Bài viết được tham khảo ý kiến chuyên môn của Bác sĩ Nguyễn Phan Hồng Sương, chuyên Nhi khoa, hiện đang công tác tại Phòng khám Nhi khoa Mianca.
Viêm tiểu phế quản bội nhiễm là tình trạng viêm nhiễm bởi vi khuẩn hoặc virus ở trên niêm mạc phế quản. Triệu chứng của bệnh thường hay gặp như ho khan, ho có đờm, sốt, đau đầu, cơ thể hay mệt mỏi… Sau đây, hãy cùng Docosan tìm hiểu rõ hơn về bệnh viêm tiểu phế quản bội nhiễm qua bài viết dưới đây nhé!
Tóm tắt nội dung
Viêm tiểu phế quản bội nhiễm là gì?
Để hiểu được viêm tiểu phế quản bội nhiễm thì ta phải nắm rõ được các khái niệm sau:
- Tiểu phế quản là tập hợp các cuống phổi nhỏ có đường kính < 2mm, mềm mại do không có sụn nâng đở nên khi bị viêm sẽ dễ bị xẹp lại, dễ bị chít hẹp làm đường thở bị tắc nghẽn gây ra tình trạng khó thở, khò khè và nặng hơn nữa là suy hô hấp.
- Viêm tiểu phế quản là tình trạng viêm nhiễm cấp tính các tiểu phế quản, nguyên nhân chủ yếu do siêu vi, thường xảy ra ở trẻ dưới 2 tuổi – gặp nhiều nhất ở trẻ từ 3 đến 6 tháng tuổi, khởi đầu với triệu chứng hô hấp trên sau đó là nhiễm trùng hô hấp dưới gây ra tình trạng khò khè và nghe ran ở phổi.
- Bội nhiễm là tình trạng xuất hiện một nhiễm trùng mới tại đúng vị trí mà trước đó đã và đang bị nhiễm trùng bởi một loại vi khuẩn hay virus, khiến cho tình trạng bệnh sẵn có trở nên nặng nề hơn, khó khăn hơn trong công cuộc điều trị bệnh nếu như những loại vi khuẩn bội nhiễm có khả năng kháng lại thuốc mà người bệnh đang sử dụng do bác sĩ kê đơn trước đó.
Nói chung, viêm tiểu phế quản bội nhiễm là tình trạng nặng nề hơn, nhiễm thêm một loại vi khuẩn hoặc virus trên một tiểu phế quản đã và đang bị viêm nhiễm cấp tính.
Tác nhân thường gặp nhất gây bệnh viêm tiểu phế quản bội nhiễm là các virút hô hấp, mà hàng đầu là loại virút có tên viết tắt là RSV (Respiratory syncitial virus) – chiếm khoảng 50 – 80% trường hợp mắc bệnh. Ngoài ra còn có một số tác nhân khác như Parainfluenza virus, Influenza virus, Rhinovirus, Human Metapneumovirus, Enterovirus…
Triệu chứng của viêm tiểu phế quản bội nhiễm
Thông thường, viêm tiểu phế quản bội nhiễm cũng có các triệu chứng của một viêm phế quản cấp, nhưng những triệu chứng bệnh biểu hiện nặng nề hơn, khó điều trị hơn.
Viêm tiểu phế quản bội nhiễm thường khởi đầu 1 – 3 ngày với biểu hiện của viêm đường hô hấp trên, nghẹt mũi, chảy mũi trong và tiến triển nặng dần đến suy hô hấp với đặc điểm thở nhanh, thở gắng sức, co rút lõm lồng ngực và khò khè hoặc ho nhiều, …
Trẻ nhỏ (<3 tháng tuổi) và trẻ nhũ nhi đẻ non có thể biểu hiện mệt mỏi nhiều, xuất hiện các cơn ngưng thở tái diễn, nghẹt mũi nhiều sau khi xuất hiện các triệu chứng điển hình từ 24 đến 48 giờ.
Để nhận biết viêm tiểu phế quản bội nhiễm, có thể dựa vào các triệu chứng bệnh sau:
- Tuổi bệnh nhân: dưới 24 tháng.
- Khởi đầu với triệu chứng viêm hô hấp trên và/hoặc chảy nước mũi trong 1-3 ngày
- Triệu chứng lâm sàng:
- Ho: là triệu chứng rất thường gặp của viêm tiểu phế quản bội nhiễm, thường là ho khan, sau đó là ho kèm theo khò khè.
- Khò khè: cũng là dấu hiệu bệnh thường gặp, khò khè xuất hiện do đàm, dịch tiết, … bít tắt đường thở dưới, cản trở luồng khí lưu thông.
- Sốt: có thể sốt nhẹ đến vừa hoặc sốt cao, đặc biết là nếu có bội nhiễm vi trùng
- Suy hô hấp: có thể nhẹ nhàng qua cho đến nặng, phải hỗ trợ hô hấp. Các dấu hiệu suy hô hấp có thể gặp: thở nhanh, thở gắng sức (co kéo cơ liên sườn, rút lõm ngực, …), thở không đều, cơn ngưng thở, …
- Lưu ý: trẻ nhỏ (đặc biệt là dưới 6 tuần tuổi) có thể có con ngưng thở mà không có các triệu chứng lâm sàng khác
Điều trị viêm tiểu phế quản bội nhiễm
Các trường hợp viêm tiểu phế quản bội nhiễm diễn tiến nặng cần nhập viện để được bác sĩ nhi khoa chẩn đoán và điều trị:
- Trẻ dưới 3 tháng tuổi
- Suy dinh dưỡng nặng
- Có các bệnh phổi mạn tính trên trẻ sinh non: loạn sản phế quản phổi, …
- Suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc mắc phải
- Tim bẩm sinh chưa sửa chữa
- Có dấu hiệu nguy hiểm: Tím tái, bỏ bú hoặc bú kém (trẻ nhỏ hơn 2 tháng), không uống được (trẻ trên 2 tháng), li bì-khó đánh thức, co giật¸suy dinh dưỡng nặng.
- Thở rút lõm lồng ngực, thở nhanh (trên 70 lần/phút)
- Có dấu hiệu mất nước
Các trường hợp viêm tiểu phế quản bội nhiễm còn lại nếu không có dấu hiệu nặng nào kể trên thì thường sẽ tự ổn định và hồi phục tốt với điều trị hỗ trợ và theo dõi tại nhà.
Phần này chúng tôi sẽ tập trung giới thiệu cách theo dõi và điều trị tại nhà cho người bệnh đối với các trường hợp bệnh nhẹ. Còn phác đồ điều trị bệnh viêm tiểu phế quản bội nhiễm mức độ trung bình đến nặng thì khi người bệnh nhập viện sẽ được bác sĩ xử trí cụ thể và đầy đủ nhé!
Cách điều trị viêm tiểu phế quản bội nhiễm tại nhà:
- Ăn uống đầy đủ, chia thành nhiều bữa nhỏ
- Người bị viêm tiểu phế quản nên có một chế độ ăn uống cân bằng và lành mạnh như sau:
- Bổ sung nhiều thực phẩm giàu chất xơ, vitamin từ rau xanh và hoa quả giúp tăng đề kháng và cải thiện bệnh nhanh hơn: các loại quả mọng, cà rốt, dâu tây, rau màu xanh đậm, rau bina, súp lơ xanh…
- Nên ăn ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt.
- Ăn thịt gia cầm, cá và các loại đậu để bổ sung protein.
- Sử dụng các loại sữa ít béo hoặc sữa thực vật.
- Giảm hàm lượng muối, đường phụ gia, cholesterol
- Cho trẻ bú mẹ đến lúc trẻ được 24 tháng tuổi.
- Thay các đồ ăn chiên xào bằng đồ ăn hấp, luộc.
- Nên ăn sữa chua. Sữa chua chứa các vi khuẩn lành mạnh giúp khống chế các dấu hiệu viêm tiểu phế quản, và cũng rất có lợi cho hệ tiêu hóa.
- Người hay trẻ bị viêm tiểu phế quản bội nhiễm nên kiêng ăn các món sau:
- Tránh đồ uống có ga và thức ăn chứa nhiều đường.
- Hạn chế dùng thịt đỏ: Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng các loại thịt chế biến sẵn và thịt đỏ nếu ăn nhiều sẽ khiến các triệu chứng của người mắc viêm tiểu phế quản trở nên nặng hơn. Thay vào đó, người bệnh có thể sử dụng thực phẩm có chứa vitamin D từ các loại cá như: Cá thu, cá mòi, cá hồi,…
- Thực phẩm chứa nhiều sữa, chất béo, phô mai hoặc thực phẩm chiên xào, dầu mỡ, chứa nhiều gia vị,… sẽ dễ gây đầy hơi, chướng bụng khiến người bệnh viêm tiểu phế quản cảm thấy khó thở hơn.
- Sữa và các chế phẩm từ sữa có thể làm tăng sản xuất chất nhầy khiến đờm trở nên đặc và gây nhiều kích ứng cho người bệnh.
- Đồ ăn quá mặn: khiến cơ thể tăng giữ nước trong các mô của phế quản dẫn đến tăng sản xuất chất nhầy và các chất gây viêm tiểu phế quản.
- Đồ ăn nhanh như các loại thịt chế biến: thịt xông khói, xúc xích…, đồ ăn đóng gói sẵn. Các loại thực phẩm này thường chứa nhiều muối cũng góp phần gây bệnh theo cơ chế giữ nước trên.
- Đường tinh chế: kẹo, socola, ngũ cốc ngọt lịm, siro, nước ngọt, bánh mứt… vừa không có chất dinh dưỡng.vừa gây tăng các triệu chứng khó thở của viêm tiểu phế quản.
- Các đồ ăn chua chát như mơ, mận, táo chua…dễ gây nên tình trạng khó long đờm, làm người bệnh khó chịu và mệt mỏi hơn.
- Thức ăn cay nóng chứa nhiều gia vị như tiêu, ớt… gây kích thích niêm mạc phế quản và kích ứng cổ họng gây đau rát cổ họng.
- Người bị viêm tiểu phế quản nên có một chế độ ăn uống cân bằng và lành mạnh như sau:
- Uống nhiều nước đun sôi để nguội: vừa phòng chống mất nước vừa làm tăng thải các độc tố ra khỏi cơ thể mà dịch đờm cũng được tống ra ngoài dễ dàng hơn, giảm rát, khô cổ họng.
- Có thể sử dụng máy làm ẩm và làm sạch không khí giúp người bệnh dễ thở hơn.
- Có thể sử dụng thuốc giảm ho an toàn, không chứa các anti-histamin
- Vệ sinh mũi họng bằng nước muối sinh lý 9‰, giữ thông thoáng đường thở
- Ngủ đủ giấc, ngủ gối cao đầu.
- Tránh tiếp xúc với khói thuốc lá, bụi bẩn, nấm mốc hoặc các yếu tố kích thích dị ứng như phấn hóa, lông chó mèo…
Viêm tiểu phể quản bội nhiễm là tình trạng nặng nề hơn, nhiễm thêm một loại vi khuẩn hoặc virus trên một tiểu phế quản đã và đang bị viêm nhiễm cấp tính. Tác nhân thường gặp nhất gây bệnh viêm tiểu phế quản bội nhiễm là các virút hô hấp, mà hàng đầu là loại virút có tên viết tắt là RSV (Respiratory syncitial virus). Viêm tiểu phế quản bội nhiễm cũng có các triệu chứng của một viêm phế quản cấp, nhưng những triệu chứng bệnh biểu hiện nặng nề hơn, khó điều trị hơn.
Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Doctor có sẵn Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch khám với bác sĩ có chuyên môn để điều trị.
Nguồn: benhvienthucuc.vn, thuocnampqa.vn, www.linkedin.com
