Viêm da mủ ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả không thể bỏ qua

Viêm da mủ ở trẻ sơ sinh là bệnh lý nhiễm trùng da thường gặp vào mùa hè, và xuất hiện nhiều hơn cả ở trẻ < 10 tuổi. Nếu không được điều trị kịp thời thì sẽ rất nguy hiểm cho trẻ vì hệ miễn dịch của trẻ vẫn chưa hoàn thiện nên rất dễ rơi vào biến chứng gây tử vong. Cùng Doctor có sẵn tìm hiểu rõ hơn về nguyên nhân, biểu hiện và cách điều trị viêm da mủ ở trẻ sơ sinh ngay sau đây.

Viêm da mủ ở trẻ sơ sinh

Trong trường hợp bình thường, có rất nhiều vi khuẩn trên da, hầu hết là Staphylococcus và Streptococcus. Vi khuẩn tập trung nhiều nhất ở vùng nhiều lông, vùng thường xuyên đổ mồ hôi, nếp gấp và lỗ chân lông.

Trong những điều kiện thuận lợi như suy nhược cơ thể, sức đề kháng giảm, vệ sinh kém, da bị ngứa, gãi, nhất là vào mùa hè nắng nóng, da luôn ẩm ướt, ra mồ hôi là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn sinh sôi. Vi khuẩn tăng sinh trên da, tăng độc tính và gây ra các bệnh ngoài da. Những nơi tập trung nhiều mồ hôi, bã nhờn và bụi bẩn là con đường để vi khuẩn xâm nhập vào da, dẫn đến viêm da nhiễm trùng, chốc lở hay còn gọi là viêm da mủ.

Viêm da mủ ở trẻ sơ sinh có thể xảy ra quanh năm nhưng phổ biến nhất vào mùa hè, thường gặp hơn cả ở trẻ nhỏ < 10 tuổi và những địa phương có trình độ dân trí thấp, điều kiện vệ sinh kém thì tỷ lệ mắc bệnh viêm da mủ cao.

Đối với trẻ sơ sinh do làn da mỏng manh cùng hệ miễn dịch chưa hoàn chỉnh chính là “mảnh đất màu mỡ” để các loại vi khuẩn nhanh chóng sinh sôi, xâm nhập vào cơ thể và gây bệnh viêm da mủ trẻ sơ sinh.

Nguyên nhân gây viêm da mủ ở trẻ sơ sinh

Nguyên nhân gây viêm da mũ ở trẻ sơ sinh thường gặp là do 2 loại vi khuẩn:

• Tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus) gây viêm da tụ cầu:
  • Tụ cầu vàng là một vi khuẩn gram dương, có hình cầu kích thước 1 mm, tụ thành đám như chùm nho, không di động, không sinh nha bào. Khuẩn lạc của tụ cầu vàng tạo ra sắc tố màu vàng

• Liên cầu khuẩn tan máu nhóm A (group A õhemolytic streptococcus) gây viêm da liên cầu
  • Liên cầu khuẩn tan máu nhóm A là một vi khuẩn gram dương, hình cầu, kích thước 1 mm, xếp thành hàng dài 3,4,5,… tế bào cạnh nhau, không di động, không sinh nha bào. Khuẩn lạc của liên cầu khuẩn tan máu tạo ra vòng tan máu kiểu bêta xung quanh khuẩn lạc.

Thời gian ủ bệnh của viêm da mủ trung bình là 10 ngày, có khi 14 – 20 ngày. Viêm da mủ lây lan mạnh nhất là vào thời kỳ toàn phát và có khả năng lây truyền trực tiếp từ người sang người.

Biểu hiện viêm da mủ ở trẻ sơ sinh

Tùy thuộc vào loại viêm da mủ ở trẻ sơ sinh, các triệu chứng khác nhau sẽ xuất hiện.

• Giai đoạn cấp tính: Các mụn nước tích tụ trên bề mặt da, đỏ, sưng tấy, chảy nước và ngứa. 
• Giai đoạn bán cấp: các vết thương trên da bớt phù nề, bắt đầu khô và bớt ngứa. 
• Giai đoạn mãn tính: vùng da bị viêm mủ bong tróc và vẫn còn ngứa. Nếu viêm da sơ sinh không được điều trị đúng cách và bị tổn thương, tình trạng bội nhiễm, mưng mủ, đau rát và loét có thể phát triển trên bất kỳ bộ phận nào trên da của cơ thể. 

Nhiễm trùng da ở trẻ sơ sinh có thể dẫn đến viêm tĩnh mạch huyết khối não, để lại những hậu quả khó kiểm soát. Nếu viêm da sơ sinh không được điều trị sớm, bệnh sẽ không tự lành và có thể gây hậu quả nghiêm trọng là viêm ở mặt, đầu và cổ, nơi tập trung nhiều mạch máu gần hệ thần kinh.

Viêm da mủ ở trẻ sơ sinh có nguy hiểm không?

Viêm da mủ ở trẻ sơ sinh thường có khả năng chuyển biến nghiêm trọng.  Bởi vì làn da của trẻ còn non nớt và nhạy cảm nên việc điều trị không đúng cách có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của bé. Ngoài ra, bệnh mủ da tái phát rất thường xuyên ở trẻ em. Bệnh trở nên mãn tính và để lại những di chứng nghiêm trọng khác như:

• Vết sẹo: Làn da của trẻ sơ sinh có thể bị tổn thương nghiêm trọng do viêm da mủ. Đặc biệt, mụn nhọt và vết loét khi lành có xu hướng để lại sẹo và vết thâm, gây ảnh hưởng đến yếu tố thẩm mỹ.
• Viêm da bội nhiễm: Bệnh có thể lan ra trên khắp cơ thể bé. Nếu không điều trị sớm sẽ khó kiểm soát và làm tăng nguy cơ hoại tử da.
• Nhiễm trùng huyết: Nhiễm trùng máu xảy ra ngay khi vi khuẩn xâm nhập trực tiếp vào máu. Sau đó nó lan ra khắp cơ thể. Biến chứng này cực kỳ nguy hiểm và có thể gây ảnh hưởng đến tính mạng của trẻ.
• Viêm não: Đây là kết quả gián tiếp do các biến chứng lây truyền qua đường máu. Vi khuẩn sẽ xâm nhập vào não và tấn công các tế bào thần kinh. Nếu không được phát hiện sớm và chữa trị kịp thời, trẻ có thể bị xuất huyết não, đột quỵ, viêm màng não.
• Trẻ suy dinh dưỡng: Nếu viêm da mụn mủ ở trẻ sơ sinh kéo dài trẻ sẽ có các triệu chứng như đau nhức, mệt mỏi, chán ăn. Bên cạnh đó, sức đề kháng và khả năng miễn dịch suy giảm dẫn tới tình trạng suy dinh dưỡng.

Vì vậy, viêm da mủ ở trẻ sơ sinh cần được nhận biết sớm và điều trị kịp thời để tránh lây lan rộng và các biến chứng nguy hiểm.

Chẩn đoán viêm da mủ ở trẻ sơ sinh

Biểu hiện lâm sàng của viêm da mủ ở trẻ sơ sinh:

• Thương tổn ban đầu là những mụn nước, bọng nước hoặc các nốt mẩn đỏ trên người kèm theo sốt và mệt mỏi . Kích thước bọng nước bằng hạt đậu xanh, có khi to bằng hạt đậu phộng.
• Các bọng nước thường rất mềm, dễ bong trợt và gây đau rát, tổn thương da. Đôi khi, các mụn phỏng nước này liên kết với nhau thành từng mảng rộng ở nhiều vùng trên cơ thể, khi bóc tróc trên diện rộng lại càng khiến người bệnh đau rát và khó chịu.
• Lúc đầu, bọng nước trong, sau 12-24 giờ bọng nước trở nên đục (có mủ), khiến da nổi mẩn đỏ có mủ, sau đó 3 – 4 ngày bọng nước vỡ ra, đóng vảy tiết vàng sau đó vảy tiết bong đi và không để lại sẹo.
• Vị trí sang thương da thường gặp là da đầu, xung quanh hốc tự nhiên, tứ chi hoặc rải rác khắp người.
• Tại nơi bị viêm da, bệnh nhân có cảm giác ngứa, hiếm khi thấy đau rát.
• Có thể có dấu hiệu toàn thân như sốt, mệt mỏi, hạch phụ cận sưng to, …
• Trong trường hợp nặng, nếu không được điều trị kịp thời, người bệnh viêm da mủ có thể bị mất nước, rối loạn điện giải, nhiễm trùng máu và thậm chí có thể dẫn đến tử vong.

Cận lâm sàng cần làm để chẩn đoán viêm da mủ ở trẻ sơ sinh:

• Lấy mẫu bệnh phẩm có thể là dịch, mủ ở bọng nước, bọng mủ hoặc vảy mụn nhọn.
• Hai phương pháp có thể làm gồm:
  • Làm tiêu bản nhuộm gram soi kính hiển vi tìm vi khuẩn tụ cầu, liên cầu.
  • Phân lập vi khuẩn: Cấy bệnh phẩm lên môi trường chuyên dùng cho tụ cầu và liên cầu khuẩn, xác định vi khuẩn tụ cầu vàng hoặc liên cầu tan máu.

Chẩn đoán xác định viêm da mủ khi tìm thấy tụ cầu, liên cầu trong bệnh phẩm lấy từ nơi tổn thương.

Điều trị viêm da mủ ở trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh bị viêm da mủ nếu không được điều trị sớm và đúng cách, trẻ có thể gặp phải nhiều hậu quả nghiêm trọng không những về ngoại hình, mà còn ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng của trẻ…

Chính vì vậy, khi thấy có các biểu hiện của viêm da mủ ở trẻ sơ sinh hoặc ngay khi xuất hiện các vết mẩn đỏ bất thường trên da, cha mẹ nên:

• Đưa trẻ đến cơ sở y tế khoa nhi thăm khám để xác định bệnh và điều trị kịp thời và dứt điểm cũng như đề phòng biến chứng (viêm cầu thận, nhiễm trùng huyết…) càng sớm càng tốt.
• Không tự ý sử dụng kháng sinh, thuốc bôi viêm da mủ ở trẻ sơ sinh, dán cao, đắp lá… cho trẻ mà chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Rửa tay bằng xà phòng cho trẻ và người chăm sóc trẻ
• Không được tự chích nặn những mụn đang viêm tấy, chưa hóa mủ hoặc chà xát mạnh làm vỡ mụn phỏng nước, mụn phỏng mủ và làm mủ chảy lan ra vùng da lân cận khiến bệnh trầm trọng và khó điều trị hơn
• Giữ vệ sinh thân thể sạch sẽ cho trẻ, nhưng lưu ý không nên tự ý tắm nước lá tại nhà mà không có chỉ định của bác sĩ điều trị, tránh gây cho trẻ tình trạng lở loét nặng hơn do lá cây không sạch hoặc có chứa chất làm ảnh hưởng sức khỏe của người bệnh; sau khi tắm thì lau khô người bằng các loại khăn mềm.
• Chế độ ăn nhiều đạm giúp tăng sức đề kháng của cơ thể, không nên ăn quá nhiều đồ ăn có hàm lượng đường cao, nên ăn các món ăn loãng, mềm như cháo, súp…
• Tăng cường vitamin A, C, B1, kẽm và uống nhiều nước
• Tránh cho trẻ dùng chung chăn, quần áo, tiếp xúc với da, mủ của những người viêm da;
• Cải thiện môi trường sống thoáng mát, sạch sẽ.
• Nên cho trẻ mặc những bộ quần áo mỏng, và rộng rãi.
• Hạn chế để trẻ gãi, cọ xát vào các vùng da đang bị tổn thương.

Thông thường, bác sĩ sẽ chỉ định điều trị viêm da mủ ở trẻ sơ sinh gồm:

• Điều trị nhiễm trùng da tại chỗ như các các mụn mủ, bọng mủ, bọng mủ giập vỡ, các vết trợt bằng cách bôi Milian, xanh metylen. Còn đối với các vết thương đã đóng vảy nên bôi mỡ kháng sinh.
• Điều trị nhiễm trùng da toàn thân bằng các loại thuốc kháng sinh chống viêm trong vòng 5-7 ngày.
• Giữ gìn vệ sinh cơ thể bằng các dung dịch sát khuẩn, tắm với nước muối sinh lý hai lần mỗi ngày, hoặc ngâm dung dịch thuốc tím pha loãng 1/10.000 hoặc dùng gạc đắp da toàn thân…;
• Nâng cao sức đề kháng bằng một chế độ dinh dưỡng đầy đủ và hợp lý, bổ sung các loại vitamin như A, B1, C…
• Theo dõi những thay đổi phản ứng trên cơ thể người bệnh.

Phòng ngừa bệnh viêm da mủ ở trẻ sơ sinh

• Điều trị viêm da mủ ở trẻ em tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh viêm da ở trẻ. Nếu trẻ có triệu chứng viêm da, cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để xét nghiệm nhằm xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh và ngăn ngừa các biến chứng.
• Trẻ em và người chăm sóc trẻ phải rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng để ngăn ngừa bệnh da mủ.
• Nếu trẻ bị nổi mụn trên da, cha mẹ không nên tự ý nặn mủ và khi tắm nên tránh chà xát hoặc gãi mạnh vào những vùng da bị viêm mủ.
• Vệ sinh hàng ngày cho bé đúng cách, tránh mặc quần áo quá nóng hoặc dày không thấm mồ hôi và chỉ uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ chứ không nên tự ý uống thuốc và điều trị tại nhà để tránh ảnh hưởng xấu đến làn da và sức khỏe của trẻ.
• Tránh dùng chung chăn, quần áo và tránh tiếp xúc với da hoặc mủ của người bị viêm da. 
• Cải thiện môi trường sống của bạn bằng cách giữ cho nó mát mẻ và sạch sẽ.

• Điều trị viêm da mủ ở trẻ em tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh viêm da ở trẻ. Nếu trẻ có triệu chứng viêm da, cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để xét nghiệm nhằm xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh và ngăn ngừa các biến chứng.
• Trẻ em và người chăm sóc trẻ phải rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng để ngăn ngừa bệnh da mủ.
• Nếu trẻ bị nổi mụn trên da, cha mẹ không nên tự ý nặn mủ và khi tắm nên tránh chà xát hoặc gãi mạnh vào những vùng da bị viêm mủ.
• Vệ sinh hàng ngày cho bé đúng cách, tránh mặc quần áo quá nóng hoặc dày không thấm mồ hôi và chỉ uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ chứ không nên tự ý uống thuốc và điều trị tại nhà để tránh ảnh hưởng xấu đến làn da và sức khỏe của trẻ.
• Tránh dùng chung chăn, quần áo và tránh tiếp xúc với da hoặc mủ của người bị viêm da. 
• Cải thiện môi trường sống của bạn bằng cách giữ cho nó mát mẻ và sạch sẽ.

Câu hỏi thường gặp về viêm da mủ ở trẻ sơ sinh

Kết luận

Viêm da mủ ở trẻ sơ sinh là tình trạng nhiễm trùng da do tụ cầu vàng và liên cầu khuẩn gây bệnh là chủ yếu. Đối với trẻ sơ sinh do làn da mỏng manh cùng hệ miễn dịch chưa hoàn chỉnh chính là “mảnh đất màu mỡ” để các loại vi khuẩn nhanh chóng sinh sôi, xâm nhập vào cơ thể và gây bệnh viêm da mủ cho trẻ sơ sinh, nếu không được điều trị sớm và đúng cách, trẻ có thể gặp phải nhiều hậu quả nghiêm trọng không những về ngoại hình, mà còn ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng của trẻ …

Biểu hiện lâm sàng của viêm da mủ ở trẻ sơ sinh cơ bản gồm các mụn nước, bóng nước chuyển thành các mụn mũ dễ vỡ và bong tróc gây đau rát và khó chịu nhiều cho người bệnh kèm theo các triệu chứng toàn thân khác. Chẩn đoán xác định viêm da mủ ở trẻ sơ sinh khi tìm thấy tụ cầu, liên cầu trong bệnh phẩm lấy từ nơi tổn thương. Điều trị viêm da mủ ở trẻ sơ sinh bằng các thuốc bôi tại chỗ, kháng sinh và nâng đỡ thể trạng.

Nguồn tham khảo: Uptodate.com

---

Xem thêm:

• Chàm sữa: Dấu hiệu nhận biết và cách điều trị hiệu quả

• Viêm da cơ địa ở trẻ: Nguyên nhân, điều trị, phòng ngừa

Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Doctor có sẵn Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch khám với bác sĩ có chuyên môn để điều trị.

• Dalieudhyd – Bệnh viêm da mụn mủ ở trẻ sơ sinh – Da liễu Đại học Y Dược