Chăm sóc người bệnh Alzheimer

Ngày cập nhật: 25/12/24

Tác giả: Đội ngũ biên tập Docosan

Chăm sóc người bệnh Alzheimer đòi hỏi sự kiên nhẫn và yêu thương vô bờ bến. Đây là một hành trình đầy thử thách, nhưng cũng chứa đựng những khoảnh khắc quý giá khi bạn đồng hành cùng người thân yêu. Hãy cùng Docosan tìm hiểu những lời khuyên hữu ích để giúp bạn chăm sóc người bệnh Alzheimer tại nhà.

Tóm tắt nội dung

1 Bệnh Alzheimer là gì?
2 Các giai đoạn của bệnh Alzheimer
3 Những thay đổi ở người bệnh Alzheimer
4 Chăm sóc người bệnh Alzheimer về thể chất
5 Chăm sóc người bệnh Alzheimer về tinh thần
- 5.1 Giao tiếp
- 5.2 Hoạt động giải trí
6 Câu hỏi thường gặp

Bệnh Alzheimer là gì?

Alzheimer là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây sa sút trí tuệ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến trí nhớ, tư duy và hành vi. Căn bệnh được đặt theo tên của Tiến sĩ Alois Alzheimer vào năm 1906 sau khi nghiên cứu một bệnh nhân nữ mắc chứng rối loạn trí nhớ, ngôn ngữ và hành vi.

Khám nghiệm mô não của bệnh nhân sau khi qua đời, ông phát hiện các mảng amyloid và đám rối sợi thần kinh, hai dấu hiệu đặc trưng của bệnh.

Tại Việt Nam, tốc độ già hóa dân số nhanh khiến số người cao tuổi vượt mốc 10,1 triệu, chiếm 11% tổng dân số, kéo theo nguy cơ gia tăng các bệnh liên quan đến lão hóa, trong đó có Alzheimer.

Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng Alzheimer không phải là quá trình lão hóa thông thường mà là một chứng bệnh nghiêm trọng, khiến nhiều phần não, đặc biệt là hồi hải mã – nơi lưu giữ ký ức, dần teo nhỏ.

Người bệnh ngày càng mất khả năng ghi nhớ, định hướng và tự chăm sóc bản thân. Dù bệnh chủ yếu xuất hiện ở người trên 65 tuổi, vẫn có trường hợp khởi phát sớm từ 50-65 tuổi, đặt ra nhu cầu cấp thiết về nhận thức và hỗ trợ trong việc chăm sóc người bệnh.

Các giai đoạn của bệnh Alzheimer

Người bệnh Alzheimer sẽ bắt đầu gặp khó khăn trong việc ghi nhớ các sự kiện mới xảy ra

Giai đoạn đầu:

Trí nhớ giảm sút, gặp khó khăn trong việc nhớ các sự kiện hoặc cuộc trò chuyện gần đây, cũng như các thông tin như tháng hoặc ngày trong tuần.
Lặp lại cùng một câu hỏi hoặc kể lại một câu chuyện nhiều lần.
Mất khả năng quản lý tài chính, ghi sai thông tin khi viết giao dịch ngân hàng.
Tránh né các hoạt động xã hội, tỏ ra thờ ơ, gặp khó khăn trong việc bắt đầu hoặc tham gia một hoạt động.
Gặp trở ngại khi nấu ăn hoặc đi mua sắm, có thể để quên chảo trên bếp hoặc thức ăn trong tủ lạnh.
Khả năng phán đoán giảm sút, khó đưa ra quyết định hợp lý, dễ bị ảnh hưởng bởi người khác.
Thường xuyên làm mất đồ hoặc quên nơi đã cất giữ chúng dù cho là đã “cất đi cẩn thận”.
Mất phương hướng ngay cả trong môi trường quen thuộc, dễ bị lạc.
Kỹ năng lái xe suy giảm, khó khăn khi lái xe ở các tuyến đường mới hoặc xa lạ.
Phủ nhận việc mình đang gặp vấn đề.

Giai đoạn giữa:

Các hành vi khó khăn xuất hiện thường xuyên nhưng không liên tục. Một số ví dụ phổ biến bao gồm: tức giận, nghi ngờ, phản ứng thái quá, và hoang tưởng (chẳng hạn như tin rằng người thân đang lấy cắp tiền hoặc vợ/chồng không chung thủy).
Lặp lại câu hỏi hoặc lời nói nhiều lần hơn bình thường.
Đi lang thang hoặc tỏ ra bồn chồn, đặc biệt vào cuối buổi chiều hoặc buổi tối.
Có nỗi sợ hoặc từ chối tắm.
Gặp vấn đề trong việc ăn uống, giảm tuân thủ các quy tắc về phép tắc ăn uống.
Đi tiểu không tự chủ hoặc gặp “sự cố” trong việc đi vệ sinh.
Thích tích trữ đồ đạc, đặc biệt là giấy tờ.
Có hành vi tình dục không phù hợp.
Hành vi bạo lực, bao gồm la hét, đánh đập, hoặc tự trang bị vũ khí để phòng vệ.
Ban đầu cần nhắc nhở khi chọn và thay quần áo, sau đó cần hỗ trợ trực tiếp để mặc đồ.
Tiến triển từ việc cần nhắc nhở chăm sóc cá nhân đến cần hỗ trợ hoàn toàn trong các hoạt động như tắm, uống thuốc, đánh răng, cạo râu, chải tóc, và đi vệ sinh.
Khó khăn trong diễn đạt và hiểu lời nói, đặc biệt khi cố gọi tên đồ vật.
Gặp vấn đề về định hướng không gian, đôi khi ngay cả trong môi trường quen thuộc như ở nhà.
Mất dần khả năng đọc, viết, làm toán; khó theo dõi nội dung của các chương trình truyền hình.
Giảm khả năng phối hợp vận động, dẫn đến khó khăn trong cử động chân hoặc đi lại.
Cần sự chăm sóc hoặc giám sát liên tục, có thể lên đến 24 giờ mỗi ngày.
Đôi khi không nhận ra người thân hoặc bạn bè.

Giai đoạn cuối:

Mất hoàn toàn khả năng giao tiếp.
Không thể nhận diện người quen, địa điểm hoặc đồ vật.
Cần hỗ trợ hoàn toàn trong mọi hoạt động chăm sóc cá nhân.
Không còn khả năng tự đi lại.
Mất phản ứng cười.
Có thể xuất hiện tình trạng co rút cơ.
Có nguy cơ mất khả năng nuốt.
Có thể xảy ra các cơn co giật.
Sụt cân đáng kể.
Dành phần lớn thời gian để ngủ.
Có thể có hành vi mút các đồ vật.
Không kiểm soát được việc đại tiện và tiểu tiện.

Những thay đổi ở người bệnh Alzheimer

Người bệnh Alzheimer mất khả năng tự chăm sóc bản thân

Người bệnh Alzheimer thường trải qua nhiều thay đổi cả về thể chất lẫn tinh thần, bao gồm:

Rối loạn ngôn ngữ: Khó khăn trong việc tìm từ, diễn đạt ý nghĩ.
Rối loạn nhận thức không gian: Lạc đường, khó nhận biết các vật quen thuộc.
Thay đổi hành vi: Trở nên cáu gắt, lo lắng, hoang tưởng.
Rối loạn giấc ngủ: Khó ngủ, thức giấc thường xuyên.
Mất khả năng tự chăm sóc bản thân.

Chăm sóc người bệnh Alzheimer về thể chất

Dinh dưỡng

Chăm sóc người bệnh Alzheimer nên ưu tiên thực đơn có nhiều rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt

Dưới đây là chế độ dinh dưỡng khuyến cáo chung cho bệnh nhân Alzheimer:

Ăn đa dạng các nhóm thực phẩm, đặc biệt ưu tiên trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc và các sản phẩm từ sữa ít béo.
Duy trì cân nặng hợp lý bằng cách kiểm soát khẩu phần ăn và thường xuyên tập thể dục.
Hạn chế tiêu thụ thực phẩm giàu chất béo bão hòa và cholesterol, chẳng hạn như thịt mỡ và các món chiên rán.
Giảm lượng đường trong chế độ ăn uống.
Tránh sử dụng quá nhiều muối.
Bổ sung đủ nước mỗi ngày.

Ngoài ra, người bệnh Alzheimer có thể bổ sung thêm viên Vitamin E thiên nhiên MEDICRAFTS 400IU, cung cấp vitamin E hoàn toàn tự nhiên dưới dạng D-alpha tocopheryl acetate, giúp mang lại đầy đủ lợi ích của vitamin E cho sức khỏe.

Mua sản phẩm chính hãng tại cửa hàng Docosan:

Các nghiên cứu gần đây cũng chỉ ra rằng vitamin E có khả năng làm chậm quá trình suy giảm trí nhớ, bao gồm trong bệnh Alzheimer, nhờ vào đặc tính chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp bảo vệ tế bào thần kinh khỏi sự tổn thương.

Vệ sinh cá nhân

Chăm sóc bệnh nhân Alzheimer trong các hoạt động hàng ngày như tắm rửa có thể là một thử thách, do họ có thể không hợp tác, quên cách mặc đồ hoặc thậm chí từ chối việc vệ sinh cá nhân. Để hỗ trợ người bệnh hợp tác hơn trong việc tắm rửa, bạn có thể áp dụng một số phương pháp sau:

Thiết lập lịch trình cố định: Lên lịch tắm rửa và thay đồ vào những thời điểm nhất định trong ngày, khi người bệnh cảm thấy thoải mái và bình tĩnh nhất.
Giải thích rõ ràng: Khi tắm, hãy giải thích từng bước bạn đang làm để giúp người bệnh cảm thấy an tâm và tránh hoảng sợ.
Khuyến khích tự làm: Thay vì làm tất cả mọi việc cho người bệnh, hãy để họ tự thực hiện những gì họ còn có thể. Điều này giúp họ duy trì cảm giác độc lập.
Tạo không gian thư giãn: Để tránh gây căng thẳng, hãy dành nhiều thời gian hơn cho việc vệ sinh cá nhân, vì quá trình này có thể kéo dài.
Lựa chọn trang phục đơn giản: Hạn chế số lượng và kiểu dáng quần áo để tránh làm người bệnh bối rối. Ưu tiên những trang phục thoải mái, dễ mặc và dễ cởi.

An toàn

Bệnh Alzheimer làm tăng nguy cơ gặp phải chấn thương, vì vậy cần đặc biệt chú ý đến môi trường sống của người bệnh, nhất là những nơi có vật dụng nguy hiểm. Để đảm bảo an toàn, bạn nên lưu ý các biện pháp sau:

Phòng tránh té ngã: Lắp đặt tay vịn hoặc thanh vịn ở các khu vực có nguy cơ cao như nhà vệ sinh, cầu thang hoặc hành lang.
Đảm bảo an toàn cho các vật dụng nguy hiểm: Khóa kỹ các tủ chứa thuốc, cồn, súng, sản phẩm tẩy rửa, dụng cụ sắc nhọn hoặc các đồ vật có thể gây hại.
Phòng ngừa cháy nổ: Loại bỏ các vật dụng dễ gây cháy như que diêm, bật lửa, và đảm bảo có sẵn bình cứu hỏa trong nhà.

Chăm sóc người bệnh Alzheimer về tinh thần

Giao tiếp

Giao tiếp hiệu quả với người bệnh Alzheimer là một nghệ thuật. Hãy nói chậm rãi, sử dụng câu đơn giản và duy trì giao tiếp bằng mắt. Đồng thời, lắng nghe và đáp lại những cảm xúc của họ một cách chân thành.

Hoạt động giải trí

Hoạt động nghe nhạc giúp cải thiện tâm trạng và kích thích não bộ của người bệnh

Các hoạt động giải trí như nghe nhạc, xem ảnh gia đình, hoặc thực hiện các bài tập thể dục nhẹ nhàng có thể giúp cải thiện tâm trạng và kích thích trí não người bệnh. Hãy chọn các hoạt động phù hợp với sở thích và khả năng của họ.

Một lần nữa, cần lưu ý rằng mặc dù bệnh Alzheimer có thể thay đổi cuộc sống của cả người bệnh và người chăm sóc, nhưng điều đó không có nghĩa là không còn cơ hội để tận hưởng những khoảnh khắc vui vẻ. Mặc dù bệnh mang đến nhiều thử thách, nhưng với sự tiến triển chậm của nó, người bệnh và người chăm sóc vẫn có thể dành thời gian để chia sẻ những tiếng cười, sự gần gũi và các trải nghiệm xã hội.

Bạn sẽ có cơ hội để chuẩn bị cho các vấn đề pháp lý và tài chính, cũng như điều chỉnh cuộc sống theo chẩn đoán, nhằm tận dụng tối đa quãng thời gian bên nhau.

Câu hỏi thường gặp

Làm thế nào để giúp người bệnh ăn uống đầy đủ khi họ không chịu hợp tác?

Để giúp người bệnh Alzheimer ăn uống đầy đủ khi họ không chịu hợp tác, hãy tạo môi trường ăn uống yên tĩnh, giảm xao nhãng và sử dụng dụng cụ ăn uống đơn giản. Chia nhỏ bữa ăn thành nhiều lần trong ngày với thực phẩm mềm, dễ nhai và giàu dinh dưỡng. Khuyến khích người bệnh tự ăn, cắt nhỏ thức ăn để dễ cầm nắm, đồng thời duy trì giờ ăn cố định để hình thành thói quen.

Có nên để người bệnh ở một mình không?

Không nên để người bệnh Alzheimer ở một mình, đặc biệt khi bệnh đã tiến triển đến giai đoạn trung bình hoặc nặng. Người bệnh có thể gặp các vấn đề như mất phương hướng, dễ quên, nguy cơ té ngã, dễ bị ngạt do hóc thức ăn hoặc thực hiện hành vi nguy hiểm như quên tắt bếp, mở cửa ra ngoài mà không nhớ đường về. Việc để họ một mình có thể gây nguy hiểm cho chính họ và những người xung quanh.

Những dấu hiệu nào cho thấy cần đưa người bệnh đến bác sĩ ngay?

Khi người bệnh có những hành vi bất thường như: ảo giác, hoang tưởng, trầm cảm, tự gây thương tích hoặc đe dọa làm hại người khác,… nên đưa bệnh nhân tới bệnh viện để kiểm tra kịp thời.

Trên đây là tất cả những thông tin liên quan đến chủ đề “Chăm sóc người bệnh Alzheimer” mà Docosan tổng hợp được. Hy vọng bài viết sẽ đem lại cho bạn những kiến thức cần thiết. Nếu thấy bài viết này có ích, hãy chia sẻ cho bạn bè và người thân của bạn nhé!

Xem thêm:

Nguồn tham khảo:

1. Bệnh Alzheimer và Chăm Sóc (Alzheimer’s Disease and Caregiving)