Biểu hiện viêm phổi ở trẻ em có thể bao gồm thở nhanh, ho có đờm hoặc mủ, sốt, ớn lạnh và khó thở. Viêm phổi có thể ở mức độ nghiêm trọng từ nhẹ đến đe dọa tính mạng. Ở trẻ em bệnh biểu hiện có thể từ nhẹ đến rất nghiêm trọng do đó việc chẩn đoán và điều trị kịp thời là điều hết sức quan trọng. Hãy cùng Docosan tìm hiểu rõ hơn ngay sau đây.
Bài viết được tham khảo ý kiến chuyên môn của Bác sĩ CKI Nguyễn Thị Lê Uyên, chuyên khoa Nhi, hiện đang công tác tại Phòng khám Đa khoa Quốc tế Golden Healthcare.
Tóm tắt nội dung
Viêm phổi ở trẻ em là bệnh gì?
Viêm phổi là tình trạng nhiễm trùng bên trong phổi, xuất hiện khi vi khuẩn hay virus mắc kẹt trong phổi, chúng sinh sôi nảy nở tạo những ổ nhiễm trùng. Viêm phổi nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể là nguyên nhân gây tử vong cao ở trẻ dưới 5 tuổi.
Ngoài ra một số định nghĩa khác về viêm phổi như phát hiện tác nhân gây viêm phổi hay có hình ảnh thâm nhiễm phổi trên X-quang phổi, hoặc dựa trên các tiêu chuẩn trên lâm sàng. Để chẩn đoán viêm phổi, các chuyên gia thống nhất rằng khi có biểu hiện trên lâm sàng và biểu hiện thâm nhiễm phổi trên phim X-quang.
Viêm phổi cộng đồng (CAP) là bệnh lý gây tử vong hàng đầu ở trẻ em dưới 5 tuổi. Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO năm 2006, viêm phổi chiếm tới 19% tỉ lệ tử vong ở trẻ em trong nhóm tuổi này. Trẻ sơ sinh là một đối tượng dễ mắc viêm phổi nhất giữa các độ tuổi.
Nguyên nhân gây viêm phổi ở trẻ em?
Tác nhân gây viêm phổi ở trẻ em thay đổi theo lứa tuổi. Phế cầu là tác nhân gây viêm phổi thường gặp nhất ở trẻ em. Một số nghiên cứ chỉ ra rằng ở các nước phát triển, hàng nằm có 1 triệu trẻ em dưới 5 tuổi tử vong do viêm phổi tác nhân là vi trùng.
Tác nhân hàng đầu gây viêm phổi nặng cũng là phế cầu, kế đến là H. influenza type B (HiB). Các trường hợp viêm phổi nhẹ thường tác nhân gặp nhiều là do siêu vi. Tuy nhiên việc phân biệt viêm phổi do vi trùng hay siêu vi đôi khi không thể thực hiện được nếu chỉ dựa vào yếu tố triệu chứng trên lâm sàng và hình ảnh X-quang.
Những biểu hiện viêm phổi ở trẻ em?
Tùy vào tác nhân gây bệnh mà trẻ vị viêm phổi sẽ có những biểu hiện khác nhau, ảnh hưởng bởi độ tuổi. Trẻ có thể có những biểu hiện từ nhẹ đến nặng hoặc thậm chí là suy hô hấp dẫn đến tử vong.
Các biểu hiện viêm phổi ở trẻ em được ghi nhận: sốt cao, thở nhanh, co lõm lồng ngực, đau bụng, đau ngực, ho đàm xanh, đây là những dấu hiệu gợi ý viêm phổi do vi trùng. Những triệu chứng gợi ý viêm phổi do nhiễm siêu vi có thể kể đến như: diễn tiến chậm, sốt nhẹ, kèm đau đầu, mệt mỏi, ho khan, khò khè.
- Thở nhanh: có độ nhạy cao nhất trong các triệu chứng (tức khi trẻ có thở nhanh, có thể nghĩ ngay có tình trạng viêm phổi), tuy nhiên tình trạng này ít có giá trị trong giai đoạn sớm. Ngưỡng thở nhanh thay đổi theo lứa tuổi, trẻ càng nhỏ thì nhịp thở bình thường càng cao do đó việc xác định bé có thở nhanh hay không phải dựa trên ngưỡng bình thường của từng độ tuổi. Trẻ thở nhanh khi:
Sơ sinh đến <2 tháng tuổi: ≥ 60 nhịp/ phút
≥2 tháng đến <12 tháng tuổi: ≥ 50 nhịp/ phút
≥12 tháng tuổi đến <5 tuổi: ≥ 40 nhịp/ phút
≥5 tuổi: ≥ 30 nhịp/phút - Rút lõm lồng ngực: còn gọi là co lõm lồng ngực, được miêu tả khi phần dưới của lồng ngực bị rút vào trong thời kỳ hít vào. Dấu hiệu này cần được phân biệt với co kéo cơ liên sườn. Dấu hiệu có độ đặc hiệu cao nhất. Đối với trẻ nhỏ hơn 2 tháng tuổi, co lõm lồng ngực nặng mới có giá trị, tức là co vào hơn 1/3 độ dày thành ngực.
- Thở gắng sức: co kéo cơ liên sườn, co kéo cơ hô hấp phụ khác, phập phồng cánh mũi, thở rên…
- Thở không đều, có cơn ngưng thở, nhịp thở giảm đột ngột bất thường
- Bứt rứt, thay đổi tri giác, li bì, khó đánh thức, bỏ bú hay bú kém hơn bình thường
- Thiếu oxy, tím tái, SpO2 < 90% khí trời.
- Sốt: là một dấu hiệu thường gặp, có thể sốt cao; nếu sốt đi kèm các triệu chứng khác như thở nhanh, rút lõm lồng ngực và tiếng rale bệnh lý ở phổi thì khả năng bé bị viêm phổi là rất cao vì chứng tỏ bé có hội chứng nhiễm trùng hô hấp dưới.
Một số bệnh cảnh lâm sàng biểu hiện viêm phổi ở trẻ em
Viêm phổi điển hình do phế cầu: khởi đầu với sốt và thở nhanh, có thể kèm theo ho kèm đờm, bé thường có vẻ mặt nhiễm trùng hoặc có dấu hiệu mệt mỏi, suy yếu, sau đó các triệu chứng xuất hiện bao gồm thở nhanh, co lõm ngực.
Viêm phổi (không điển hình) do Mycoplasma: diễn tiến chậm, khởi phát có thể gặp ho, đau ngực, kèm khò khè, ít ghi nhận có dấu hiệu suy hô hấp, thường gặp các triệu chứng ngoài phổi như nhức đầu, đau khớp, nổi hồng ban da, thường gặp trong độ tuổi từ 5 tuổi trở lên.
Viêm phổi do tụ cầu: diễn tiến nhanh chóng, kém đáp ứng với điều trị kháng sinh ban đầu, X-quang ghi nhận hình ảnh bóng khí hoặc có hiện tượng tràn dịch, tràn khí màng phổi.
Viêm phổi là một bệnh lý thường gặp ở trẻ em và là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ. Ngay khi phát hiện các biểu hiện viêm phổi ở trẻ em như trong bài viết, bạn cần đưa trẻ đến khám nhanh nhất có thể.
Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Docosan Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch hẹn với bác sĩ có chuyên môn để điều trị.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị một số bệnh ở trẻ em, Bộ Y tế
- Ths. BS. Trần Thiện Ngọc Thảo, Bài giảng Nhi khoa Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, Viêm phổi cộng đồng trẻ em.
- Everything you need to know about pneumonia, Healthline.com
