Viêm phổi được định nghĩa là tình trạng viêm của nhu mô phổi, các nguyên nhân gây viêm phổi ở trẻ em có thể kể đến như vi khuẩn, vi rút, nấm, kí sinh trùng. Viêm phổi cộng đồng (CAP) là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ em dưới 5 tuổi. Trong các nguyên nhân thì phế cầu là nguyên nhân thường gặp nhất. Việc chẩn đoán nguyên nhân viêm phổi ở trẻ em là hết sức quan trọng vì đây là chìa khóa giúp cho chẩn đoán và điều trị thành công, chữa khỏi bệnh cho trẻ. Mời cha mẹ tìm hiểu rõ hơn về vấn đề này trong bài viết dưới đây cùng Docosan.
Bài viết được tham khảo ý kiến chuyên môn của Bác sĩ CKI Nguyễn Thị Lê Uyên, chuyên khoa Nhi, hiện đang công tác tại Phòng khám Đa khoa Quốc tế Golden Healthcare.
Tóm tắt nội dung
Viêm phổi ở trẻ em là bệnh gì?
Viêm phổi là một bệnh nhiễm trùng, gây viêm các túi khí ở một hoặc cả hai phổi. Các túi khí có thể chứa đầy chất lỏng hoặc mủ, gây ho có đờm mủ, sốt, ớn lạnh và khó thở, trong một số trường hợp nặng có thể gây suy hô hấp, thậm chí là tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Nhiều loại sinh vật, bao gồm vi khuẩn, vi rút và nấm, có thể gây ra bệnh viêm phổi.
Viêm phổi cộng đồng (CAP) là bệnh lý gây tử vong hàng đầu ở trẻ em dưới 5 tuổi. Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO năm 2006, viêm phổi chiếm tới 19% tỉ lệ tử vong ở trẻ em trong nhóm tuổi này. Trẻ sơ sinh là một đối tượng dễ mắc viêm phổi nhất giữa các độ tuổi.
Viêm phổi ở trẻ em ngoài viêm phổi cộng đồng (CAP) còn có viêm phổi bệnh viện, viêm phổi thở máy, viêm phổi hít… Tuy nhiên viêm phổi cộng đồng gặp nhiều hơn cả.
Nguyên nhân gây viêm phổi ở trẻ em
Nguyên nhân gây viêm phổi ở trẻ em thay đổi theo nhóm tuổi. Phế cầu là tác nhân thường gặp nhất. Các tác nhân gây viêm phổi cộng đồng ở trẻ em theo từng nhóm tuổi:
- Sơ sinh: Streptococcus nhóm B, nhóm gram âm đường ruột
- 1-3 tháng: Chlamydi trachomatis, Ureaplasma urealyticum, Siêu vi, Bordetella pertussis
- 3-12 tháng: S. pneumonia, H. influenza, S. aureus, Moraxella catarrhalis, Siêu vi
- 1-5 tuổi: S. pneumonia, M. pneumonia, C. pneumonia, Siêu vi
- >5 tuổi: S. pneumonia, M. pneumonia, C. pneumonia
- Ngoài ra có hơn 25% trường hợp viêm phổi không tìm được nguyên nhân
Tác nhân hàng đầu gây viêm phổi nặng ở trẻ em là phế cầu, tiếp theo là H. influenza type B (HiB). Đối với viêm phổi nhẹ thường gặp tác nhân là siêu vi. Tỉ lệ viêm phổi do vi trùng cao hơn 50% ở các nước đang phát triển. Ở một số nước có tiêm chủng mở rộng HiB do đó mô hình tác nhân cũng có một sự thay đổi nhất định. Các tác nhân gây bệnh thường sẽ cư ngụ tại các vị trí như mũi, hầu họng, khi gặp thời cơ thuận lợi sẽ tấn công cơ thể hay các vi khuẩn xa cũng có thể đến phổi gây bệnh theo đường máu.
Các yếu tố nguy cơ gây tăng tỉ lệ bệnh viêm phổi ở trẻ em
Các yếu tố nguy cơ làm gia tăng tỉ lệ mắc bệnh viêm phổi và tỉ lệ tử vong ở trẻ em có thể kể đến như:
- Sinh non tháng, sinh thiếu cân
- Suy dinh dưỡng
- Tuổi càng nhỏ càng dễ mắc viêm phổi
- Chế độ ăn thiếu chất kẽm
- Có tiền căn nhiễm trùng sơ sinh, sức đề kháng kém
- Sống đông đúc, môi trường ô nhiễm
Một số bệnh lý làm gia tăng nguy cơ bị viêm phổi và viêm phổi nặng:
- Bệnh tim bẩm sinh
- Suyễn
- Viêm tiểu phế quản (bội nhiễm viêm phổi)
- Bệnh phổi mạn
- Bệnh lý thần kinh cơ ảnh hưởng ý thức của trẻ
- Suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc mắc phải (HIV/AIDS)
- Trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
Một số phòng khám và bác sĩ nhi điều trị viêm phổi cho trẻ uy tín
Phòng ngừa viêm phổi ở trẻ em dưới 5 tuổi
Thực hiện tiêm chủng đầy đủ cho bé sẽ giúp bé giảm các nguy cơ mắc viêm phổi cũng như tử vong do viêm phổi. Cơ chế giúp bảo vệ trẻ đó là ngăn ngừa sự tấn công của vi khuẩn như chủng ngừa phế cầu, HiB (ngăn ngừa trực tiếp), ngăn ngừa các biến chứng của viêm phổi như bệnh sởi, ho gà, cúm.
Có chế độ dinh dưỡng đầy đủ các chất cần thiết cho sự phát triển của bé. Một số nghiên cứu ghi nhận trẻ bị tử vong phần lớn có cơ địa suy dinh dưỡng. Điều này có thể giải thích rằng ở nhóm trẻ suy dinh dưỡng hệ thống miễn dịch kém hơn các trẻ bình thường, tạo điều kiện cho sự tấn công của vi khuẩn. Đồng thời, suy dinh dưỡng cũng làm hạn chế chức năng hô hấp của bé, khả năng tống xuất dịch tiết như dịch viêm, đàm mủ của bé kém đi.
Bú sữa mẹ, vì đây là nguồn dinh dưỡng cần thiết cũng như nguồn kháng thể rất quan trọng đến sự phát triển và miễn dịch của bé. Sau 6 tháng có thể giảm cử sữa cho bé nhưng tuyệt đối vẫn phải cho bé bú trong khoảng thời gian 6 tháng – 11 tháng vì trẻ không được bú mẹ lúc này dễ mắc viêm phổi hơn so với nhóm bú mẹ.
Người chăm sóc cho bé phải rửa tay trước và sau khi chăm sóc để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh của trẻ.
Viêm phổi là một bệnh lý thường gặp ở trẻ em và là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ. Việc chẩn đoán và điều trị viêm phổi của trẻ phần lớn dựa trên nguyên nhân gây viêm phổi ở trẻ em do đó việc đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ viêm phổi sẽ giúp việc điều trị của bé hiệu quả hơn, giảm được biến chứng nguy hiểm.
Bài viết được tham khảo bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Docosan Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch hẹn với bác sĩ có chuyên môn tại Docosan để điều trị.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị một số bệnh ở trẻ em, Bộ Y tế
- Ths. BS. Trần Thiện Ngọc Thảo, Bài giảng Nhi khoa Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, Viêm phổi cộng đồng trẻ em.
- Pneumonia, Mayo Clinic.
