Vi khuẩn E Coli: Bệnh lý, triệu chứng và cách điều trị

Vi khuẩn Escherichia coli hay còn gọi là vi khuẩn e coli là một loại vi khuẩn thường sống trong ruột của bạn. Nó cũng được tìm thấy trong ruột của một số loài động vật. Hầu hết các loại E coli đều vô hại và thậm chí còn giúp giữ cho đường tiêu hóa của bạn khỏe mạnh. Nhưng một số chủng vi khuẩn có thể gây tiêu chảy nếu bạn ăn thức ăn bị ô nhiễm hoặc uống nước bị nhiễm bẩn. Để hiểu rõ hơn về triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa bệnh do vi khuẩn E Coli gây ra, mời bạn đọc cùng Docosan tham khảo bài 

Tổng quan về vi khuẩn E coli

Escherichia coli (E. coli) là một loại vi khuẩn thường sống trong ruột của người và động vật. Tuy nhiên, một số loại E. coli đặc biệt là vi khuẩn E coli O157: H7 có thể gây nhiễm trùng đường ruột. E. coli O157: H7 và các chủng khác gây bệnh đường ruột được gọi là E. coli sinh độc tố Shiga (STEC) theo tên độc tố mà chúng tạo ra.

Vi khuẩn E coli là vi khuẩn gram âm, không bào tử. Cấu tạo của E coli giống với những sinh vật đơn bào khác, nên quá trình phiên mã ở vi khuẩn E coli diễn ra ở tế bào chất vì chỉ mới có vùng nhân, không có nhân hoàn chỉnh. Đặc biệt ở E coli có tiên mao giúp cho vi khuẩn gắn vào được vị trí vi nhung mao của ruột thông qua một phân tử kết dính được gọi là intimin.

Nhiều người bị nhiễm khuẩn E coli hồi phục hoàn toàn. Nhưng nó có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng. Những người có hệ thống miễn dịch suy yếu, người mang thai, trẻ nhỏ và người lớn tuổi có nhiều nguy cơ mắc các biến chứng này.

Có bao nhiêu loại vi khuẩn E coli?

Có một số loại phụ của E. coli. Nhiều loại vô hại đối với con người, nhưng sáu nhóm vi khuẩn phụ có thể gây bệnh đường ruột bao gồm:

• Enterotoxigenic Escherichia coli (ETEC): Loại này thường phát triển trong các cộng đồng không có đủ nước và các biện pháp vệ sinh thực phẩm. Ở những khu vực có nguồn lực vệ sinh hạn chế, đây là loại phụ thường gây ra bệnh tiêu chảy cho khách du lịch và bệnh tiêu chảy mất nước ở trẻ sơ sinh.
• Enterohemorrhagic Escherichia coli (EHEC): Loại này bao gồm loại E.coli phổ biến nhất gây bệnh cho người. Các đợt bùng phát EHEC trước đây đã xảy ra do những người ăn rau quả bị ô nhiễm cũng như thịt bò nấu chưa chín. Thông thường, loại vi khuẩn phụ này có nhiều nhất trong thịt bò xay.
• Enteropathogenic Escherichia coli (EPEC): Đây là loại đầu tiên được các bác sĩ xác định là nguyên nhân gây ra tiêu chảy phân nước. Nó cũng có thể truyền từ người sang người. Phổ biến hơn, mọi người có được EPEC bằng cách tiêu thụ các sản phẩm rau không hợp vệ sinh.
• Enteroaggregative Escherichia coli (EAEC): Các nhà nghiên cứu gần đây đã xác định EAEC là nguyên nhân ngày càng phổ biến gây ra bệnh tiêu chảy cho khách du lịch ở những vùng có nhiều nguồn tài nguyên vệ sinh cũng như những vùng không có.
• Escherichia coli xâm nhập ruột (EIEC): Đây là một loại ít phổ biến hơn những loại khác, mặc dù nghiên cứu gần đây cho thấy điều này có thể là do chẩn đoán chưa đúng. Nó có liên kết chặt chẽ với Shigella, các vi khuẩn khác nhau gây ra bệnh đau dạ dày ruột.
• Escherichia coli (DAEC) bám dính nhiều: Loại phụ E. coli này bao phủ đồng nhất trên bề mặt tế bào, giúp phân biệt nó với các loại khác. Mặc dù nó có thể gây tiêu chảy ở người đặc biệt là trẻ nhỏ, nhưng các nhà nghiên cứu y tế đã xác định nó ít khả năng gây bệnh hơn so với các phân nhóm E. coli khác.

Ngoài ra còn có vi khuẩn E coli kháng carbapenem. Đây là chủng vi khuẩn escherichia coli đề kháng với kháng sinh carbapenem bằng cách chúng tiết ra một loại enzyme gọi là carbapenemase, enzyme này có khả năng làm vô hiệu hóa các phân tử thuốc carbapenem.

Nguyên nhân cơ thể nhiễm vi khuẩn E coli là gì?

Hầu hết các bệnh nhiễm trùng đường ruột xảy ra do ăn phải thức ăn hoặc nước bị ô nhiễm. Mặc dù các dạng E. coli đã sống trong đường ruột của bạn nhưng việc ăn phải E. coli từ các nguồn bên ngoài cơ thể có thể gây ra nhiễm trùng đường ruột nghiêm trọng.

Các nguồn phơi nhiễm tiềm ẩn của vi khuẩn E coli khá đa dạng. Thịt chưa nấu chín là nguyên nhân chính của việc truyền vi khuẩn E. coli cho người, nhưng vi khuẩn này cũng có thể có trong:

• Đất bị ô nhiễm;
• Nước chưa qua xử lý trong nguồn cung cấp cộng đồng;
• Trái cây và rau chưa rửa.

Ngoài ra còn có sữa chưa tiệt trùng, vi khuẩn E coli có thể tồn tại trên vú bò hay trên thiết bị hút sữa, chúng có thể xâm nhập vào sữa nguyên liệu. Sữa nguyên liệu nếu không được tiệt trùng kỹ lưỡng có thể tồn tại và làm cho người tiêu dùng bị nhiễm E coli.

Vi khuẩn E coli có thể tồn tại trên thực phẩm tươi sống. E coli có thể đã được lây từ trang trại chăn nuôi gia súc lên thực phẩm tươi sống hay trên quá trình vận chuyển tới tay người dùng. Một số loại rau, chằng hạn như rau bina hay rau diếp cá rất nguy hiểm đối với loại hình lây nhiễm này.

Đặc biệt là giếng khoan tại nhà. Tại các vùng quê, nhiều người dân sử dụng trực tiếp nguồn nước mà không thông qua xử lý nước hay khử trùng nước.

Các triệu chứng của nhiễm trùng đường ruột do vi khuẩn E Coli

Các triệu chứng của nhiễm trùng đường ruột thường bắt đầu 3 đến 4 ngày sau khi bạn nhiễm vi khuẩn E. coli, đây được gọi là thời kỳ ủ bệnh. Khi các triệu chứng xuất hiện, chúng thường hết trong vòng 5 đến 7 ngày, nhưng chúng có thể kéo dài từ 1 đến 10 ngày.

Mặc dù hầu hết các chủng E coli không gây hại cho cơ thể người, chúng có thể sống tự nhiên trong ruột, chỉ có một vài chủng có độc lực gây bệnh trên đường tiêu hóa. Đặc điểm vi khuẩn E coli gây bệnh ở mức độ nhẹ có thể là đau bụng tiêu chảy, sốt hay nôn mửa, nhưng khi bệnh không được điều trị và chuyển biến nặng hơn có thể là hoạt tử ruột hay thủng ruột.

Các triệu chứng nhẹ đến trung bình

Các triệu chứng có thể kéo dài từ vài ngày đến hơn một tuần. Chúng có thể bao gồm:

• Đau bụng;
• Tiêu chảy đột ngột có thể chuyển sang phân có máu;
• Chán ăn hoặc buồn nôn;
• Mệt mỏi;
• Sốt.

Các triệu chứng nghiêm trọng

Các triệu chứng của nhiễm trùng E. coli nghiêm trọng có thể bao gồm:

• Nước tiểu có máu;
• Giảm lượng nước tiểu;
• Da nhợt nhạt;
• Bầm tím;
• Mất nước.

Gọi cho bác sĩ nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nghiêm trọng nào trong số này hoặc các triệu chứng tiếp tục kéo dài.

Các biến chứng

Nếu không được điều trị, nhiễm khuẩn E. coli có thể tiến triển thành một trong các bệnh sau:

• Nhiễm trùng đường tiết niệu;
• Nhiễm trùng vùng bụng và vùng chậu;
• Viêm phổi;
• Nhiễm khuẩn huyết (trong đó vi khuẩn xâm nhập vào máu);
• Viêm màng não (trong đó vi khuẩn vượt qua hàng rào máu não).

Hội chứng tan máu ure huyết do E coli

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), 5-10% những người bị nhiễm khuẩn E coli phát triển hội chứng urê huyết tán huyết (HUS).Điều này có thể dẫn đến suy thận, đe dọa tính mạng, đặc biệt là đối với trẻ em và người lớn tuổi. HUS thường bắt đầu khoảng 5 đến 10 ngày sau khi bắt đầu tiêu chảy.

Hội chứng tan máu tăng ure máu (HUS) là các rối loạn cấp tính, trầm trọng đặc trưng bởi giảm tiểu cầu, thiếu máu tán máu và tổn thương thận cấp. HUS thường xảy ra ở trẻ em sau khi bị nhiễm trùng, điển hình là Shiga vi khuẩn sản sinh độc tố (ví dụ, Escherichia coli O157:H7), nhưng cũng có thể xảy ra ở người lớn. 

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), 5-10% những người bị nhiễm khuẩn E.coli phát triển hội chứng urê huyết tán huyết (HUS).Điều này có thể dẫn đến suy thận, đe dọa tính mạng, đặc biệt là đối với trẻ em và người lớn tuổi. HUS thường bắt đầu khoảng 5 đến 10 ngày sau khi bắt đầu tiêu chảy.

Chẩn đoán vi khuẩn E coli

Việc chẩn đoán bệnh nhân bị nhiễm E coli tại các bệnh viện là nuôi cấy vi khuẩn. Các mẫu máu, phân hay dịch tiết của cơ thể được lấy và gửi đi nuôi cấy. Đối với một số chủng gây bệnh đặc biệt như chủng gây chảy máu ruột, cần sử dụng môi trường nuôi cấy đặc biệt hơn để có thể chẩn đoán chính xác.

Điều trị nhiễm khuẩn E coli

Hầu hết những người bị nhiễm vi khuẩn E Coli đường ruột có thể điều trị các triệu chứng của họ tại nhà. Các triệu chứng thường hết trong vòng vài ngày đến một tuần. Các mẹo tự chăm sóc bao gồm:

• Uống nhiều nước;
• Nghỉ ngơi nhiều;
• Theo dõi các triệu chứng nghiêm trọng hơn cần trợ giúp y tế.

Nếu bạn bị tiêu chảy ra máu hoặc sốt, hãy hỏi bác sĩ trước khi dùng thuốc trị tiêu chảy không kê đơn (OTC). Luôn luôn kiểm tra với bác sĩ nhi khoa của bạn trước khi cho trẻ sơ sinh hoặc trẻ em dùng thuốc.

Các bác sĩ thường không kê đơn thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm trùng E. coli. Điều này là do chúng có nguy cơ bị các tác dụng phụ nghiêm trọng và hình thành tình trạng kháng thuốc kháng sinh, nơi thuốc kháng sinh ngừng phát huy tác dụng đối với một số mầm bệnh.

Nếu tình trạng mất nước là một vấn đề đáng lo ngại, bác sĩ có thể yêu cầu nhập viện và truyền dịch qua đường tĩnh mạch (IV). Hầu hết mọi người cho thấy các triệu chứng được cải thiện trong vòng 5 đến 7 ngày kể từ ngày khởi phát triệu chứng. Họ thường phục hồi hoàn toàn.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu không điều trị, nhiễm trùng đường ruột có thể dẫn đến mất nước và các biến chứng nghiêm trọng, đôi khi gây tử vong.

Đi khám bác sĩ nếu:

• Bạn bị tiêu chảy không thuyên giảm sau 4 ngày, hoặc 2 ngày đối với trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ;
• Bạn bị sốt kèm theo tiêu chảy;
• Đau bụng không thuyên giảm sau khi đi tiêu;
• Có mủ hoặc máu trong phân của bạn;
• Nôn mửa đã tiếp tục trong hơn 12 giờ;
• Bạn có các triệu chứng của nhiễm trùng đường ruột và gần đây bạn đã đi du lịch nước ngoài;
• Bạn có các triệu chứng mất nước, chẳng hạn như ít đi tiểu, cực kỳ khát hoặc chóng mặt.

Đối với một em bé dưới 3 tháng tuổi, hãy liên hệ với bác sĩ nhi khoa của bạn ngay khi các triệu chứng bắt đầu. Bác sĩ có thể xác nhận nhiễm khuẩn E. coli bằng một mẫu phân đơn giản.

Cách phòng ngừa nhiễm vi khuẩn E Coli

Thực hành các hành vi thực phẩm an toàn có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng đường ruột do E. coli. Bao gồm:

• Rửa trái cây và rau quả kỹ lưỡng;
• Tránh lây nhiễm chéo bằng cách sử dụng dụng cụ, chảo và đĩa phục vụ sạch sẽ;
• Giữ thịt sống tránh xa các thực phẩm khác và tránh xa các vật dụng sạch khác;
• Không rã đông thịt trên quầy và thay vào đó, làm như vậy trong tủ lạnh hoặc lò vi sóng;
• Làm lạnh thức ăn thừa ngay lập tức;
• Chỉ uống các sản phẩm sữa tiệt trùng.

Đặc biệt tránh gây lây nhiễm chéo. Cần rửa đồ dùng ăn uống kỹ lưỡng sau khi sử dụng. Sử dụng xà phòng để rửa dao, mặt thớt cắt đồ sống trước và sau khi tiếp xúc với thực phẩm tươi sống hoặc thịt sống. 

Nấu thịt an toàn để ngăn ngừa vi khuẩn E coli

Ngoài ra, hãy đảm bảo rằng bạn nấu tất cả thịt ở nhiệt độ an toàn. Bạn có thể sử dụng nhiệt kế thịt để kiểm tra xem thịt đã chín ở các nhiệt độ sau:

• Gia cầm: 74˚C;
• Thịt xay, trứng: 71˚C;
• Bít tết, sườn heo, thịt quay, cá, động vật có vỏ: 63˚C.

Rửa tay để ngăn ngừa E coli

Một trong những điều đơn giản nhất bạn có thể làm để ngăn ngừa nhiễm vi khuẩn E coli là rửa tay thường xuyên. Hãy rửa tay:

• Trước khi xử lý, phục vụ hoặc ăn thức ăn
• Sau khi chạm vào động vật hoặc làm việc trong môi trường động vật
• Sau khi sử dụng phòng tắm

Thực hiện tốt vệ sinh và tuân theo các hướng dẫn an toàn thực phẩm có thể giúp bạn giảm nguy cơ nhiễm khuẩn E.coli một cách lâu dài.

Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Docosan Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch hẹn với bác sĩ có chuyên môn để điều trị.

Câu hỏi thường gặp:

Nguồn tham khảo: healthline.com

Có thể bạn quan tâm