Đau xương cụt là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Ngày cập nhật: 12/09/24

Tác giả: Đội ngũ biên tập Docosan

Đau xương cụt hiện đang là vấn đề phổ biến có thể ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống chúng ta, đặc biệt là ở người trẻ. Hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng cùng các biện pháp điều trị và phòng ngừa sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc phải và cải thiện sức khỏe một cách tốt hơn. Cùng Docosan tham khảo qua bài viết dưới đây.

Tóm tắt nội dung

1 Xương cụt là gì? Vị trí và chức năng
2 Đau xương cụt là gì?
3 Nguyên nhân gây đau xương cụt
4 Đối tượng nào dễ bị đau xương cụt nhất?
5 Dấu hiệu, triệu chứng của đau xương cụt
6 Các phương pháp chẩn đoán, xét nghiệm bệnh
7 Phương pháp điều trị đau xương cụt
8 Các phòng ngừa đau xương cụt hiệu quả, tránh tái phát
9 Khi nào cần gặp bác sĩ?
- 9.1 Dấu hiệu bất thường
- 9.2 Một số bệnh viện chuyên khoa uy tín
10 Một số câu hỏi liên quan?

Xương cụt là gì? Vị trí và chức năng

Xương cụt là phần xương thấp nhất nằm ở cuối của cột sống, bao gồm từ 3 đến 5 đốt sống hợp lại thành một khối nhỏ hình tam giác. Xương cụt đóng vai trò nâng đỡ các cơ quan tại vùng chậu, đồng thời cũng là điểm gắn kết của nhiều nhóm cơ, dây chằng và gân. Mặc dù kích thước nhỏ nhưng xương cụt tham gia vào các hoạt động vận động chính như ngồi, đứng dậy và giữ thăng bằng cơ thể. Ngoài ra, xương cụt còn giúp giảm áp lực lên cột sống khi ngồi, góp phần bảo vệ vùng lưng dưới khỏi chấn thương.

Đau xương cụt là gì?

Đau xương cụt là cảm giác nhức, âm ỉ hoặc đau nhói ở cuối cột sống, ngay trên mông. Đôi khi, cơn đau có thể lan sang vùng hông, đùi hoặc lưng dưới. Tình trạng đau thường trở nên nghiêm trọng hơn khi thay đổi tư thế hoặc ngồi lâu trên bề mặt cứng. Bệnh có thể không gây triệu chứng rõ rệt cho đến khi gây khó khăn trong các hoạt động hàng ngày như cúi người, đứng lên hoặc mang vác đồ vật.

Tỷ lệ đau xương cụt ở nữ giới cao gấp 5 lần so với nam giới, do sự khác biệt về cấu trúc và chức năng sinh học. Ngoài ra, người lớn cũng mắc phải tình trạng này nhiều hơn trẻ em do lối sống và quá trình lão hóa xương. Đau xương cụt không chỉ làm suy giảm chất lượng cuộc sống mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động hàng ngày.

Nguyên nhân gây đau xương cụt

Nguyên nhân phổ biến gây đau xương cụt là do chấn thương, tuy nhiên có một số nguyên nhân khác có thể gây nên tình trạng này:

Chấn thương nhẹ, lặp đi lặp lại: Nguyên nhân do ngồi lâu một tư thế ngồi không đúng, ngồi trên bề mặt cứng, không vừa vặn (yên xe đạp). Nguyên nhân này thường gặp ở những người làm văn phòng do tính chất công việc.
Gai xương cụt: Gai xương cụt sẽ kích thích đau khi người bệnh ngồi, gây khó chịu giữa vùng xương cụt và bề mặt ngồi.
Mang thai hoặc sinh con: Khi mang thai, cơ thể sẽ tự tiết ra hormone làm mềm vùng giữa xương cụt và xương cùng trong 3 tháng cuối thai kỳ, giúp quá trình sinh nở linh hoạt hơn. Tuy nhiên, ở một số trường hợp có thể làm kéo giãn quá mức các cơ và dây chằng xung quanh xương cụt, khiến chúng không hỗ trợ đúng và gây ra cơn đau.
Mang vác nặng: Khi mang vác trọng lượng quá nặng sẽ tạo áp lực lên xương cụt và làm chúng bị nghiêng về phía sau dẫn đến đau.
Thể trạng béo phì: Tạo áp lực đè lên cột sống, đặc biệt là lên xương cụt khiến chúng cọ sát vào các cơ, dây chằng và gân, lâu ngày sẽ gây ra đau và viêm.
Ngồi lâu: Việc cố định tư thế trong thời gian dài có thể tạo áp lực lên xương cụt của bạn, đặc biệt nếu bạn ngồi trên bề mặt cứng hoặc tư thế không thoải mái.
Ung thư tuyến tiền liệt: Đây là ung thư phổ biến ở nam giới, khi ung thư di căn đến xương nó sẽ gây đau các vùng xung quanh, trong đó có xương cụt.
Ung thư đại trực tràng: Khối u thường ở đại tràng (ruột già) hoặc trực tràng (phần ruột cuối của hệ tiêu hoá) có thể gây chèn ép lên xương cụt và gây đau.

Nguyên nhân phổ biến gây đau xương cụt là do chấn thương và một số bệnh lý khác

Đối tượng nào dễ bị đau xương cụt nhất?

Việc nhận biết các yếu tố nguy cơ cao có thể giúp bạn phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn. Dưới đây là một số nhóm đối tượng dễ bị đau xương cụt:

Nữ giới: Do cấu trúc giải phẫu và chức năng sinh học như mang thai và sinh nở, khiến cho các cơ và dây chằng xung quanh xương cụt có thể bị căng và kéo giãn gây đau.
Người lớn tuổi: Quá trình lão hóa có thể làm giảm độ dẻo dai của xương và mô mềm, khiến xương cụt dễ bị tổn thương hơn, đặc biệt khi ngã.
Người có thói quen ngồi lâu: Tính chất công việc phải ngồi nhiều, ngồi cố định lâu như nhân viên văn phòng, bạn sẽ có nguy cơ cao bị đau xương cụt hơn bình thường, do nó tạo áp lực liên tục lên vùng xương cụt.
Người thường xuyên mang vác nặng: Với tính chất công việc mang vác nặng ngoài việc tạo áp lực nặng lên cơ thể gây đau nhức, đôi khi tư thế không đúng có thể gây ảnh hưởng lên cột sống, đặc biệt là vùng xương cụt.
Vận động viên hoặc người tham gia thể thao: Hoạt động yêu cầu thể lực mạnh như đạp xe, chèo thuyền hay các môn thể thao khác có thể dẫn đến tổn thương lặp đi lặp lại ở xương cụt.
Người thừa cân hoặc béo phì: Trọng lượng dư thừa tạo áp lực lên xương cụt, làm tăng nguy cơ đau.
Người có tiền sử bệnh lý: Một số bệnh lý như viêm khớp, bệnh lý thần kinh hoặc khối u ở vùng xương cụt cũng có thể làm tăng nguy cơ đau xương cụt.

Nữ giới có nguy cơ đau xương cụt nhiều hơn so với nam giới

Dấu hiệu, triệu chứng của đau xương cụt

Dấu hiệu của cơn đau xương cụt có thể là cảm giác đau âm ỉ hoặc đau nhói. Bạn cũng có thể có các triệu chứng khác kèm theo tùy thuộc vào nguyên nhân gây đau xương cụt. Các triệu chứng này có thể bao gồm:

Đau lưng và đau thần kinh tọa: Cơn đau có thể lan ra xung quanh như lên lưng dưới hoặc xuống chân, gây cảm giác đau nhức hoặc tê ở các vùng lân cận.
Sưng: Các nguyên nhân chấn thương hoặc viêm ở xương cụt có thể gây áp lực lên các mô xung quanh và làm tăng cảm giác đau.
Rối loạn giấc ngủ: Cơn đau xương cụt có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ của bạn, khiến bạn khó có tư thế thoải mái để nghỉ ngơi, dẫn đến mệt mỏi và khó tập trung.
Cảm giác tê hoặc ngứa ran ở tay, chân hoặc vùng bẹn: Các triệu chứng này gợi ý có sự chèn ép lên dây thần kinh do cấu trúc xương hoặc mô mềm ở vùng xương cụt.
Vấn đề về đại tiện hoặc tiểu tiện: Cơn đau khiến bạn khó khăn khi đi vệ sinh, từ đó dẫn đến tình trạng táo bón hoặc khó kiểm soát bàng quang.

Cơn đau có thể lan ra xung quanh như lên lưng dưới hoặc xuống chân, gây cảm giác đau nhức hoặc tê ở các vùng lân cận

Các phương pháp chẩn đoán, xét nghiệm bệnh

Đầu tiên, các bác sĩ sẽ đánh giá tính chất nghề nghiệp của bạn có nhiều yếu tố nguy cơ mắc và tiền sử bệnh của bạn về chấn thương hay tổn thương nào ở vùng xương cụt. Tiếp theo, họ sẽ khám lâm sàng và đề nghị các xét nghiệm cần thiết để xem có vết nứt, cục u hay áp xe nhiễm trùng hay không. Những xét nghiệm thường quy giúp chẩn đoán đau xương cụt là:

Để kiểm tra vết nứt, gãy: X-quang, chụp cắt lớp vi tính (CT scan).
Để kiểm tra tình trạng viêm nhiễm, áp xe hoặc khối u: Chụp cộng hưởng từ (MRI), xạ hình xương.

Phương pháp điều trị đau xương cụt

Đau xương cụt thường tự khỏi sau vài tuần hoặc vài tháng. Trong thời gian đó, bạn có thể giảm đau bằng cách điều chỉnh tư thế và sử dụng các biện pháp hỗ trợ tại nhà. Sau đây là một số cách bạn có thể thử để giảm đau:

Chườm nóng hoặc lạnh vào vùng bị đau: Đây là những biện pháp đơn giản và dễ thực hiện tại nhà có thể giúp bạn giảm cảm giác đau tức thì như tắm nước nóng, chườm nước ấm nóng hoặc đá lạnh vào xung quanh xương cụt tầm 20-30 phút, vài lần trong ngày.
Thuốc giảm đau: Các loại thuốc giảm đau có thể sử dụng như: NSAIDS, Paracetamol, Steroids, giảm đau Opioid,… Trong trường hợp bệnh nhân có gãy xương cấp tính, NSAID không được ưu tiên sử dụng do có nguy cơ làm chậm quá trình liền xương.
Vật lý trị liệu: Bài tập sàn chậu hữu ích nhất ở những bệnh nhân bị đau đáng kể trong cơ, gân và dây chằng của sàn chậu. Một bài tập trị liệu sẽ được cá nhân hóa, được thiết kế cho các nhóm cơ cụ thể có liên quan và các rối loạn chức năng cơ xương khác.
Phẫu thuật can thiệp: Phẫu thuật cắt bỏ xương chậu được xem như là biện pháp cuối cùng nếu tình trạng đau xương cụt vẫn còn dai dẳng dù đã dùng rất nhiều biện pháp chữa trị khác. Phẫu thuật cắt bỏ hoàn toàn xương cụt sẽ loại bỏ xương cụt ngay gần chỗ nối xương cùng cụt, tránh trực tràng (nằm ngay phía trước).

Các phòng ngừa đau xương cụt hiệu quả, tránh tái phát

Có nhiều cách để giảm thiểu nguy cơ mắc phải đau xương cụt nhưng khó có thể phòng ngừa do cơn đau có thể xuất hiện sau tai nạn, chấn thương hoặc đôi khi là một triệu chứng kèm của bệnh lý ung thư. Bạn có thể giảm nguy cơ nếu:

Duy trì tư thế ngồi đúng: Bạn nên thẳng lưng, tựa lưng vào ghế, giữ đầu gối ngang bằng với hông, thả lỏng vai và tránh bắt chéo chân) và hạn chế ngồi cố định trong thời gian dài, đặc biệt là trên bề mặt cứng.
Tránh mang vác nặng nhọc và cúi khom người về trước.
Trang bị phương tiện bảo hộ cẩn thận khi đạp xe hoặc tham gia các hoạt động thể thao khác có thể gây đau xương cụt.
Duy trì thể trạng cân đối, tránh tăng cân quá mức để tạo áp lực lên cột sống, đặc biệt là xương cụt.
Định kỳ khám sức khỏe tổng quát để phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý ác tính, đặc biệt ở nhóm người cao tuổi.
Phụ nữ mang thai nên được chăm sóc và hỗ trợ kỹ càng để hạn chế nguy cơ tổn thương lên vùng chậu trong và sau quá trình sinh con.
Giảm nguy cơ té ngã gây chấn thương.

Khám sức khoẻ tổng quát định kỳ để phát hiện sớm các bệnh lý cơ xương khớp

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Dấu hiệu bất thường

Dưới đây là một số dấu hiệu bất thường của đau xương cụt mà bạn nên chú ý để tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời:

Cơn đau dữ dội: Cơn đau kéo dài hoặc tăng dần mà không đáp ứng với các biện pháp điều trị tại nhà.
Sưng tấy hoặc đỏ: Xuất hiện dấu hiệu sưng tấy hoặc đỏ ở vùng xương cụt.
Cảm giác tê hoặc yếu: Xuất hiện cảm giác tê, ngứa hoặc yếu ở vùng xương cụt hoặc chân.
Thay đổi trong chức năng đại tiện: Bao gồm các triệu chứng như đau khi đi đại tiện, tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài mà không đáp ứng thuốc.
Tình trạng sốt: Sốt cao đi kèm với cơn đau có thể là dấu hiệu nhiễm trùng cần được phát hiện sớm.
Cảm giác không vững hoặc mất thăng bằng: Xuất hiện cảm giác đau hoặc mất thăng bằng khi ngồi hoặc đứng, đặc biệt là khi thay đổi tư thế.

Một số bệnh viện chuyên khoa uy tín

Sau đây là một số bệnh viện chuyên đa khoa uy tín tại Việt Nam mà bạn có thể tham khảo để điều trị đau xương cụt, với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm và các thiết bị y tế tiên tiến, sẽ đảm bảo quá trình chẩn đoán và điều trị đạt hiệu quả cao:

Bệnh viện Bạch Mai: Là một trong những trung tâm điều trị các bệnh về cơ, xương khớp và cột sống uy tín, được trang bị đầy đủ thiết bị chẩn đoán và điều trị hiện đại.
Bệnh viện Chợ Rẫy: Là một trong những bệnh viện đa khoa với chuyên khoa chấn thương chỉnh hình nổi tiếng, có khả năng điều trị các vấn đề liên quan đến xương cụt và cột sống.
Bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM: Cung cấp dịch vụ khám và điều trị chuyên sâu các bệnh lý liên quan đến cột sống, bao gồm đau xương cụt.
Bệnh viện 108: Nổi tiếng với khoa Cột sống và chấn thương chỉnh hình, chuyên điều trị các chấn thương và bệnh lý về xương khớp và cột sống.

Một số câu hỏi liên quan?

Đau xương cụt phổ biến như thế nào?

Đau xương cụt là tình trạng tương đối phổ biến hiện nay, đặc biệt ở người trẻ. Chúng xảy ra chủ yếu ở nữ giới nhiều hơn nam giới, do cấu trúc giải phẫu và chức năng sinh học của vùng chậu. Một số nghiên cứu cho thấy khoảng 1% dân số từng trải qua cơn đau xương cụt vào ít nhất một lần trong đời.

Đau xương cụt sau sinh bao lâu thì hết?

Đau xương cụt ở phụ nữ sau sinh thường kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, phụ thuộc vào mức độ cơn đau và cách chăm sóc sau sinh (hậu sản). Trong nhiều trường hợp, cơn đau sẽ tự giảm dần trong khoảng 6 đến 12 tuần. Tuy nhiên, nếu cơn đau kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, các bà mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được kiểm tra và điều trị kịp thời.

Gãy xương cụt cơ ảnh hưởng gì không?

Nếu bạn có chấn thương hoặc gãy xương cụt mà không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến rối loạn chức năng sàn chậu, do các cơ sàn chậu bám quanh xương cụt bị ảnh hưởng. Rối loạn này có thể gây ra các triệu chứng như đau khi thay đổi tư thế, hạn chế các vận động chi dưới, đau khi đại tiện hoặc quan hệ và tiểu không tự chủ,… Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Ngoài ra, nếu tình trạng kéo dài còn có thể gây ra nguy cơ viêm, nhiễm trùng ảnh hưởng đến sức khoẻ thể chất lẫn tâm lý người bệnh.

Xem thêm:

Với những thông tin trên, hi vọng bạn sẽ có một số kiến thức tổng quan về vấn đề đau xương cụt này. Cùng theo dõi Docosan để cùng cập nhật các kiến thức y khoa bổ ích một cách sớm nhất nhé!

Nguồn tham khảo:

1. Tailbone Pain (Coccydynia)