Hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh: Chẩn đoán và điều trị

Hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh (bệnh tim Ebstein) là một tình trạng bất thường van tim ở trẻ em ngay từ mới sinh ra (dị tật tim bẩm sinh). Bệnh lý này khiến cho lượng máu lưu thông của trẻ không đi liên tục theo 1 chiều theo từng nhịp co bóp cơ tim, ảnh hưởng tới sự thiếu hụt nhu cầu oxy của toàn bộ cơ thể trẻ và ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của trẻ.

Hôm nay mời bạn cùng Doctor có sẵn tìm hiểu về các biểu hiện hở van 3 lá ở trẻ sơ sinh, nguyên nhân của bệnh, chẩn đoán và điều trị bệnh lý bẩm sinh này như thế nào nhé!

Tổng quan về hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh

Van 3 lá là một cấu trúc ngăn cách buồng tim trên bên phải (tâm nhĩ phải) và buồng tim dưới bên phải (tâm thất phải). Thông thường, van 3 lá đóng hoàn toàn khi tâm thất phải co bóp để đẩy máu lên hệ động mạch phổi, ngăn máu đi ngược lại tâm nhĩ phải.

Với bệnh lý hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh, van tim bị dị dạng và không thể đóng lại kín như thông thường, khiến cho một lượng máu phụt trở lại tâm nhĩ phải. Tình trạng đó nếu kéo dài có thể khiến tâm nhĩ trở nên to ra vì lượng máu tăng thêm; nghiêm trọng hơn có thể dẫn đến suy tim.

Đôi khi hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh có thể đi kèm khuyết tật vách liên nhĩ (ASD) – một lỗ trên vách giữa hai buồng tim trên hoặc các dị tật tim bẩm sinh khác.

Hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh cũng có thể liên quan đến các vấn đề trong hệ thống dẫn truyền tim (một mạng lưới thần kinh nằm trong cơ tim, có vai trò điều hòa sự co bóp cơ tim). Trẻ sơ sinh bị hở van tim 3 lá có thể mắc hội chứng Wolff-Parkinson-White, hiểu đơn giảm là có thêm một sự dẫn truyền phụ giữa các buồng tim trên và dưới. Tình trạng này sẽ dẫn đến các bệnh lí về rối loạn dần truyền tim hoặc rồi loạn nhịp tim

Sở dĩ hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh còn gọi là bệnh tim Ebstein hay dị tật tim Ebstein là do bệnh lý này được đặt theo tên của Wilhelm Ebstein, một bác sĩ người Đức đồng thời là người đầu tiên mô tả nó.

Nguyên nhân gây hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh (dị tật tim Ebstein)

“Dị tật” có nghĩa là sự khác biệt hoặc bất thường. Với một trẻ sơ sinh mắc dị tật tim Ebstein, cấu trúc van 3 lá đã không được hình thành một cách bình thường trong quá trình phát triển của bào thai. Van 3 lá bình thường gồm 3 lá van, chúng đóng mở đồng bộ để cho máu chảy từ buồng tim trên xuống buồng dưới mà không bị phụt ngược trở lại.

Với bệnh hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh, một hoặc hai trong số 3 lá van có thể bị dính vào thành của tâm thất phải hoặc vách ngăn (vách cơ tim giữa tâm thất trái và phải của tim). Van có thể bị dị dạng nghiêm trọng và các lá van có thể được tìm thấy ở vị trí thấp hơn so với tim bình thường. Hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh làm thay đổi lượng máu tâm nhĩ bơm xuống tâm thất phải, hậu quả là tâm nhĩ phải lớn hơn và tâm thất phải nhỏ hơn bình thường.

Các triệu chứng của hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh

Các triệu chứng của hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh bao gồm một số hoặc tất cả những dấu hiệu  sau:

• Trẻ chậm tăng trưởng so với các trẻ cùng lứa.
• Dấu hiệu hở van tim ở trẻ sơ sinh – nhịp tim nhanh.
• Khó thở, hoặc thở nhanh.
• Mệt mỏi.
• Tím môi. Da trẻ không hồng hào mà chuyển sang màu xanh, tím (chú ý móng tay).
• Phù 2 chân.

Khi nào bé cần đi khám bác sĩ?

Nếu con bạn có các dấu hiệu hoặc triệu chứng của suy tim – ví dụ như khó thở ngay cả khi nghỉ ngơi hay vận động nhẹ, dễ mệt mỏi, trẻ tím môi và móng tay có màu xanh hoặc chân trẻ bị sưng phù cả 2 chân, hãy liên hệ ngay với bác sĩ chuyên về bệnh tim bẩm sinh để được thăm khám kĩ càng và cân nhắc điều trị kịp thời cho trẻ.

Bác sĩ nhi giỏi về tim mạch

• Bác sĩ Ngoại nhi Nguyễn Trần Việt Tánh – Bệnh viện Nhi đồng 2 – TPHCM

• Bác sĩ Lê Hồng Quang – Trưởng khoa hồi sức nội tim mạch Bệnh viện Nhi Trung Ương – Hà Nội

Xét nghiệm và chẩn đoán hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh

Trong những trường hợp nghiêm trọng, có thể chẩn đoán hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh thông qua siêu âm trước khi sinh.

Trẻ sơ sinh bị hở van tim 3 lá có thể có biểu hiện tím tái (da có màu xanh, tím) và có thể khó thở (ngạt) sau khi sinh. Những đứa trẻ này phải được đưa vào phòng chăm sóc đặc biệt về tim (CICU) để đánh giá. Trẻ sơ sinh sẽ được đưa vào Đơn vị Chăm sóc Chuyên sâu về Tim mạch), nơi các em sẽ nhận được sự chăm sóc và theo dõi 24/24 bởi một nhóm các chuyên gia tim mạch.

Trẻ sơ sinh bị hở van 3 lá nghiêm trọng sẽ có lượng oxy trong máu rất thấp và tim to lên đáng kể. Bác sĩ có thể nghe thấy tiếng tim bất thường, chẳng hạn như âm thổi, khi nghe ngực bằng ống nghe.

Tiếp theo, bác sĩ sẽ chẩn đoán hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh bằng cách tiến hành một vài hoặc tất cả các xét nghiệm sau:

• X-quang ngực
• Siêu âm tim (còn được gọi là “tiếng vang” hoặc siêu âm tim): sóng âm thanh được sử dụng để xem tim
• Điện tâm đồ (ECG): đo hoạt động điện của tim
• Kiểm tra vận động

Đôi khi, thông tim sẽ được yêu cầu để chẩn đoán hoặc cung cấp thêm thông tin. Thủ thuật này được tiến hành khi một ống mỏng được đưa vào bên trong tim, bắt đầu từ bên ngoài cơ thể trẻ qua tĩnh mạch và / hoặc động mạch ở chân, hoặc trong trường hợp trẻ sơ sinh, qua dây rốn.

Điều trị hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh

Trong nhiều trường hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh, việc điều trị là không cần thiết. Thay vào đó, các bác sĩ chuyên khoa Tim mạch sẽ theo dõi trẻ trong các lần tái khám, mỗi năm một lần hoặc lâu hơn, để đảm bảo các biến chứng không phát triển.

Phẫu thuật tim hở để sửa van 3 lá là bắt buộc trong một số trường hợp khi hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh. ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của bé. Bác sĩ phẫu thuật có thể sửa van 3 lá để giúp nó hoạt động bình thường. Nếu không, bác sĩ phẫu thuật sẽ thay van 3 lá bằng van từ tim được hiến tặng hoặc từ động vật.

Trong những trường hợp nghiêm trọng nhất, khi tâm thất phải (buồng dưới bên phải) nhỏ hơn nhiều so với bình thường, hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh được điều trị như một khuyết tật tim đơn thuần ở tâm thất. Ít nhất 3 cuộc phẫu thuật sẽ được khuyến nghị để chuyển hướng dòng chảy của máu. Các chuyên gia hay bác sĩ phẫu thuật tim mạch sẽ giải thích cụ thể cho gia đình.

Hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh kèm theo hội chứng Wolff-Parkinson-White có thể được tiến hành một kỹ thuật đặt ống thông để loại bỏ đường dẫn truyền phụ trong cơ tim.

Nhận định về hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh

Nhờ những bước tiến to lớn trong y học và công nghệ, ngày nay hầu hết trẻ em mắc bệnh tim bẩm sinh đều có cuộc sống bình thường khi trưởng thành.

Theo dõi chăm sóc

Lúc trẻ còn nhỏ, các bác sĩ chuyên khoa tim mạch nhi sẽ theo dõi các bệnh nhân mắc hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh cho đến khi các bé đến độ tuổi thiếu niêm, phối hợp chăm sóc với bác sĩ chăm sóc chính. Bệnh nhân sẽ cần phải tuân thủ cẩn thận lời khuyên của bác sĩ, bao gồm cả việc tiếp tục sử dụng bất kỳ loại thuốc nào được kê đơn và trong một số trường hợp, có thể phải hạn chế vận động thể dục thể thao.

Những trẻ bị hở van tim 3 lá nặng khi mới sinh cần phẫu thuật tim mở ngay lúc chào đời để có thể có tiên lượng bệnh tốt hơn, tuy nhiên quá trình hồi phục ở những trẻ này sẽ lâu hơn các đối tượng khác.

Đôi khi bệnh nhi mắc hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh gặp phải các vấn đề về tim sau này trong cuộc sống, bao gồm nhịp tim không đều và hở van tim tái diễn. Điều trị có thể phải dùng thuốc, phẫu thuật bổ sung và/ hoặc đặt ống thông tim.

Khi trẻ đến tuổi trưởng thành, trẻ sẽ được chuyển hồ sơ sang bác sĩ chuyên khoa tim bẩm sinh cho người lớn.

Các biến chứng của hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh

Sự lưu thông máu ngược chiều kéo dài có thể dẫn đến các biến chứng bao gồm:

• Suy tim sung huyết.
• Nhịp tim bất thường (loạn nhịp tim), bao gồm nhịp nhanh bất thường (loạn nhịp nhanh) và nhịp chậm bất thường (loạn nhịp và block tim)
• Cục máu đông từ tim di chuyển các bộ phận khác của cơ thể và gây tắc mạch.
• Áp xe não.

Kết luận

Hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh là một dị tật bẩm sinh mà nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể ảnh hưởng đến cuộc sống bình thường sau này của trẻ hay nghiệm trọng hơn là đe dọa tính mạng của trẻ. Chính vì vậy hãy đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay nếu bạn nhận ra con bạn có các triệu chứng của bệnh lý này để trẻ có thể được chăm sóc y tế ngay lập tức nếu các vấn đề về hô hấp xảy ra. Để phòng ngừa hở van tim 3 lá ở trẻ sơ sinh, NHẤT THIẾT PHẢI tầm soát định kì trước và trong khi mang thai.

---

Xem thêm:

• Hẹp van 3 lá: Định nghĩa, triệu chứng và cách điều trị
• Hẹp van tim là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Doctor có sẵn Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch khám với bác sĩ có chuyên môn để điều trị.

• Ebstein’s Anomaly of the Tricuspid Valve | Children’s Hospital of Philadelphia
• Ebstein anomaly: MedlinePlus Medical Encyclopedia – Medlineplus.gov