Hạ natri máu cấp tính có thể gây nhiều tình trạng sức khoẻ nghiêm trọng và đe doạ tính mạng người bệnh nếu không được cấp cứu kịp thời. Cùng tìm hiểu về các triệu chứng hạ natri máu cũng như cách phòng ngừa bệnh trong bài viết dưới đây để kịp thời nhận biết và nhanh chóng điều trị.
Tóm tắt nội dung
Hạ natri máu là gì?
Natri là chất điện giải đóng vai trò rất quan trọng, có chức năng điều hoà lượng nước trong và xung quanh tế bào của cơ thể. Hạ natri máu là tình trạng nồng độ natri trong máu giảm thấp hơn so với mức bình thường. Tình trạng này khiến nước rút vào trong tế bào theo nguyên lý cân bằng áp suất thẩm thấu, khiến tế bào phù lên, gây nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh. Điều trị hạ natri máu nhằm giải quyết các triệu chứng cơ bản của người bệnh. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây hạ natri, người bệnh có thể cắt giảm lượng nước hoặc phải điều trị bằng thuốc và truyền tĩnh mạch dung dịch điện giải. Các yếu tố sau đây có thể làm tăng nguy cơ hạ natri máu:
- Tuổi tác: Tuổi càng cao, nguy cơ hạ natri máu càng tăng do những thay đổi liên quan đến tuổi tác, dùng thuốc điều trị và bệnh mạn tính mắc kèm có thể làm thay đổi sự cân bằng natri của cơ thể.
- Tác dụng của một số nhóm thuốc đang điều trị: Các nhóm thuốc làm tăng nguy cơ hạ natri máu gồm thuốc lợi tiểu thiazide, thuốc điều trị trầm cảm và thuốc giảm đau. Ngoài ra, chất kích thích Ecstasy có thể gây hạ natri máu và dẫn đến tử vong.
- Cơ thể giảm lượng nước bài tiết: Các tình trạng bệnh lý gây giữ nước có thể làm tăng nguy cơ hạ natri máu, bao gồm bệnh thận, hội chứng tiết hormone chống bài niệu không phù hợp (SIADH), suy tim,…
- Hoạt động thể chất cường độ cao: Những người uống quá nhiều nước khi hoạt động thể chất, tham gia các môn thể thao cường độ cao như chạy marathon, ba môn phối hợp, hoạt động thể thao đường dài,.. có nguy cơ hạ natri máu cao hơn.
Nguyên nhân hạ natri máu
Natri là chất điện giải quan trọng giúp ổn định huyết áp, hỗ trợ dẫn truyền tín hiệu thần kinh và hoạt động của cơ bắp, điều chỉnh sự cân bằng chất lỏng trong cơ thể. Nồng độ natri bình thường trong máu vào khoảng 135 – 145 mEq/L. Bệnh nhân được chẩn đoán hạ natri máu khi nồng độ natri trong máu giảm xuống dưới 135 mEq/L. Có nhiều bệnh lý và yếu tố lối sống có thể dẫn đến tình trạng hạ natri máu, bao gồm:
Một số loại thuốc
Một số nhóm thuốc như thuốc lợi tiểu, thuốc chống trầm cảm và thuốc giảm đau,… có thể ảnh hưởng đến quá trình nội tiết tố và chức năng thận, từ đó tác động đến cân bằng natri trong cơ thể.
Các vấn đề về tim, thận và gan
Suy tim sung huyết và một số bệnh lý liên quan đến thận, gan có thể gây giữ nước và làm loãng nồng độ natri trong cơ thể, dẫn đến giảm mức natri tổng thể. Trong trường hợp này, mục tiêu điều trị hướng đến là giảm thể tích tuần hoàn để đưa nồng độ natri trở lại bình thường.
Hội chứng hormon chống bài niệu không phù hợp (SIADH)
Hội chứng SIADH (hội chứng tiết hormone chống bài niệu không phù hợp) khiến cơ thể sản xuất quá mức hormone chống bài niệu ADH. Nồng độ cao hormone ADH kích thích cơ thể giữ nước thay vì bài tiết bình thường qua nước tiểu. Lượng nước tăng cao khiến nồng độ natri bị pha loãng, làm giảm nồng độ của chất điện giải này trong máu.
Nôn mửa hoặc tiêu chảy mạn tính
Nôn mửa, tiêu chảy hoặc các tình trạng sức khoẻ khác gây mất nước khiến cơ thể mất chất điện giải như natri, kali,… và tăng sản xuất ADH để duy trì lượng nước cho cơ thể. Từ đó dẫn đến tình trạng hạ natri máu.
Uống quá nhiều nước
Uống quá nhiều nước khiến thận bị quá tải khả năng bài tiết, lượng nước trong máu không được thải ra ngoài dẫn đến tích tụ trong cơ thể và gây hạ natri máu. Mặt khác, khi hoạt động thể chất cường độ cao, cơ thể sẽ mất natri qua đường mồ hôi. Việc uống quá nhiều nước sau khi hoạt động thể chất mạnh có thể làm loãng nồng độ natri vốn đã giảm thấp trong máu, khiến tình trạng hạ natri máu trở nên trầm trọng hơn.
Thay đổi nội tiết tố
Suy tuyến thượng thận (bệnh Addison) ảnh hưởng đến khả năng sản xuất hormone của tuyến thượng thận – nơi giúp duy trì sự cân bằng nồng độ natri, kali và nước của cơ thể. Ngoài ra, nồng độ hormone tuyến giáp thấp cũng có thể gây hạ natri trong máu.
Biểu hiện của tình trạng hạ natri máu
Khi bị hạ natri máu, bạn có thể xuất hiện một vài triệu chứng sau:
- Buồn nôn và nôn mửa.
- Đau đầu.
- Lú lẫn.
- Uể oải, buồn ngủ và mệt mỏi.
- Thường xuyên bồn chồn và cáu gắt.
- Yếu cơ, thường xuyên co giật hoặc chuột rút.
- Động kinh.
- Run rẩy tay chân.
Nếu phát hiện các dấu hiệu hạ natri máu nghiêm trọng như buồn nôn, nôn mửa, lú lẫn, co giật, mất ý thức,… người bệnh cần được đưa ngay đến cơ sở y tế để cấp cứu kịp thời.
Biến chứng của tình trạng hạ natri máu
Khi bị hạ natri máu mạn tính, nồng độ natri trong máu sẽ giảm dần trong vòng 48 giờ và gây nên các triệu chứng ở mức độ trung bình. Tuy nhiên, nếu bị hạ natri máu cấp tính, nồng độ natri trong máu giảm đột ngột có thể gây nguy hiểm đến tính mạng như phù não, hôn mê và tử vong. Phụ nữ tiền mãn kinh là đối tượng có nguy cơ cao nhất bị tổn thương não do hạ natri máu. Nguyên nhân có thể liên quan đến tác động của hormone sinh dục nữ lên sự cân bằng nồng độ natri của cơ thể.
Chẩn đoán hạ natri máu
Để chẩn đoán hạ natri máu, bác sĩ có thể kiểm tra tiền sử bệnh lý và khám sơ bộ sức khoẻ lâm sàng. Tuy nhiên, do triệu chứng hạ natri máu không đặc trưng và dễ nhầm lẫn với các bệnh lý thông thường khác, bác sĩ không thể chẩn đoán hạ natri máu dựa trên khám sức khoẻ thông thường mà phải thực hiện thêm xét nghiệm máu và xét nghiệm nước tiểu.
Điều trị hạ natri máu
Mục tiêu điều trị hạ natri máu là điều trị triệu chứng và giải quyết nguyên nhân gây bệnh. Bạn cần hạn chế uống nước nếu nguyên nhân hạ natri máu do chế độ ăn uống, thuốc lợi tiểu, uống nhiều nước hoặc hạ natri máu mạn tính. Bên cạnh đó, bác sĩ có thể chỉ định chỉnh liều thuốc lợi tiểu để tăng nồng độ natri trong máu. Trường hợp hạ natri máu cấp tính nghiêm trọng, người bệnh cần phương pháp điều trị tích cực hơn. Các phác đồ có thể áp dụng gồm:
- Tiêm truyền tĩnh mạch: Truyền tĩnh mạch dung dịch natri để tăng dần nồng độ chất điện giải này trong máu. Bệnh nhân phải nằm viện để theo dõi nồng độ natri thường xuyên do việc truyền dịch quá nhanh sẽ gây nguy hiểm đến tính mạng.
- Dùng thuốc: Bạn có thể được chỉ định dùng thuốc để kiểm soát triệu chứng hạ natri máu, như đau đầu, buồn nôn và co giật.
Liên hệ phòng khám để điều trị hạ Natri máu tại bệnh viện Đồng Nai
Phòng ngừa nguy cơ hạ natri máu
Bạn có thể ngăn ngừa nguy cơ hạ natri máu bằng các biện pháp sau đây:
- Điều trị các bệnh lý hiện mắc: Điều trị các bệnh lý gây hạ natri máu như suy tuyến thượng thận.
- Chủ động trao đổi với bác sĩ nếu phát hiện nguy cơ hạ natri máu: Nếu bạn đang mắc các bệnh lý có nguy cơ hạ natri máu hoặc đang dùng thuốc lợi tiểu, hãy lưu ý các dấu hiệu hạ natri máu và trao đổi với bác sĩ về những rủi ro khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào mới.
- Phòng ngừa hạ natri máu khi hoạt động thể chất cường độ cao: Khi hoạt động thể chất mạnh, chỉ nên uống nước vừa phải, tốt nhất là nước có bổ sung chất điện giải để bù lượng natri đã mất của cơ thể.
- Không nên uống quá nhiều nước: Cảm giác khát nước và màu nước tiểu là chỉ dấu tốt nhất để bạn nhận biết cơ thể đã đủ nước hay chưa. Thông thường, nếu bạn không thấy khát và nước tiểu màu vàng nhạt thì chứng tỏ cơ thể bạn đã đủ nước.
Xem thêm:
- Rối loạn điện giải là gì? Rối loạn điện giải có nguy hiểm không?.
- Xét nghiệm máu tổng quát cho biết những bệnh gì? – Giải đáp.
- Hạ đường huyết: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị.
Hạ natri máu có thể gây ra nhiều tình trạng sức khoẻ nghiêm trọng, đặc biệt là hạ natri máu cấp tính. Bạn cần theo dõi các triệu chứng hạ natri máu và nhanh chóng đến cơ sở y tế nếu nhận thấy các dấu hiệu nguy hiểm. Chia sẻ bài viết của Docosan nếu thấy thông tin trong bài hữu ích nhé! Link tham khảo: 1. Hyponatremia.
- Link tham khảo: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hyponatremia/symptoms-causes/syc-20373711.
- Ngày tham khảo: 02/09/2024.
