Triệu chứng viêm loét dạ dày tá tràng không nên xem nhẹ

Ngày cập nhật: 24/11/23

Tác giả: Dược sĩ, Thạc sĩ Nguyễn Thị Thanh Tú

Viêm loét dạ dày tá tràng là một trong những căn bệnh đường tiêu hóa thường gặp nhất hiện nay. Tuy nhiên các triệu chứng viêm loét dạ dày tá tràng thường dễ bị nhầm lẫn với các triệu chứng của một số bệnh đường tiêu hóa khác như hội chứng ruột kích thích, trào ngược dạ dày thực quản, rối loạn tiêu hóa, viêm dạ dày-ruột,….

Hãy cùng Doctor có sẵn khai thác những đặc trưng của viêm loét dạ dày triệu chứng để có thể sớm phát hiện và kịp thời đến các cơ sở y tế để thăm khám, ngăn chặn sự tiến triển của bệnh viêm loét dạ dày tá tràng dẫn đến viêm loét dạ dày tá tràng mãn tính.

Tóm tắt nội dung

1 Viêm loét dạ dày tá tràng là gì?
2 Yếu tố nguy cơ gây viêm loét dạ dày tá tràng
3 Nguyên nhân gây triệu chứng viêm loét dạ dày tá tràng
4 Triệu chứng viêm loét dạ dày tá tràng phổ biến
5 Triệu chứng viêm loét dạ dày tá tràng nặng
6 Chẩn đoán viêm loét dạ dày tá tràng
7 Biến chứng viêm loét dạ dày tá tràng
8 Phòng ngừa viêm loét dạ dày tá tràng

Viêm loét dạ dày tá tràng là gì?

Dạ dày có một lớp chất nhầy bảo vệ được gọi là niêm mạc. Lớp niêm mạc bảo vệ dạ dày khỏi tác động của acid dạ dày mạnh giúp tiêu hóa thức ăn. Khi có tác nhân làm hỏng hoặc làm suy yếu lớp màng bảo vệ này, niêm mạc sẽ bị viêm, kích ứng hoặc xói mòn gây nên tình trạng viêm dạ dày.

Tương tự, viêm tá tràng là viêm lớp niêm mạc bảo vệ tá tràng. Đây là phần đầu tiên của ruột non, nằm ngay dưới dạ dày. Cả viêm dạ dày và viêm tá tràng đều có nguyên nhân và cách điều trị giống nhau.

triệu chứng viêm loét dạ dày tá tràng — Viêm loét dạ dày tá tràng là bệnh tiêu hóa thường gặp

Cả hai tình trạng viêm đều có thể xảy ra ở nam và nữ ở mọi lứa tuổi, có thể là cấp tính hoặc mãn tính. Các dạng cấp tính xuất hiện đột ngột và kéo dài trong một thời gian ngắn. Dạng mãn tính có thể tiến triển chậm và kéo dài hàng tháng hoặc hàng năm. Các tình trạng này thường có thể chữa khỏi và thường không gây ra bất kỳ biến chứng lâu dài nào.

Xem thêm: Dấu hiệu viêm loét dạ dày

Yếu tố nguy cơ gây viêm loét dạ dày tá tràng

Một số người, bao gồm cả người lớn tuổi và những người có chức năng miễn dịch bị suy giảm, có nhiều khả năng phát triển bệnh viêm loét dạ dày tá tràng. Nhiều vấn đề sức khỏe và các yếu tố như hút thuốc cũng có thể làm tăng nguy cơ phát triển tình trạng này.

Một số yếu tố nguy cơ gây viêm loét dạ dày tá tràng bao gồm:

Hút thuốc lá
Mức độ căng thẳng cao trong công việc, học tập và cuộc sống
Sử dụng quá nhiều chất kích thích như bia, rượu hoặc cocaine
Nuốt chất ăn mòn hoặc vật lạ
Tiền sử nôn mửa mãn tính
Thiếu vitamin B12
Sử dụng thuốc kháng viêm NSAID thường xuyên
Sử dụng thường xuyên thuốc nhóm corticosteroid theo toa, hóa trị, bổ sung kali hoặc bổ sung sắt
Tiếp xúc với bức xạ, như là một lựa chọn điều trị hoặc do ô nhiễm
Trào ngược dịch mật sau phẫu thuật dạ dày
Một tình trạng tự miễn dịch, chẳng hạn như viêm tuyến giáp Hashimoto hoặc bệnh đái tháo đường type 1
HIV
Bệnh Crohn
Các bệnh nhiễm trùng khác có thể làm tăng nguy cơ viêm dạ dày bao gồm bệnh lao và giang mai.

H. pylori có thể lây lan theo nhiều cách khác nhau. Ví dụ, thực phẩm, nước hoặc dao kéo bị ô nhiễm có thể đóng một vai trò nào đó.

Nguyên nhân gây triệu chứng viêm loét dạ dày tá tràng

Nguyên nhân phổ biến nhất của viêm dạ dày và viêm tá tràng là do một loại vi khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori). Khi một lượng lớn vi khuẩn này xâm nhập dạ dày hoặc ruột non có thể gây viêm. H. pylori có thể được truyền từ người này sang người khác, nhưng chính xác bằng cách nào thì không rõ ràng. Nó được cho là lây lan qua thực phẩm và nguồn nước bị ô nhiễm.

Ngoài ra, các nguyên nhân phổ biến khác của viêm dạ dày và viêm tá tràng bao gồm:

Sử dụng lâu dài một số loại thuốc kháng viêm NSAID hoặc corticosteroid
Uống quá nhiều rượu
Bệnh tự miễn
Bệnh Celiac
Trào ngược mật
Nhiễm vi khuẩn/virus khác ngoài H. pylori, chẳng hạn như Mycobacterium avium-intracellulare, nhiễm trùng đường ruột, Herpes simplex và cytomegalovirus. Viêm dạ dày do ký sinh trùng có thể do nhiễm cryptosporidium, Strongyloides stercoralis hoặc anisakzheim.
Chấn thương dạ dày hoặc ruột non
Đặt máy thở
Căng thẳng thể chất phẫu thuật lớn, chấn thương cơ thể nghiêm trọng hoặc sốc
Ăn phải chất ăn da hoặc chất độc
Hút thuốc lá
Xạ trị
Hóa trị
Viêm dạ dày liên quan đến viêm mạch. Các bệnh gây viêm mạch hệ thống có thể gây thâm nhiễm u hạt ở dạ dày. Một ví dụ là u hạt với viêm đa mạch, trước đây gọi là u hạt Wegner.
Viêm dạ dày liên quan đến sarcoidosis. Sarcoidosis là một rối loạn đa hệ thống được đặc trưng bởi sự hiện diện của u hạt không phân hủy. Mặc dù sarcoidosis có thể ảnh hưởng đến bất kỳ cơ quan nào của cơ thể, nhưng đường tiêu hóa, bao gồm cả dạ dày, hiếm khi bị ảnh hưởng.
Bệnh Ménétrier: Bệnh này được đặc trưng bởi (i) sự hiện diện của các nếp gấp niêm mạc dạ dày lớn ở thân và đáy dạ dày, (ii) Tăng sản ồ ạt hố nang của các tế bào niêm mạc bề mặt và tuyến, (iii) Bệnh dạ dày mất protein, giảm albumin máu, và phù ở 20 đến 100% bệnh nhân, và (iv) giảm tiết acid dạ dày do mất tế bào thành

Các nguyên nhân hiếm gặp khác:

Viêm dạ dày collage đặc trưng với sự lắng đọng collagen dưới biểu mô rõ rệt kèm theo thâm nhiễm viêm niêm mạc. Nguyên nhân chính xác và cơ chế bệnh sinh của viêm dạ dày collagen vẫn chưa rõ ràng.
Viêm dạ dày tăng bạch cầu ái toan được đặc trưng bởi sự vắng mặt của các nguyên nhân gây tăng bạch cầu ái toan đã biết (không phải thứ phát sau nhiễm trùng, bệnh viêm hệ thống hoặc bất kỳ nguyên nhân nào khác giải thích cho việc tăng bạch cầu ái toan).
Viêm dạ dày thiếu máu cục bộ (có tỷ lệ tử vong cao).
Bệnh Crohn
Viêm dạ dày lymphocytic

Triệu chứng viêm loét dạ dày tá tràng phổ biến

Một số trường hợp viêm dạ dày và viêm tá tràng không gây ra triệu chứng nào. Các bác sĩ chỉ có thể phát hiện và chẩn đoán vấn đề trong khi tìm kiếm các rối loạn tiêu hóa khác.

Khi xuất hiện các triệu chứng viêm loét dạ dày tá tràng, biểu hiện của mỗi người sẽ khác nhau. Tuy nhiên, chúng ta có thể chẩn đoán thông qua các triệu chứng điển hình như:

Cảm giác nóng rát đau đớn trong dạ dày
Buồn nôn
Nôn mửa
Khó tiêu
Cảm thấy no khi dạ dày trống rỗng hoặc sau khi ăn một lượng nhỏ thức ăn
Cơn đau dạ dày sẽ lan ra lưng hoặc bụng dưới

Cả viêm dạ dày và viêm tá tràng đầu có hai giai đoạn tiến triển là cấp tính và mãn tính. Viêm cấp tính diễn ra nhanh chóng và kéo dài trong một thời gian ngắn rồi tự khỏi. Viêm mãn tính có xu hướng tiến triển chậm hơn và kéo dài trong thời gian dài hơn, đôi khi vài tháng hoặc thậm chí vài năm.

Triệu chứng viêm loét dạ dày tá tràng đều biểu hiện bằng tình trạng viêm niêm mạc dạ dày. Trong khi viêm dạ dày là tình trạng viêm nhiễm nói chung thì loét là một mảng cụ thể của niêm mạc dạ dày bị ăn mòn. Hai tình trạng này có nhiều triệu chứng chung, nhưng cơn đau cục bộ, dữ dội có nhiều khả năng xảy ra với vết loét. Loét dạ dày cũng có nguy cơ chảy máu và ung thư cao hơn, và nó có thể dẫn đến thủng dạ dày.

Các bác sĩ sử dụng nhiều kỹ thuật khác nhau để chẩn đoán từng tình trạng, điều này sẽ yêu cầu các phương pháp điều trị khác nhau.

Triệu chứng viêm loét dạ dày tá tràng nặng

Một số triệu chứng viêm loét dạ dày tá tràng bao gồm:

Hụt hơi
Đau ngực
Chất nôn có chứa máu
Đau bụng dữ dội
Đi đại tiện có mùi hôi

Một người cần được chăm sóc y tế khẩn cấp đối với bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

Nhịp tim nhanh
Đổ quá nhiều mồ hôi
Hụt hơi
Đau bụng kèm theo sốt
Chất nôn có chứa máu, có sạn, vón cục giống như bã cà phê ướt
Một lượng lớn chất nôn màu vàng hoặc xanh lá cây
Phân dính và có màu nâu sẫm hoặc đen hoặc có máu
Chóng mặt và ngất xỉu

Chẩn đoán viêm loét dạ dày tá tràng

Bác sĩ có thể nghi ngờ bị viêm dạ dày sau khi nói chuyện với bệnh nhân về tiền sử bệnh và tiến hành kiểm tra. Nhưng bác sĩ cũng có thể yêu cầu thực hiện một hoặc nhiều xét nghiệm sau để xác định nguyên nhân chính xác.

Các xét nghiệm tìm H. pylori

Chẳng hạn như xét nghiệm phân hoặc xét nghiệm hơi thở — để xác định xem có vi khuẩn H. pylori hay không.

Nếu trước đó bệnh nhân có sử dụng nhóm thuốc ức chế bơm proton (ví dụ như omeprazole, esomeprazole, rabeprazole,…) trong vòng 1-2 tuần có thể làm giảm độ nhạy cảm đối với H. pylori. Bác sĩ sẽ khuyến cáo bệnh nhân ngừng thuốc ức chế bơm proton từ 1-2 tuần trước khi thử nghiệm.

Đối với bài kiểm tra hơi thở, uống một cốc nhỏ chất lỏng trong suốt, không vị có chứa carbon phóng xạ. Vi khuẩn H. pylori phân hủy chất lỏng thử nghiệm trong dạ dày. Sau đó, bệnh nhân thổi vào một chiếc túi, sau đó được niêm phong lại. Nếu bệnh nhân có bị nhiễm H. pylori, mẫu hơi thở sẽ chứa carbon phóng xạ.

Sử dụng ống soi để kiểm tra đường tiêu hóa trên (nội soi)

Trong quá trình nội soi, bác sĩ đưa một ống dẻo được trang bị một thấu kính (ống nội soi) xuống cổ họng và vào thực quản, dạ dày và ruột non để tìm các dấu hiệu viêm nhiễm. Tùy thuộc vào độ tuổi và tiền sử bệnh của bệnh nhân, bác sĩ có thể đề nghị đây là xét nghiệm đầu tiên thay vì xét nghiệm H. pylori.

Nếu phát hiện thấy khu vực đáng ngờ, bác sĩ có thể lấy các mẫu mô nhỏ (sinh thiết) để kiểm tra trong phòng thí nghiệm. Sinh thiết cũng có thể xác định sự hiện diện của H. pylori trong niêm mạc dạ dày.

Chụp X-quang đường tiêu hóa trên

tạo ra hình ảnh thực quản, dạ dày và ruột non để tìm kiếm bất kỳ điều gì bất thường. Để làm cho vết loét dễ nhìn thấy hơn, bệnh nhân sẽ có thể nuốt một chất lỏng kim loại màu trắng (có chứa barium) bao phủ đường tiêu hóa.

Bác sĩ cũng có thể yêu cầu:

Đánh giá chức năng thận và gan
Xét nghiệm thiếu máu
Xét nghiệm chức năng túi mật và tuyến tụy
Thử thai

Nếu những điều này là không thuyết phục, bác sĩ có thể thực hiện nội soi

Biến chứng viêm loét dạ dày tá tràng

Viêm dạ dày mãn tính có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh đường tiêu hóa khác, bao gồm loét dạ dày hoặc loét dạ dày và chảy máu dạ dày.

Một số loại viêm dạ dày, bao gồm viêm teo dạ dày tự miễn dịch và viêm dạ dày do H. pylori, có thể làm giảm khả năng hấp thụ sắt từ máu của cơ thể. Viêm teo dạ dày tự miễn dịch cũng có thể ảnh hưởng đến sự hấp thụ vitamin B12, có thể dẫn đến thiếu máu.

Ngoài ra, bị viêm dạ dày do H. pylori có thể làm tăng nhẹ nguy cơ phát triển ung thư dạ dày.

Phòng ngừa viêm loét dạ dày tá tràng

Nhiều bác sĩ sẽ đề nghị thay đổi lối sống để giúp giảm viêm trong ruột và điều trị viêm loét dạ dày hoặc viêm tá tràng.

Bạn cần tránh hoặc hạn chế sử dụng rượu và thuốc lá có thể giúp giảm viêm và thúc đẩy quá trình lành vết thương trong dạ dày. Những chất này có thể khiến vết sưng khó lành hơn.

NSAID, aspirin và các loại thuốc khác cũng có thể làm tăng nguy cơ tổn thương niêm mạc dạ dày. Trường hợp những loại thuốc này là nguyên nhân cơ bản của viêm dạ dày hoặc viêm tá tràng, có thể cần phải ngừng dùng chúng để cơ thể chữa lành.

Những người sử dụng các loại thuốc này lâu dài để kiểm soát các triệu chứng của các tình trạng khác nên nói chuyện với bác sĩ của họ. Bác sĩ có thể đề nghị liều thấp hơn hoặc đề nghị các loại thuốc khác có thể làm giảm nguy cơ tổn thương ở dạ dày và ruột.

Nếu các bác sĩ phát hiện ra rằng một người không dung nạp gluten hoặc mắc bệnh celiac, người đó sẽ cần loại bỏ gluten khỏi chế độ ăn uống của họ để tránh bùng phát chứng viêm.

Viêm loét dạ dày có triệu chứng gì? Triệu chứng viêm loét dạ dày tá tràng thường dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý đường tiêu hóa khác. Để có thể phát hiện bệnh sớm nhằm tránh nguy cơ ung thư về sau, Docosan Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch khám với bác sĩ có chuyên môn để kịp thời điều trị ngay khi có những dấu hiệu điển hình như trên.