Tìm hiểu cách xử trí khi người tiểu đường bị hạ đường huyết, nhận biết triệu chứng và biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Đảm bảo sức khỏe cho người tiểu đường.

Cách xử trí khi người tiểu đường bị hạ đường huyết

Hạ đường huyết là tình trạng thường gặp ở người tiểu đường, khi mức đường huyết trong máu giảm xuống dưới mức bình thường. Việc nhận biết và xử trí kịp thời khi người tiểu đường bị hạ đường huyết là vô cùng quan trọng để tránh các biến chứng nguy hiểm. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn thông tin chi tiết về hạ đường huyết, triệu chứng, cách xử trí, và biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

1. Hạ đường huyết là gì?

Hạ đường huyết là tình trạng lượng đường (glucose) trong máu giảm xuống dưới mức bình thường (thấp hơn 70 mg/dL hoặc 3.9 mmol/L), gây ra nhiều triệu chứng ảnh hưởng đến sức khỏe. Tình trạng này thường gặp ở bệnh nhân tiểu đường, đặc biệt là những người không kiểm soát tốt đường huyết.

Hạ đường huyết

Tham khảo thêm: Hạ đường huyết: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Nguyên nhân chính gây hạ đường huyết:

• Thuốc điều trị tiểu đường: Một số loại thuốc như Metformin, Gliclazide, Glimepiride,… có tác dụng hạ đường huyết. Việc sử dụng thuốc không đúng liều, tăng liều đột ngột hoặc kết hợp nhiều loại thuốc có thể dẫn đến hạ đường huyết nguy hiểm.
• Chế độ ăn uống không hợp lý: Bỏ bữa, ăn uống thất thường, kiêng khem quá mức hoặc chế độ ăn thiếu hụt carbohydrate đều có thể khiến lượng đường trong máu giảm đột ngột, dẫn đến hạ đường huyết.
• Hoạt động thể chất quá sức: Hoạt động thể lực tiêu hao nhiều năng lượng, trong khi lượng đường cung cấp không đủ sẽ khiến đường huyết bị hạ thấp.
• Uống rượu bia: Rượu bia có thể làm tăng đường huyết ban đầu, nhưng sau đó lại khiến đường huyết giảm mạnh, đặc biệt khi kết hợp với việc ăn uống không đảm bảo.

Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ hạ đường huyết, bao gồm:

• Tuổi tác: Người cao tuổi thường có nguy cơ hạ đường huyết cao hơn do cơ thể nhạy cảm hơn với insulin và các loại thuốc điều trị tiểu đường.
• Bệnh lý khác: Một số bệnh lý như suy thận, suy gan, rối loạn nội tiết,… cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng điều hòa đường huyết, dẫn đến hạ đường huyết.
• Căng thẳng: Căng thẳng, stress có thể làm tăng lượng hormone đối kháng insulin, dẫn đến hạ đường huyết.

2. Triệu chứng hạ đường huyết

Mức độ biểu hiện của các triệu chứng hạ đường huyết phụ thuộc vào mức độ giảm đường huyết. Tuy nhiên, nhìn chung, hạ đường huyết ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể và có thể được chia thành các nhóm sau:

Triệu chứng toàn thân:

• Mệt mỏi đột ngột, không rõ nguyên nhân
• Đau đầu, chóng mặt
• Thở hụt hơi
• Xâm xoàng

Mệt mỏi là dấu hiệu của hạ đường huyết

Triệu chứng thần kinh thực vật:

• Vã mồ hôi
• Run tay
• Hồi hộp, trống ngực
• Da xanh
• Cảm giác lạnh
• Tăng tiết nước bọt

Triệu chứng tim mạch:

• Tăng huyết áp tâm thu
• Nhịp tim nhanh trên thất hoặc nhịp nhanh thất
• Đau ngực (ít gặp)

Triệu chứng tiêu hóa:

• Cảm giác đói
• Buồn nôn, nôn
• Đau vùng thượng vị
• Đi ngoài (ít gặp)

Triệu chứng thần kinh:

• Co giật kiểu động kinh khu trú hoặc toàn thể
• Tổn thương thần kinh sọ
• Liệt nửa người
• Rối loạn cảm giác
• Rối loạn vận động
• Hội chứng tiểu não
• Nhìn đôi

Triệu chứng tâm thần: Xảy ra khi hạ đường huyết nặng.

• Kích động, hung dữ
• Rối loạn nhân cách
• Nói cười vô cớ
• Ảo giác, ảo khứu

Hôn mê hạ đường huyết: Đây là giai đoạn cuối, biến chứng nặng nề nhất của hạ đường huyết. Triệu chứng có thể xuất hiện nối tiếp các triệu chứng trước đó hoặc biểu hiện ngay lập tức mà không có bất kỳ cảnh báo nào. Khi rơi vào hôn mê, người bệnh có thể có các dấu hiệu như:

• Hội chứng bó tháp một hoặc hai bên: Babinski (+), tăng phản xạ gân xương hoặc mất phản xạ gân xương.
• Trương lực cơ tăng.
• Co giật khu trú hoặc toàn thể.
• Nhịp thở không bị rối loạn.

Hôn mê do hạ đường huyết

Trong một số trường hợp, người bệnh có thể bị hạ đường huyết mà không có triệu chứng nào. Hạ đường huyết là một tình trạng cần được xử trí kịp thời để tránh những biến chứng nguy hiểm. Nếu bạn nghi ngờ bản thân hoặc người thân đang bị hạ đường huyết, hãy có hướng xử lý kịp thời.

3. Xử trí hạ đường huyết ở người tiểu đường

Dưới đây là hướng dẫn xử trí hạ đường huyết ở người tiểu đường:

Khi có dấu hiệu hạ đường huyết nhẹ:

• Kiểm tra đường huyết ngay lập tức.
• Bổ sung các chất chứa đường như: Uống một cốc nước đường hoặc sữa có đường, ăn kẹo, hoa quả.
• Kiểm tra đường huyết lại sau 15 phút.
• Bổ sung thêm đường nếu chỉ số đường huyết vẫn thấp.
• Tiếp tục theo dõi đường huyết cho đến khi về mức bình thường.

Bổ sung đường nếu có dấu hiệu hạ đường huyết nhẹ

Tham khảo thêm: Như thế nào là chỉ số đường huyết bình thường?

Khi hạ đường huyết nặng (có co giật, mất ý thức, hôn mê):

• Đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất hoặc gọi cấp cứu ngay lập tức.
• KHÔNG cho người bệnh ăn hoặc uống bất cứ thứ gì.
• Cố gắng giữ ấm cho cơ thể người bệnh.

Tại cơ sở y tế, bác sĩ sẽ tiến hành các biện pháp xử trí sau:

• Tiêm tĩnh mạch dung dịch đường glucose 20-30% để cung cấp glucose nhanh chóng. Tiêm nhắc lại nếu người bệnh chưa tỉnh. Duy trì đường huyết >5,5 mmol/l bằng truyền glucose.
• Trong trường hợp không thể lấy được ven, có thể tiêm bắp 1 ống Glucagon 1mg. Nếu sau 10 phút không có kết quả, có thể tiêm nhắc lại.
• Nếu hạ đường huyết kéo dài, sẽ truyền tĩnh mạch Glucose 10% 1000ml trong 4 giờ, sau đó có thể tăng lên 1000ml trong 12 giờ. Khi người bệnh tỉnh, có thể duy trì qua đường uống.
• Theo dõi chặt chẽ nồng độ đường huyết mỗi 4 giờ 1 lần cho đến khi vượt quá 11 mmol/l.
• Trong trường hợp phát hiện và điều trị quá muộn hoặc đã bị biến chứng phù não, đột quỵ gây hôn mê kéo dài sẽ sử dụng glucose 10% để duy trì đường huyết 2g/l và điều trị chống phù não bằng Manitol hoặc Hydrocortisone 100mg 4 giờ/lần.

4. Làm gì để phòng ngừa hạ đường huyết

Để phòng ngừa hạ đường huyết hiệu quả, người bệnh tiểu đường cần tuân thủ các phương pháp sau:

Tuân thủ theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ:

• Uống thuốc, tiêm thuốc đúng giờ, đúng thuốc, đúng liều lượng theo chỉ định.
• Không tự ý tăng, giảm liều hoặc thay đổi loại thuốc mà không có sự đồng ý của bác sĩ.
• Báo cáo cho bác sĩ nếu gặp bất kỳ tác dụng phụ nào của thuốc.

Duy trì chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh:

• Ăn uống đầy đủ, đúng giờ, chia nhỏ bữa ăn và cân bằng dinh dưỡng.
• Tránh bỏ bữa hoặc các bữa ăn cách xa nhau.
• Nên áp dụng phương pháp chia nhỏ bữa ăn trong 3 bữa chính và bổ sung các bữa phụ để giúp kiểm soát đường huyết tốt hơn.
• Hạn chế thức ăn nhiều đường, tinh bột đơn giản.
• Ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, protein, vitamin và khoáng chất.

Theo dõi đường huyết thường xuyên:

• Nên chuẩn bị máy đo đường huyết tại nhà để kiểm tra khi cần thiết. Bạn có thể tham khảo máy đo đường huyết không lấy máu của DiaB. Máy Freestyle Libre sử dụng công nghệ tiên tiến để đo đường huyết một cách chính xác và đáng tin cậy.

Máy đo đường huyết Freestyle Libre của DiaB

Xem thêm: Bộ máy đo đường huyết không lấy máu

• Theo dõi đường huyết theo hướng dẫn của bác sĩ, thường là trước và sau bữa ăn, trước khi tập thể dục và trước khi đi ngủ.
• Ghi chép nhật ký theo dõi đường huyết để dễ dàng theo dõi sự thay đổi và điều chỉnh chế độ ăn uống, tập luyện phù hợp.

Tập luyện thể dục thể thao thường xuyên:

• Lựa chọn các bài tập phù hợp với sức khỏe và điều kiện của bản thân.
• Bắt đầu từ từ và tăng dần cường độ tập luyện.
• Nên tập luyện trước hoặc sau bữa ăn ít nhất 30 phút.
• Theo dõi đường huyết trước, trong và sau khi tập luyện.

Tránh các yếu tố nguy cơ: Hạn chế sử dụng rượu bia, thức uống có ga. Tránh thức khuya, ngủ không đủ giấc.

Bên cạnh đó, bạn nên cẩn thận khi lái xe, vận hành máy móc khi có nguy cơ hạ đường huyết. Luôn mang theo kẹo, bánh ngọt hoặc nước chanh để bổ sung đường nhanh khi cần thiết. Luôn mang theo bên mình thẻ thông tin y tế ghi rõ tình trạng bệnh tiểu đường và thuốc đang sử dụng.

Hạ đường huyết là một tình trạng nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa và xử trí hiệu quả nếu nhận biết sớm và thực hiện đúng cách. Việc tuân thủ các biện pháp phòng ngừa hạ đường huyết không chỉ giúp duy trì sức khỏe tốt mà còn đảm bảo an toàn cho người tiểu đường trong mọi tình huống.

Việc hiểu rõ về hạ đường huyết và cách xử trí khi người tiểu đường bị hạ đường huyết sẽ giúp bạn và gia đình có những biện pháp kịp thời và hiệu quả, tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Nguồn tham khảo:

https://www.cdc.gov/diabetes/about/low-blood-sugar-hypoglycemia.html

https://www.cdc.gov/diabetes/treatment/treatment-low-blood-sugar-hypoglycemia.html

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hypoglycemia/diagnosis-treatment/drc-20373689