Bạn hiểu thế nào về rối loạn nhân cách ranh giới? Sợ hãi bị bỏ rơi, thường xuyên tức giận, nhạy cảm cao, cảm thấy bản thân yếu đuối v.v. thường được xem như một nét tính cách của con người. Tuy nhiên đó có thể là dấu hiệu của một bệnh lý tâm thần. Hãy cùng Docosan tìm hiểu rõ hơn về vấn đề này trong bài viết dưới đây.
Tóm tắt nội dung
Rối loạn nhân cách ranh giới là gì?
Rối loạn nhân cách ranh giới là một rối loạn sức khỏe tâm thần ảnh hưởng đến cách bạn suy nghĩ và cảm nhận về bản thân cũng như những người khác, gây ra những vấn đề trong hoạt động cuộc sống hàng ngày, bao gồm khó quản lý cảm xúc và hành vi bản thân, có các mối quan hệ không ổn định.
Người mắc chứng rối loạn nhân cách ranh giới có một nỗi sợ hãi tột độ bị bỏ rơi hoặc luôn cảm thấy bất ổn, khó chịu đựng được việc ở một mình. Rối loạn nhân cách ranh giới thường bắt đầu ở thời kỳ sớm của giai đoạn trưởng thành.
Triệu chứng rối loạn nhân cách ranh giới
Rối loạn nhân cách ranh giới ảnh hưởng đến cách bạn cảm nhận về bản thân, cách bạn tạo dựng mối quan hệ với người khác và cách bạn cư xử.
Các dấu hiệu và triệu chứng có thể bao gồm:
- Nỗi sợ hãi tột độ bị bỏ rơi, thậm chí phải dùng đến các biện pháp cực đoan để tránh bị xa cách hoặc bị từ chối.
- Có những mối quan hệ với cảm xúc mãnh liệt không ổn định, chẳng hạn như lý tưởng hóa một ai đó trong chốc lát rồi đột nhiên tin rằng người đó không đủ quan tâm hoặc tàn nhẫn đối với mình.
- Những thay đổi nhanh chóng về các khía cạnh bản thân, bao gồm đánh giá thấp bản thân, cho rằng bản thân không hề tồn tại.
- Các giai đoạn hoang tưởng liên quan đến căng thẳng và mất liên hệ với thực tế, kéo dài từ vài phút đến vài giờ.
- Hành vi bốc đồng và thích mạo hiểm, chẳng hạn như cờ bạc, lái xe không cẩn thận, quan hệ tình dục không an toàn, tiêu xài hoang phí, ăn uống vô độ, lạm dụng ma túy, đột ngột từ bỏ một công việc tốt hoặc kết thúc một mối quan hệ tích cực.
- Đe dọa, có hành vi tự sát hoặc tự gây thương tích, thường là phản ứng của nỗi sợ bị chia cắt hoặc bị từ chối.
- Thay đổi tâm trạng kéo dài từ vài giờ đến vài ngày, có thể bao gồm hạnh phúc dữ dội, cáu kỉnh, xấu hổ hoặc lo lắng.
- Cảm giác trống rỗng.
- Tức giận dữ dội, thường xuyên mất bình tĩnh, có thể có hành vi đánh nhau.
Nếu bạn nhận thấy bản thân hoặc người xung quanh có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào ở trên, hãy nói chuyện với bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý.
Nguyên nhân rối loạn nhân cách ranh giới
Cũng như các rối loạn sức khỏe tâm thần khác, nguyên nhân của rối loạn nhân cách ranh giới vẫn chưa được kết luận. Ngoài các yếu tố môi trường – chẳng hạn như tiền sử lạm dụng hoặc thời thơ ấu bị bỏ bê – rối loạn nhân cách ranh giới có thể liên quan đến:
- Di truyền học: Một số nghiên cứu về các cặp song sinh và nhiều gia đình cho thấy rối loạn nhân cách ranh giới có thể được di truyền hoặc liên quan chặt chẽ với các rối loạn sức khỏe tâm thần khác giữa các thành viên trong gia đình.
- Bất thường về não: Một số nghiên cứu đã chỉ ra những thay đổi trong một số khu vực của não liên quan đến việc điều chỉnh cảm xúc, sự bốc đồng và hung hăng. Ngoài ra, một số chất hóa học trong não giúp điều chỉnh tâm trạng, chẳng hạn như serotonin, có thể không hoạt động bình thường.
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển rối loạn nhân cách ranh giới, bao gồm:
- Khuynh hướng di truyền: Bạn có thể có nguy cơ cao hơn nếu một người thân như cha, mẹ, anh hoặc chị em mắc chứng rối loạn tương tự.
- Tuổi thơ khó khăn: Nhiều người mắc chứng rối loạn này cho biết họ bị lạm dụng tình dục hoặc thể chất hoặc bị bỏ rơi trong thời thơ ấu. Một số người bị tách khỏi cha mẹ/người chăm sóc gần gũi khi họ còn nhỏ hoặc có cha mẹ/người chăm sóc bị lạm dụng chất kích thích hay các vấn đề sức khỏe tâm thần khác. Nguyên nhân cũng có thể do tiếp xúc với sự xung đột và mối quan hệ gia đình không ổn định.
Hệ quả rối loạn nhân cách ranh giới
Rối loạn nhân cách ranh giới có thể làm ảnh hưởng tiêu cực đến nhiều lĩnh vực trong cuộc sống của bạn, dẫn đến:
- Thường xuyên mất hoặc thay đổi công việc.
- Vi phạm pháp luật.
- Mối quan hệ, hôn nhân đầy xung đột, căng thẳng hoặc ly hôn.
- Tự gây thương tích.
- Ở trong một mối quan hệ bị lạm dụng.
- Mang thai ngoài ý muốn, nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục, tai nạn xe và đánh nhau do hành vi bốc đồng và liều lĩnh.
- Đã cố gắng tự sát.
Ngoài ra, bạn có thể mắc các chứng rối loạn sức khỏe tâm thần khác, chẳng hạn như:
- Trầm cảm.
- Lạm dụng rượu hoặc các chất khác.
- Rối loạn lo âu.
- Rối loạn ăn uống.
- Rối loạn lưỡng cực.
- Rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD).
- Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD).
- Các rối loạn nhân cách khác.
Điều trị rối loạn nhân cách ranh giới
Rối loạn nhân cách ranh giới chủ yếu được điều trị bằng liệu pháp tâm lý. Điều trị có thể giúp bạn học các kỹ năng để quản lý và đối phó với tình trạng của mình. Giúp bạn cảm thấy tốt hơn về bản thân và sống một cuộc sống ổn định hơn.
Tâm lý trị liệu
Tâm lý trị liệu – còn được gọi là liệu pháp trò chuyện – là một phương pháp điều trị cơ bản cho chứng rối loạn nhân cách ranh giới. Bác sĩ tâm lý có thể điều chỉnh loại liệu pháp phù hợp cho tình trạng của bạn, chẳng hạn: Liệu pháp hành vi biện chứng (DBT), Liệu pháp tập trung vào lược đồ, Liệu pháp dựa trên tâm thần hóa (MBT), Liệu pháp tâm lý tập trung vào chuyển giao (TFP) v.v. Mục tiêu của liệu pháp tâm lý là giúp bạn:
- Học cách quản lý những cảm xúc không thoải mái.
- Giảm sự bốc đồng bằng cách giúp bạn quan sát cảm xúc hơn là hành động theo chúng.
- Cải thiện các mối quan hệ bằng cách nhận thức được cảm xúc của bạn và của những người khác.
Sử dụng thuốc
Mặc dù không có loại thuốc nào được dùng đặc biệt để điều trị rối loạn nhân cách ranh giới, nhưng một số loại thuốc nhất định có thể giúp điều trị các triệu chứng hoặc các vấn đề đồng thời xảy ra như trầm cảm, bốc đồng, hung hăng hoặc hay lo lắng. Thuốc có thể bao gồm thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần hoặc thuốc ổn định tâm trạng.
Nhập viện
Đôi khi, bạn có thể cần điều trị cường độ cao hơn tại bệnh viện hoặc phòng khám tâm thần. Việc được bác sĩ thường xuyên theo dõi cũng có thể giúp bạn không bị tự gây thương tích hoặc thực hiện hành vi tự sát.
Chuyên gia tâm lý và Trung tâm tư vấn uy tín điều trị rối loạn nhân cách ranh giới
- SHARE được thành lập từ năm 2008 – là một trong những trung tâm điều trị tâm lý đầu tiên tại Hà Nội.
- Chuyên gia Trần Anh Vũ đã có 9 năm kinh nghiệm trong việc tham vấn và điều trị tâm lý.
- Chuyên gia tâm lý Đoàn Thị Hương là một trong những Thạc sỹ tâm lý lâm sàng đầu tiên trong chương trình hợp tác đào tạo thạc sỹ lâm sàng giữa Trường Đại học giáo dục Hà Nội và Trường Đại học Vanderbilt Hoa Kỳ.
Rối loạn nhân cách ranh giới thường gây ra nhiều khó khăn trong việc quản lý cảm xúc và hành vi của người mắc phải. Việc điều trị là vô cùng cần thiết để cải thiện các triệu chứng và có cuộc sống ổn định hơn.
Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Docosan Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch hẹn với bác sĩ có chuyên môn để điều trị.
Borderline personality disorder – mayoclinic
