Bệnh thần kinh ngoại biên là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Ngày cập nhật: 30/09/24

Tác giả: Thanh Tâm

Bệnh thần kinh ngoại biên là một tình trạng sức khỏe, làm suy giảm chức năng của các dây thần kinh ngoại biên trên toàn cơ thể. Đây là một bệnh lý phổ biến có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị hiệu quả của bệnh lý này.

Tóm tắt nội dung

1 Bệnh thần kinh ngoại biên là gì?
2 Các triệu chứng của bệnh thần kinh ngoại biên
3 Nguyên nhân gây bệnh thần kinh ngoại biên
4 Phương pháp chẩn đoán bệnh thần kinh ngoại biên
5 Các phương pháp điều trị bệnh thần kinh ngoại biên
6 Các biến chứng của bệnh thần kinh ngoại biên
7 Biện pháp phòng ngừa bệnh thần kinh ngoại biên
8 Các câu hỏi liên quan

Bệnh thần kinh ngoại biên là gì?

Bệnh thần kinh ngoại biên, còn được gọi là Peripheral Neuropathy, là một dạng rối loạn xảy ra khi các dây thần kinh ngoại biên bị tổn thương.

Hệ thần kinh ngoại biên bao gồm một mạng lưới phức tạp các dây thần kinh chạy khắp cơ thể, có nhiệm vụ truyền thông tin từ não và tủy sống đến các cơ quan và mô. Khi một phần của hệ thống này bị tổn thương, chức năng của các bộ phận cơ thể liên quan sẽ bị suy giảm, dẫn đến các triệu chứng từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào mức độ tổn thương. Những triệu chứng này có thể ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, làm giảm chất lượng sống và gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Các triệu chứng của bệnh thần kinh ngoại biên

Triệu chứng của bệnh thần kinh ngoại biên rất đa dạng và thường phụ thuộc vào loại dây thần kinh bị ảnh hưởng. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến mà người bệnh có thể gặp phải:

Đau nhức và tê bì: Đây là triệu chứng phổ biến nhất. Người bệnh có thể cảm thấy đau nhói, đau rát hoặc cảm giác như có kim châm ở tay, chân. Tê bì, đặc biệt là ở các ngón tay và ngón chân, cũng thường xuyên xảy ra.
Cảm giác bỏng rát: Một số người bệnh mô tả cảm giác như bị cháy rát hoặc bị đốt nóng ở các chi. Cảm giác này thường xảy ra vào ban đêm, gây khó chịu và ảnh hưởng đến giấc ngủ.

Yếu cơ và mất cảm giác: Bệnh thần kinh ngoại biên có thể dẫn đến sự suy giảm sức mạnh cơ bắp, làm người bệnh gặp khó khăn khi cầm nắm đồ vật hoặc đứng dậy. Mất cảm giác ở các chi cũng là một triệu chứng nguy hiểm, dễ dẫn đến chấn thương mà người bệnh không nhận ra.
Khó khăn trong việc di chuyển: Sự suy giảm chức năng của dây thần kinh vận động có thể làm giảm khả năng kiểm soát các chuyển động của cơ thể, gây mất thăng bằng, dễ té ngã.

Rối loạn chức năng tự động: Một số người bệnh có thể gặp phải các triệu chứng như chóng mặt khi đứng lên, khó tiêu, táo bón hoặc tiểu không kiểm soát. Đây là dấu hiệu cho thấy các dây thần kinh tự động – những dây thần kinh kiểm soát các chức năng tự động của cơ thể – bị ảnh hưởng.

Nguyên nhân gây bệnh thần kinh ngoại biên

Bệnh thần kinh ngoại biên có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

Bệnh tiểu đường: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh thần kinh ngoại biên. Đường huyết không được kiểm soát tốt gây tổn thương dây thần kinh trong cơ thể, dẫn đến bệnh lý thần kinh ngoại biên do đái tháo đường.

Tiểu đường có thể gây nên bệnh thần kinh ngoại biên

Chấn thương: Các chấn thương cơ học như tai nạn giao thông, gãy xương hoặc chấn thương do tai nạn lao động, có thể gây áp lực hoặc tổn thương trực tiếp lên dây thần kinh. Điều này dẫn đến tình trạng đau và suy giảm chức năng của các dây thần kinh bị ảnh hưởng.
Nhiễm trùng và bệnh lý khác: Một số loại nhiễm trùng, chẳng hạn như bệnh zona, viêm gan C, HIV/AIDS, có thể gây tổn thương các dây thần kinh. Các bệnh tự miễn như lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp cũng có thể là nguyên nhân gây ra bệnh thần kinh ngoại biên.
Thiếu vitamin: Các vitamin như B1, B6 và B12 rất quan trọng cho sức khỏe của dây thần kinh. Thiếu hụt các vitamin này, thường do chế độ ăn uống không đủ dưỡng chất hoặc do rối loạn hấp thụ, có thể dẫn đến tổn thương thần kinh.

Bệnh thần kinh ngoại biên có thể xuất hiện do thiếu hụt các vitamin

Ngộ độc: Tiếp xúc lâu dài với các chất độc hại như kim loại nặng (chì, thủy ngân) hoặc các chất độc trong môi trường làm việc có thể gây tổn thương dây thần kinh. Ngộ độc thuốc, đặc biệt là các loại thuốc hóa trị, cũng là một nguyên nhân tiềm ẩn.
Di truyền: Một số dạng bệnh thần kinh ngoại biên có tính chất di truyền. Điều này có nghĩa là người bệnh có thể thừa hưởng gen gây bệnh từ cha mẹ.

Phương pháp chẩn đoán bệnh thần kinh ngoại biên

Việc chẩn đoán bệnh thần kinh ngoại biên đòi hỏi sự kết hợp của nhiều phương pháp khác nhau để xác định chính xác tình trạng và nguyên nhân của bệnh. Dưới đây là các bước chẩn đoán thông thường:

Khám lâm sàng: Đây là bước đầu tiên trong quá trình chẩn đoán. Bác sĩ sẽ hỏi về triệu chứng của bạn, kiểm tra sức mạnh cơ bắp, phản xạ và cảm giác. Những thông tin này giúp bác sĩ có cái nhìn tổng quan về tình trạng sức khỏe của bạn.
Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu giúp xác định các nguyên nhân tiềm ẩn như tiểu đường, thiếu vitamin, rối loạn chức năng tuyến giáp hoặc các bệnh lý khác có thể gây ra tổn thương thần kinh.
Điện cơ đồ (EMG): EMG là một phương pháp đo hoạt động điện trong cơ bắp, giúp phát hiện các bất thường liên quan đến dây thần kinh và cơ. Đây là một công cụ hữu ích để đánh giá mức độ tổn thương và xác định loại dây thần kinh bị ảnh hưởng.
Khảo sát dẫn truyền thần kinh (NCS): NCS đo tốc độ và sức mạnh của tín hiệu điện di chuyển dọc theo dây thần kinh. Nó giúp xác định xem dây thần kinh có bị tổn thương hay không và mức độ tổn thương như thế nào.
Sinh thiết dây thần kinh: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị sinh thiết dây thần kinh, tức là lấy một mẫu nhỏ từ dây thần kinh để kiểm tra dưới kính hiển vi. Phương pháp này giúp xác định chính xác loại tổn thương và nguyên nhân gây bệnh.
Chụp cộng hưởng từ (MRI): MRI có thể được sử dụng để loại trừ các nguyên nhân khác như khối u hoặc áp lực lên dây thần kinh do thoát vị đĩa đệm hoặc hẹp ống sống.

Chụp cộng hưởng từ (MRI) là một trong những phương pháp chẩn đoán bệnh thần kinh ngoại biên

Các phương pháp điều trị bệnh thần kinh ngoại biên

Điều trị bệnh thần kinh ngoại biên thường tập trung vào việc giảm triệu chứng và ngăn ngừa tổn thương tiếp diễn. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

Sử dụng thuốc giảm đau: Đối với nhiều người, kiểm soát cơn đau là mục tiêu chính. Các thuốc giảm đau từ nhẹ đến mạnh có thể được sử dụng để giúp giảm cơn đau.
Vật lý trị liệu: Vật lý trị liệu giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện khả năng di chuyển và giảm nguy cơ té ngã. Các bài tập được thiết kế đặc biệt để phục hồi chức năng và giảm các triệu chứng.

Vật lý trị liệu để điều trị bệnh thần kinh ngoại biên

Điều trị nguyên nhân gốc: Nếu bệnh thần kinh ngoại biên do một bệnh lý cơ bản như tiểu đường gây ra, việc kiểm soát bệnh gốc sẽ giúp ngăn ngừa tổn thương thần kinh tiến triển. Ví dụ, kiểm soát đường huyết chặt chẽ có thể làm chậm hoặc ngăn chặn sự tiến triển của bệnh thần kinh tiểu đường.
Thay đổi lối sống: Một lối sống lành mạnh bao gồm chế độ ăn uống cân đối, bổ sung đầy đủ vitamin, tránh tiếp xúc với chất độc hại và duy trì hoạt động thể chất đều đặn sẽ giúp cải thiện tình trạng của bạn. Ngoài ra, việc hạn chế hoặc tránh sử dụng rượu bia cũng rất quan trọng, vì chúng có thể làm tăng nguy cơ tổn thương thần kinh.

Các biến chứng của bệnh thần kinh ngoại biên

Bệnh thần kinh ngoại biên không chỉ gây ra các triệu chứng khó chịu mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được quản lý tốt. Dưới đây là một số biến chứng thường gặp:

Mất cảm giác vĩnh viễn: Tình trạng này xảy ra khi các dây thần kinh bị tổn thương nghiêm trọng và không thể hồi phục. Mất cảm giác có thể khiến người bệnh dễ gặp phải chấn thương như bỏng hoặc vết cắt mà không nhận ra, dẫn đến các vết thương nghiêm trọng.
Loét và nhiễm trùng: Do mất cảm giác, người bệnh có thể không phát hiện sớm các vết loét hoặc nhiễm trùng, đặc biệt là ở chân. Những vết thương này có thể trở nên nghiêm trọng và khó điều trị, thậm chí có thể dẫn đến cắt bỏ chi nếu không được xử lý kịp thời.
Khó khăn trong việc di chuyển: Sự suy giảm chức năng cơ bắp và mất thăng bằng có thể làm người bệnh gặp khó khăn trong việc đi lại, tăng nguy cơ té ngã và gãy xương. Điều này đặc biệt nguy hiểm đối với người cao tuổi.
Rối loạn chức năng cơ quan: Trong một số trường hợp, bệnh thần kinh ngoại biên có thể ảnh hưởng đến các dây thần kinh tự động, gây ra các vấn đề như tiểu không kiểm soát, khó tiêu hoặc rối loạn chức năng tim mạch.

Biện pháp phòng ngừa bệnh thần kinh ngoại biên

Phòng ngừa bệnh thần kinh ngoại biên đòi hỏi sự chú ý đến các yếu tố nguy cơ và duy trì một lối sống lành mạnh. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

Kiểm soát đường huyết: Đối với những người mắc bệnh tiểu đường, việc kiểm soát đường huyết là yếu tố quan trọng nhất để ngăn ngừa bệnh thần kinh ngoại biên. Điều này bao gồm việc tuân thủ chế độ ăn uống, dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ và theo dõi đường huyết thường xuyên.
Bổ sung vitamin: Đảm bảo rằng chế độ ăn uống của bạn cung cấp đủ các vitamin cần thiết, đặc biệt là các vitamin nhóm B. Nếu bạn có nguy cơ thiếu hụt vitamin do chế độ ăn uống hoặc các bệnh lý khác, hãy thảo luận với bác sĩ về việc bổ sung vitamin.

Bổ sung vitamin để phòng ngừa bệnh thần kinh ngoại biên

Tránh tiếp xúc với chất độc hại: Hạn chế hoặc tránh tiếp xúc với các hóa chất độc hại, như thuốc trừ sâu, kim loại nặng và các chất độc công nghiệp. Nếu bạn làm việc trong môi trường có nguy cơ cao, hãy đảm bảo sử dụng thiết bị bảo hộ cá nhân và tuân thủ các biện pháp an toàn.
Sử dụng sản phẩm hỗ trợ: Một số sản phẩm hỗ trợ như NAT B có thể giúp phòng ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh thần kinh ngoại biên. NAT B cung cấp hàm lượng cao các vitamin nhóm B, giúp bổ sung khi cơ thể thiếu hụt, giảm mệt mỏi và căng thẳng. Sản phẩm này phù hợp cho người lớn bị thiếu vitamin nhóm B, nên dùng 1 viên mỗi ngày trong bữa ăn hoặc theo hướng dẫn của bác sĩ.
Duy trì lối sống lành mạnh: Thói quen sinh hoạt điều độ, tập thể dục đều đặn, tránh sử dụng rượu bia và hút thuốc lá sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh thần kinh ngoại biên. Hãy chú ý đến các dấu hiệu bất thường trên cơ thể và thăm khám bác sĩ định kỳ để được tư vấn và kiểm tra sức khỏe.

Các câu hỏi liên quan

Dây thần kinh ngoại biên nằm ở đâu?

Dây thần kinh ngoại biên nằm ngoài hệ thần kinh trung ương (não và tủy sống) và chạy khắp cơ thể, từ da, cơ, đến các cơ quan nội tạng. Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải tín hiệu giữa não, tủy sống và các phần khác của cơ thể.

Tại sao các triệu chứng đau xuất hiện trong một thời gian rồi tự biến mất?

Triệu chứng đau trong bệnh thần kinh ngoại biên có thể không ổn định và dao động theo thời gian. Điều này có thể do mức độ tổn thương thần kinh thay đổi hoặc do các yếu tố khác như căng thẳng, thay đổi thời tiết hoặc hoạt động thể chất. Đôi khi, triệu chứng có thể tự biến mất khi dây thần kinh bị tổn thương tạm thời hoặc khi cơ thể thích nghi với sự thay đổi.

Triệu chứng viêm dây thần kinh ngoại biên

Viêm dây thần kinh ngoại biên là tình trạng viêm nhiễm ở các dây thần kinh ngoại biên, gây ra các triệu chứng như đau nhức, sưng tấy, tê bì và giảm khả năng cảm nhận. Nguyên nhân của viêm dây thần kinh ngoại biên có thể do nhiễm trùng, chấn thương hoặc các bệnh lý tự miễn. Điều trị thường bao gồm việc sử dụng thuốc chống viêm, giảm đau và vật lý trị liệu để phục hồi chức năng.

Xem thêm:

Bệnh thần kinh ngoại biên là một tình trạng sức khỏe phức tạp, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Tuy nhiên, với sự tiến bộ của y học hiện đại, việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị hiệu quả sẽ giúp bạn kiểm soát và ngăn ngừa bệnh lý này. Hãy luôn chú ý đến sức khỏe của mình và thăm khám bác sĩ định kỳ để đảm bảo rằng bạn đang được theo dõi và chăm sóc tốt nhất. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng và cải thiện chất lượng cuộc sống của bạn.

Nguồn tham khảo:

1. Peripheral neuropathy