Ở những người trưởng thành trên 16 tuổi có thể gặp căn bệnh viêm khớp liên quan đến yếu tố tự miễn của cơ thể. Dù bệnh still rất hiếm gặp tuy nhiên nếu không may mắc phải có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Vậy bệnh still có nguy hiểm và liệu có cách nào để điều trị triệt để căn bệnh này? Hãy cùng Doctor có sẵn tìm hiểu qua bài viết sau.
Tóm tắt nội dung
Bệnh still là bệnh gì?
Bệnh still là một rối loạn viêm đặc trưng bởi sốt diễn ra hàng ngày, đau và viêm khớp kèm theo phát ban thoáng qua. Bệnh có thể diễn ra từng đợt, từng giai đoạn hoặc có thể diễn ra mãn tính kéo dài liên tục.
Bệnh still người lớn
Bệnh still người lớn khởi phát ở người trưởng thành (trên 16 tuổi), rất hiếm gặp. Một vài nghiên cứu tại Nhật Bản cho thấy tỷ lệ mắc bệnh này ở người lớn chỉ chiếm 3,9 trường hợp trên 100.000.
Bệnh still trẻ em
Bệnh still trẻ em hay còn gọi là bệnh viêm khớp dạng thấp thiếu niên toàn thân hoặc viêm khớp vô căn ở trẻ vị thành niên. Bệnh thường ảnh hưởng đến cả nam và nữ như nhau và có thể xuất hiện ở trẻ em từ 1 tuổi trở xuống.
Nguyên nhân dẫn đến bệnh still
Bệnh still liên quan đến tình trạng viêm tự miễn. Nguyên nhân cụ thể của bệnh vẫn chưa được tìm hiểu rõ, nhưng có khả năng đó là biểu hiện của một đợt viêm do kích hoạt tế bào miễn dịch bẩm sinh. Do đó, bệnh still có thể phân biệt với các bệnh viêm thông qua trung gian các kháng thể, tế bào miễn dịch dẫn đến viêm và tổn thương mô.
Cơn bão cytokine – phản ứng viêm quá mức có thể do nhiều yếu tố như nhiễm trùng và/hoặc tác nhân di truyền. Mặc dù chưa có bằng chứng nào về mối quan hệ nhân quả giữa bệnh nhiễm trùng cụ thể và bệnh still, nhưng đã có giả thuyết cho rằng nhiễm trùng có thể là căn nguyên. Các mầm bệnh truyền nhiễm tiềm ẩn bao gồm cả vi rút (rubella, sởi,…) và vi khuẩn (Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae, Yersinia enteratioitica, Brucella abortus và Borrelia burgdorferi).
Một số nghiên cứu cho thấy sự liên quan giữa yếu tố di truyền, ung thư da, u huyết ác tính cũng là những nguyên nhân có thể gây ra bệnh still. Tuy nhiên, để phân biệt chẩn đoán giữa bệnh still với các bệnh ác tính này cũng là một thách thức.
Trao đổi với chuyên gia để biết thêm thông tin về bệnh still:
Triệu chứng điển hình của bệnh still
Các đặc điểm lâm sàng chính của bệnh still bao gồm: sốt, phát ban, viêm khớp hoặc đau khớp với tỉ lệ từ 75% đến 95%. Ngoài ra còn có các triệu chứng khác như: đau cơ, viêm họng, nổi hạch và lách to.
- Sốt: Bệnh nhân mắc bệnh thường có những cơn sốt thường xuyên (tái phát hàng ngày) hoặc sốt 2 đợt mỗi ngày. Sốt sẽ thường là triệu chứng xuất hiện trước các biểu hiện khác và một vài trường hợp sốt không rõ nguyên nhân. Nhiệt độ có thể tăng cao trên 39,5 độ C và có thể không hạ sốt hoàn toàn.
- Phát ban: Phát ban da thoáng qua, dạng dát sẩn và thường không ngứa. Có xu hướng xảy ra khi sốt và biến mất khi cơn sốt đi qua. Phát ban chủ yếu ở thân và tứ chi, có thể lan đến lòng bàn tay, lòng bàn chân và mặt.
- Đau khớp: Đau khớp ban đầu có thể nhẹ, tuy nhiên biểu hiện này sẽ tiến triển trong nhiều tháng ở một số bệnh nhân mắc bệnh still nghiêm trọng hơn. Thứ tự khớp thường gặp nhất là: khớp đầu gối, cổ tay, mắt cá chân khuỷu tay, khớp liên đốt gần và vai.
- Đau cơ: Là tình trạng phổ biến, thường nặng hơn khi sốt đột ngột và có thể dẫn đến suy nhược cơ thể. Nồng độ creatine kinase và aldolase huyết thanh có thể tăng nhẹ. Đo điện cơ và sinh thiết cơ thường bình thường hoặc cho thấy bệnh cơ viêm không đặc hiệu.
- Viêm họng: Viêm họng nặng, không kèm theo đờm thường gặp với tỉ lệ 69%. Viêm họng đôi khi có thể xảy ra trước khi phát sốt hoặc phát ban, cũng có thể xảy ra khi bệnh tái phát.
- Triệu chứng đường tiêu hóa: Đau bụng có thể xảy ra ở một nửa bệnh nhân mắc bệnh still. Buồn nôn, chán ăn và sụt cân cũng có thể diễn ra và thường đi kèm với các triệu chứng toàn thân khác. Các triệu chứng ở bụng có thể liên quan đến viêm hạch, viêm phúc mạc hoặc viêm tụy cấp.
- Một vài đặc điểm khác: Một số ít bệnh nhân có thể có các triệu chứng như gan to, viêm màng phổi, tràn dịch màng phổi, viêm màng ngoài tim,…
- Hội chứng kích hoạt đại thực bào: Hội chứng này được thúc đẩy bởi trạng thái viêm gia tăng hoặc do cơn bão cytokine. Đặc trưng bởi các triệu chứng như: sốt, gan lách to và nhiều bất thường trong cận lâm sàng như: ferritin cao, giảm các dòng tế bào (bạch cầu, tiểu cầu) và viêm nhiễm transamin.
- Triệu chứng thần kinh: Một số triệu chứng như co giật, viêm màng não, viêm não,…
Nếu cơ thể xuất hiện các triệu chứng trên, bạn cần chủ động đặt lịch hẹn khám và điều trị từ sớm:
Tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh still
Khi nào nên nghi ngờ bệnh still ở người lớn? Nên nghi ngờ đến bệnh still khởi phát ở người trưởng thành ở những bệnh nhân trên 16 tuổi có biểu hiện sốt dai dẳng mà không có nguyên nhân rõ ràng cùng với bất kỳ đặc điểm sau:
- Sốt cao từ 1 đến 2 lần mỗi ngày.
- Phát ban thoáng qua, không ngứa, dát sẩn ở thân hoặc tứ chi. Phát ban thường xuất hiện khi có sốt cao.
- Đau khớp hoặc/và viêm khớp.
- Các chỉ số viêm trên cận lâm sàng tăng: protein phản ứng (CRP) hoặc/và tốc lộ lắng máu (ESR) tăng cao rõ rệt.
- Ferritin huyết thanh tăng cao rõ rệt (đặc biệt khi tăng trên 3000 ng/ml).
Ở những bệnh nhân nghi ngờ mắc bệnh still, đánh giá ban đầu với bệnh sử, khám thực thể kết hợp với các kết quả hình ảnh, cận lâm sàng giúp chẩn đoán xác định và loại trừ các chẩn đoán phân biệt khác. Sinh thiết cũng có thể được chỉ định.
Trong quá trình thu thập bệnh sử, sự hiện diện của sốt hàng ngày, phát ban hoặc đau/sưng khớp, đau cơ, đau họng và sưng hạch nên được chú ý. Một số thông tin về các bệnh sử gần đây như: nhiễm trùng, tiêu chảy, khó tiểu, yếu cơ cũng sẽ giúp ích trong chẩn đoán phân biệt với bệnh still. Do đó, người bệnh cần ghi chú đầy đủ để giúp ích cho bác sĩ khai thác.
Cách điều trị bệnh still
Mục tiêu điều trị
Mục tiêu điều trị bệnh still có thể được kể đến như sau:
- Kiểm soát các dấu hiệu và triệu chứng thực thể của tình trạng viêm như: sốt, phát ban, cứng khớp vào buổi sáng, đau khớp và sưng tấy,…
- Kiểm soát các chỉ số xét nghiệm về tình trạng viêm như: tốc độ lắng hồng cầu, protein phản ứng C.
- Phát hiện và điều trị kịp thời biến chứng tăng viêm do bệnh still, được gọi là hội chứng kích hoạt đại thực bào.
- Ngăn ngừa tổn thương cơ quan đích bao gồm: chấn thương khớp và các biến chứng liên quan khác.
- Giảm thiểu nguy cơ tác dụng phụ của điều trị, đặc biệt là tác dụng phụ khi sử dụng dài ngày corticosteroid như: mỏng da và bầm máu, tăng cân, đục thủy tinh thể, tăng áp lực nội nhãn, lồi mắt, giữ nước và tăng huyết áp, các căn bệnh về tim mạch,…
Đánh giá trước điều trị và phòng ngừa tác dụng phụ của thuốc
Xác nhận chẩn đoán: điều quan trọng trước khi điều trị bệnh still là loại trừ được các tình trạng toàn thân có thể biểu hiện các triệu chứng tương tự. Khi không có sự chắc chắn trong chẩn đoán, việc bắt đầu điều trị bằng thuốc chống đối kháng interleukin 1 thay vì glucocorticoid có thể cung cấp thông tin chẩn đoán quan trọng.
Điều trị ban đầu
Trước khi bắt đầu trị liệu, phải đặt ra câu hỏi liệu rằng hội chứng kích hoạt đại thực bào có đang hiện diện không? Nếu có sự xuất hiện của các triệu chứng ban đầu của hội chứng này, nên can thiệp ngay lập tức.
Đối với những bệnh nhân không có bằng chứng về hội chứng kích hoạt đại thực bào đang hoạt động, cần phân biệt được mức độ bệnh nặng của người bệnh. Những người mắc bệnh nhẹ hoặc nhẹ đến trung bình có thể được điều trị bằng thuốc chống viêm không steroid (NSAID). Bệnh nhân mắc từ trung bình đến nặng nên điều trị bằng tác nhân sinh học hoặc glucocorticoid.
Điều trị giai đoạn tiếp theo
Sau giai đoạn khởi đầu, việc lựa chọn thuốc cụ thể để kiểm soát bệnh still phụ thuộc rất nhiều vào hiệu quả của đợt điều trị ban đầu.
Mục đích của giai đoạn này cũng tương tự giai đoạn ban đầu là kiểm soát tình trạng viêm, ngăn ngừa tổn thương cơ quan đích, tác dụng phụ của thuốc cũng như nhận biết và xử trí kịp thời đối với hội chứng kích họa đại thực bào.
- Trong trường hợp đáp ứng tốt với liệu pháp điều trị ban đầu: ưu tiên chính sẽ là giảm thiểu việc sử dụng glucocorticoid. Để đạt được mục tiêu này, cần phải tối ưu hóa liều lượng hoặc tần suất sử dụng của các tác nhân sinh học hoặc methotrexate.
- Đối với những bệnh không thể giảm liều glucocorticoid để kiểm soát tình trạng mãn tính, việc sử dụng glucocorticoid kèm theo các thuốc chống thấp khớp nên được bổ sung để kiểm soát bệnh still. Trong một vài trường hợp cụ thể có thể thay thế bằng methotrexate hoặc các tác nhân sinh học.
Bệnh still có chữa khỏi hoàn toàn không?
Một số lượng bệnh nhân đáng kể mắc bệnh still có thể ngừng điều trị hoàn toàn, không giống như các bệnh mạn tính viêm khớp dạng thấp khác.
Đối với những bệnh nhân thuyên giảm các triệu chứng hoàn toàn trong ít nhất ba tháng sẽ được giảm liều thuốc dần dần và hướng ngưng sử dụng thuốc nếu đủ điều kiện ngưng thuốc được đánh giá bởi bác sĩ.
Một số trường hợp bệnh still tái phát trong khi đang điều trị hoặc sau khi ngưng điều trị phụ thuộc vào các triệu chứng và phát hiện bệnh ở mức độ nghiêm trọng nào.
Điều trị bệnh still ở đâu tốt?
Để điều trị tốt bệnh still và kịp thời phát hiện các triệu chứng có thể là đợt bùng phát của bệnh, bạn cần được chẩn đoán tiên lượng bệnh ngay từ đầu. Một quá trình chăm sóc bệnh tốt từ các cơ sở y tế uy tín sẽ nâng cao hiệu quả điều trị.
Một số địa chỉ của các cơ sở khám chữa viêm khớp sau được cung cấp và kiểm duyệt từ đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp của Docosan được liệt kê dưới đây:
Bệnh viện Quốc tế City (CIH)
Bệnh viện Quốc tế City (CIH) là Bệnh viện đa khoa cao cấp đầu tiên của Khu Y tế kỹ thuật cao, đảm bảo cung cấp các dịch vụ y tế tiêu chuẩn quốc tế tại Việt Nam và cam kết tất cả bệnh nhân được chăm sóc tận tình trong quá trình điều trị.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Thu Cúc
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Thu Cúc hiện nay đang là địa chỉ được đông đảo khách hàng tin chọn, với vị trí top 3 bệnh viện tư nhân và top 5 toàn bệnh viện có điểm kiểm tra chất lượng dẫn đầu Hà Nội.
Phòng Khám Đa Khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn
Phòng Khám Đa Khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn hoạt động với phương châm “tất cả vì bệnh nhân”, đội ngũ bác sĩ của Phòng khám luôn nỗ lực với tinh thần trách nhiệm cao nhất để mang lại cho bệnh nhân dịch vụ khám chữa bệnh chất lượng cao với chi phí hợp lý.
Phòng khám Đa khoa Quốc tế Victoria Healthcare
Victoria Healthcare có các bác sĩ điều trị đều nhấn mạnh tầm quan trọng của phương pháp “y học chứng cứ”, các quy trình chẩn đoán và điều trị phải dựa trên xác nhận của y văn hoặc kinh nghiệm điều trị thực tế đã được kiểm chứng với những bằng chứng tin cậy, tránh việc lạm dụng thuốc và xét nghiệm nhằm mục đích kinh tế. Do đó, bạn có thể hoàn toàn tin tưởng vào chẩn đoán và điều trị của đội ngũ nhân viên tại cơ sở thăm khám chữa bệnh này.
Bệnh viện FV
Bệnh viện FV là bệnh viện đầu tiên ở miền Nam Việt Nam đạt chứng nhận chất lượng JCI. FV được biết đến nhờ dịch vụ chăm sóc tiêu chuẩn quốc tế, cam kết cung cấp dịch vụ y tế chất lượng và lấy bệnh nhân làm trung tâm.
Phòng khám đa khoa DHA Healthcare
DHA Healthcare là phòng khám đa khoa được xây dựng theo tiêu chuẩn quốc tế và thường xuyên được hỗ trợ về mặt chuyên môn bằng việc hội chẩn từ các Bệnh viện lớn cấp Thành phố cũng như cấp Trung ương. DHA Healthcare tập hợp đội ngũ bác sĩ trong và ngoài nước giàu kinh nghiệm trong nhiều lĩnh vực từ các khoa điều trị trong các bệnh viện lớn của thành phố.
Câu hỏi thường gặp
Bệnh still có nguy hiểm không?
Bệnh still là bệnh không rõ nguyên nhân với những triệu chứng trùng lặp với các bệnh toàn thân khác. Có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi gây bệnh still người lớn và bệnh still trẻ em. Cần chẩn đoán phân biệt với các bệnh nghiêm trọng khác.
Tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh still
Bệnh still được chẩn đoán dựa vào các triệu chứng, điển hình nhất là sốt dai dẳng không rõ nguyên nhân. Những triệu chứng của still nên được loại trừ các bệnh lý toàn thân khác để xác định chẩn đoán.
Bệnh still tuy nguy hiểm với những triệu chứng dai dẳng ảnh hưởng đến chất lượng sống của bệnh nhân. Tuy nhiên, nếu bạn được trang bị đầy đủ kiến thức cơ bản về căn bệnh hiếm gặp này, việc phát hiện và điều trị ngay từ ban đầu sẽ có ích và giảm chi phí điều trị.
- https://www.uptodate.com/contents/systemic-juvenile-idiopathic-arthritis-clinical-manifestations-and-diagnosis?search=sJIA&source=search_result&selectedTitle=2~150&usage_type=default&display_rank=2#H1
- https://www.uptodate.com/contents/treatment-of-adult-onset-stills-disease?search=still%20&source=search_result&selectedTitle=2~150&usage_type=default&display_rank=2#H8180337
- https://www.uptodate.com/contents/clinical-manifestations-and-diagnosis-of-adult-onset-stills-disease?search=still%20&source=search_result&selectedTitle=1~150&usage_type=default&display_rank=1#H1
