Phân biệt các loại mụn và cách điều trị

Mụn là bệnh da thường gặp ở độ tuổi dậy thì, gồm các loại mụn khác nhau. Qua bài viết này Docosan sẽ giúp bạn nhận biết và phân biệt được các loại mụn thường gặp.

Mụn là gì? Nguyên nhân gây ra các loại mụn?

Mụn là tình trạng các nốt có kích thước khác nhau, có thể chỉ là vài nốt nhỏ cộm lên không đau (tình trạng nhẹ), có sưng tấy đỏ (tình trạng trung bình), nhưng cũng có thể rất đau và nghiêm trọng đến mức có bọc mủ, xuất hiện ở các vị trí nổi mụn phổ biến nhất là mặt, lưng, ngực, bả vai, cổ, cằm, bộ phận sinh dục,…

Những nguyên nhân gây ra các loại mụn gồm:

• Mụn là một trong những loại bệnh lý về da liễu liên quan đến tuyến bã nhờn dưới da, bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân trong đó nguyên nhân có khả năng gây bít tắc lỗ chân lông. Những lỗ trên da được gọi là lỗ chân lông và đường dẫn chất nhờn từ tuyến bã nhờn đến lỗ chân lông đến được gọi là nang lông. Khi nang lông của bạn bị lượng lớn chất nhờn và tế bào chết làm tắc nghẽn, các chất bã nhờn, tế bào chết đó cùng với bụi bẩn sẽ có cơ hội tích tụ, dẫn đến viêm sẽ làm các loại mụn mọc lên.
• Do sự rối loạn hoạt động hoặc hoạt động quá mức của nội tiết tố. Mụn thường được hình thành vào giai đoạn cơ thể thay đổi hàm lượng tiết tố như quá trình bước vào tuổi dậy thì ở cả nam lẫn nữ, khi con gái đến chu kỳ kinh nguyệt, lúc mang thai,…
• Các yếu tố môi trường cũng có thể tác động dẫn đến các loại mụn như thời tiết thay đổi, ăn thực phẩm cay nóng, chứa yếu tố kích thích hay không khí ô nhiễm, bụi bẩn, nguồn nước không đảm bảo, …
• Do quá trình vệ sinh, chăm sóc da không đúng cách hay vệ sinh không sạch dẫn đến tăng tiết chất bã và viêm của hệ thống nang lông tuyến bã.

Trong số các loại mụn xuất hiện ở mặt, mụn trứng cá là tình trạng mụn phổ biến nhất.

• Khi mới xuất hiện các mụn trứng cá này thường có kích thước nhỏ, chỉ trồi lên trên bề mặt da, sờ hơi cộm, không gây đau đớn hay khó chịu.
• Một thời gian sau, mụn tăng dần kích thước khiến cho vùng da xung quanh có biểu hiện sưng tấy và tạo thành mụn bọc có mủ ở giữa. 
• Các loại mụn trứng cá có nhiều biểu hiện khác nhau trên lâm sàng, khu trú tại những khu vực tiết nhiều chất bã nhờn, gồm:
  • Nhóm mụn không viêm (non inflammatory acne):
    • Mụn đầu đen (open comedone)
    • Mụn đầu trắng (closed comedone)
  • Nhóm mụn viêm (inflammatory acne):
    • Mụn viêm đỏ (pimple)
    • Mụn mủ (pustule)
    • Mụn bọc (nodular acne)
  • Trong đó, mụn viêm hoặc mụn bọc thường gây những đau đớn khó chịu và điều trị khó khăn hơn cả.

Phân biệt các loại mụn

Mặc dù mụn là một bệnh lý da liễu nhưng tình trạng này có thể cải thiện với các phương pháp điều trị không kê đơn nếu là trường hợp mụn không gây ảnh hưởng gì cho cơ thể. Tuy nhiên các loại mụn nặng, sưng to, đau nhức và khó chịu nên được điều trị bởi bác sĩ da liễu.

Các loại mụn sẽ được chúng tôi phân biệt phía dưới đây nhưng sẽ chủ yếu tập trung vào các loại mụn trứng cá hay gặp trong thực tế và để giúp bạn dễ nhận diện hơn, chúng tôi sẽ đính kèm các hình ảnh về các loại mụn ở mặt phổ biến nhất thông như sau: 

Mụn đầu đen

Mụn đầu đen được coi là cấp độ đầu của mụn trứng cá được mở ở bề mặt da và cũng là loại mụn phổ biến, loại mụn này chứa đầy dầu thừa và tế bào da chết.

Trong số các loại mụn ở mặt thì mụn đầu đen dễ nhận biết hơn cả bởi:

• Bề mặt da ban đầu sẽ dần xuất hiện các lỗ nhỏ li ti, nhân hở ra bên ngoài nên có thể nhìn thấy được bằng mắt thường.
• Nốt nhỏ như đầu đinh ghim
• Kích thước 1-2 mm
• Thường mọc số lượng nhiều
• Phân bố rải rác ở trán, cằm, 2 bên má và mũi
• Nhân của chúng có màu đen, có thể mọc thành từng vùng, sờ vào thì thấy cộm (các nhân mụn hay tổn thương cơ bản do mụn trứng cá, là một nang lông bị tắc bởi dầu và tế bào da chết, có thể phát triển nhanh thành các nốt mụn bọc gồm mụn đầu trắng và mụn đầu đen). Màu của mụn không phải là bụi bẩn khiến cho mụn biến thành đen. Nguyên nhân có màu đen là do nhân mụn nhô lên trên bề mặt da, khi có sự tiếp xúc với oxy bên ngoài một thời gian, phần bã nhờn của nhân mụn sẽ nhanh chóng bị oxy hóa tạo thành màu đen.

Mụn đầu trắng

Mụn đầu trắng còn được gọi là mụn ẩn dưới da, mụn cám.

Mụn đầu trắng xuất hiện khi dầu thừa cùng với tế bào chết và vi khuẩn tích tụ làm tắc lỗ chân lông. Do lỗ chân lông đã đóng nên hỗn hợp trên sẽ dần đi xuống dưới bề mặt da rồi đội da lên, phần bã nhờn tích tụ đã được da mặt bao bọc phía trên nên không bị oxy hóa, tạo nên mụn đầu trắng và làm da sần sùi. Loại mụn này thường không gây viêm và dễ kiểm soát. Các đặc điểm để nhận biết gồm:

• Nốt nhỏ như đầu đinh ghim

• Kích thước 1-2 mm
• Màu trắng
• Thường mọc số lượng nhiều
• Phân bố rải rác ở trán, cằm, 2 bên má và mũi
• không có nhân và nằm sâu dưới bề mặt da, chỉ hơi nhô lên tạo thành những vùng da sần sùi, thô
• Không gây đau nhức.    
• Do mụn ẩn phía trong da nên khó phân biệt bằng mắt thường mà cảm nhận thông qua sờ. Việc cạy, phá hay nặn mụn ẩn có thể để lại những vết thâm, rỗ hay sẹo lớn.
• Đầu nhỏ li ti
• Trong một số trường hợp, sự xuất hiện của mụn đầu trắng này cảnh báo một số bệnh lý ở hệ tiêu hóa nhất là dạ dày hoặc bất thường ở cơ quan sinh sản.

Mụn bọc 

Trường hợp nặng của các loại mụn trứng cá được hình thành trên cơ thể, là loại mụn nặng nhất và phá hủy cấu trúc da nhiều nhất, gây đau nhức và khó chịu ở những vị trí xuất hiện. Có thể tự hết nhưng sau khi lặn chắc chắn sẽ để lại sẹo mụn lớn.

Các triệu chứng của mụn bọc là những nốt nhỏ được hình thành và lớn dần theo thời gian, thành các nốt sưng viêm đỏ, cứng, to, đau nhức nếu sờ tay vào, bên trong chứa mủ và máu, thường không có nhân. Mụn bọc hình thành khi nang lông bị vỡ ở đáy và đẩy bề mặt da lên và phát triển sâu bên trong da.

Cách Nhận Biết:

• Nốt viêm màu đỏ
• Kích thước lớn hơn 5 mm
• Đau, nhức nhẹ

Mụn mủ

Mụn mủ chỉ là một trong các loại mụn viêm khác. Vì phản ứng viêm đã xảy ra một thời gian nên nguy cơ để lại sẹo mụn nhiều hơn mụn viêm đỏ.

Mủ là xác chết của vi khuẩn và tế bào miễn dịch sau khi tế bào miễn dịch đến tiêu diệt vi khuẩn.

Cách nhận Biết :

• Nốt màu vàng, chứa mủ
• Viền đỏ xung quanh
• Đau nhẹ
• Chúng giống như một cái đầu trắng với một vòng màu đỏ xung quanh vết sưng thường chứa đầy mủ trắng hoặc vàng.
• Không chọc thủng hoặc bóp mụn mủ vì có thể gây ra sẹo hoặc đốm đen phát triển trên da làm tình trạng viêm trở nên nặng hơn, để lại vết thâm trên da.

Mụn viêm đỏ

Mụn viêm đỏ bắt nguồn từ mụn đầu đen và cả mụn đầu trắng.

Chất bã nhờn ứ đọng trong nang lông là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn Propionibacterium acnes phát triển.

Hệ thống miễn dịch của chúng ta sẽ nhận diện ra vi khuẩn P. acnes, và huy động các tế bào bạch cầu, lympho T theo dòng máu để đến những vùng da này, tiêu diệt vi khuẩn P. acnes, gây nên phản ứng viêm.

Cách nhận biết mụn viêm đỏ:

• Nốt màu đỏ
• Kích thước dưới 5 mm đường kính
• Cảm giác đau nhẹ

Chẩn đoán nguyên nhân gây ra các loại mụn với Docosan

Các loại mụn xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, một trong số đó là do sự mất cân bằng của nội tiết tố. Chuyên gia y tế khuyến cáo, nữ giới thường xuyên bị mụn ở trán và đã điều trị nhưng khó khỏi nên chủ động làm xét nghiệm nội tiết tố nữ. Thay vì di chuyển đến phòng khám, bạn có thể lựa chọn dịch vụ xét nghiệm tại nhà.

Hiện nay, Docosan đã và đang cung cấp gói Xét nghiệm nội tiết tố nữ giới tại nhà với nhiều ưu điểm sau:

• Y tá lấy mẫu máu ngay tại nhà hoặc bất kỳ địa chỉ nào mà bạn mong muốn
• Quy trình lấy máu nhanh chóng, đảm bảo an toàn
• Mẫu máu được gửi về phòng thí nghiệm uy tín để phân tích
• Cho bạn biết hơn 10 loại nội tiết ảnh hưởng đến tâm trạng, cân nặng, năng lượng,…
• Được tái khám miễn phí với bác sĩ sau xét nghiệm
• Bác sĩ hướng dẫn đọc kết quả, tư vấn điều trị và đưa ra lời khuyên cần thiết cho cân bằng nội tiết

Cách điều trị các loại mụn

Sinh hoạt điều độ, khoa học

Xây dựng một lối sống khoa học và điều độ không chỉ giúp các lỗ chân lông nhỏ lại mà cũng giúp làn da của bạn trở nên mịn màng, tươi sáng hơn đồng thời ngăn ngừa sự sinh sôi của các loại mụn.

• Hãy cố gắng ngủ đủ giấc, tránh thức khuya.
• Không sử dụng các chất kích thích, đồ ăn chiên rán, cay nóng, nhiều dầu mỡ … do chúng sẽ gây kích ứng cho làn da của bạn, dẫn đến tắc nghẽn lỗ chân lông.
• Nên ăn những thực phẩm làm từ tự nhiên, không chất bảo quản và ít chất béo như ăn nhiều rau củ quả, trái cây tươi và uống đủ nước để cung cấp các vitamin và khoáng chất cho da và cơ thể bạn.
• Giữ cho tinh thần thoải mái, thư giãn, tránh căng thẳng, stress… cũng giúp làm nhỏ lỗ chân lông hiệu quả và tránh nổi các loại mụn do stress cũng là một trong những nguyên nhân gây phát sinh mụn.

Chăm sóc da

Điều trị mụn kịp thời, áp dụng đúng phương pháp và tuyệt đối không cạy nặn bởi càng nặn bạn càng làm da bị tổn thương nhiều hơn, dễ bị viêm nhiễm và lỗ chân lông càng to hơn.

Đắp mặt nạ ít nhất tuần một lần cho da được thông thoáng.

Tạo điều kiện cho da được tái tạo thường xuyên bằng cách tẩy da chết. Tẩy da chết và xông mặt hai hoặc ba lần mỗi tuần để da trở nên sáng mịn, se khít lỗ chân lông. Tuy nhiên, hãy tẩy da chết một cách nhẹ nhàng. Vì nếu làm quá mạnh có thể gây vỡ tuyến nhờn dưới bề mặt da và dẫn đến sự hình thành mụn tro.

Nếu da dầu, bạn nên sử dụng giấy thấm dầu và sử dụng 3 tiếng/lần, lấy đi hết dầu thừa, ngăn cản hiện tưởng ách tắc.

Khi bước sang tuổi 25, bạn nên tìm cho mình 1 sản phẩm kem chống lão hóa và sử dụng thường xuyên, giúp da khỏe mạnh, giữ độ tươi trẻ lâu, không lo lỗ chân lông to.

Một số vùng da nhất định trên mặt tiết ra nhiều dầu hơn các vùng da khác và các lỗ chân lông tại vùng đó cũng hiện rõ hơn. Nếu lỗ chân lông ở mũi, má và trán bị giãn nở, phương pháp xử lý để se khít da ở riêng các vùng này là sử dụng mặt nạ đất sét và giấy thấm dầu. Bạn có thể tiến hành bằng cách thoa một lớp mỏng trên da đã được làm sạch, giữ trong ít phút, sau đó rửa sạch với nước. Đất sét có tác dụng thấm dầu nhanh chóng và nhẹ nhàng ra khỏi lỗ chân lông, giúp da thêm mịn màng hơn

Tẩy trang, rửa mặt kỹ để làm sạch da

Tẩy trang kỹ và rửa mặt sạch sâu là một giải pháp ngắn hạn, nhằm loại bỏ bụi bẩn, dầu và bã nhờn, giúp lỗ chân lông không phải mở rộng để chứa thêm dầu hoặc tích tụ chất bẩn. Da sạch sẽ và thông thoáng thì lỗ chân lông không lo bị giãn to.

Rửa mặt sạch 2 lần/ngày bằng sữa rửa mặt thích hợp cho từng loại da. Không nên rửa mặt quá 3 lần mỗi ngày vì sẽ làm mất cân bằng độ ẩm dẫm tới mụn nổi nhiều hơn.

Nhiều người thường cho rằng chỉ những khi nào make up mới phải tẩy trang nhưng thực tế, mỗi ngày bạn đi ra ngoài, hàng loạt bụi bẩn, vi khuẩn trong không khí đã bám lên bề mặt da, nếu bạn không tẩy trang thì chúng sẽ chui sâu vào lỗ chân lông và khó có thể rửa sạch bằng sữa rửa mặt, từ đó gây ra các loại mụn.

Bạn nên rửa mặt bằng sữa rửa mặt kết hợp với máy rửa mặt, sau đó dùng nước hoa hồng để làm sạch sâu, giúp sẽ khít lỗ chân lông và cân bằng độ ẩm cho da, tái tạo bề mặt.

Ngoài ra, sau khi rửa mặt, bạn cũng có thể sử dụng đá lạnh chườm lên mặt để massage cho da và làm thu nhỏ lỗ chân lông.

Lưu ý nho nhỏ nữa là tuyệt đối đừng đi ngủ mà không rửa mặt, tẩy trang nhé. Rửa sạch một khuôn mặt còn dính phấn trang điểm sẽ làm các lỗ chân lông thông thoáng hơn.

Lựa chọn mỹ phẩm, sản phẩm chăm sóc da phù hợp với làn da

Lựa chọn và sử dụng các loại mỹ phẩm phù hợp, có thành phần lành tính, khả năng thẩm thấu nhanh, không gây nhờn bóng, chiết xuất từ thiên nhiên, dịu nhẹ, an toàn và có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, được kiểm định, chất lượng đảm bảo và phù hợp với da, cũng là cách làm se khít lỗ chân lông hiệu quả . Tránh dùng hàng kém chất lượng, kem trộn, thiếu nhãn mác.

Khi sử dụng mỹ phẩm và sản phẩm chăm sóc da, nếu phát hiện thấy da bị kích ứng sau 1 hoặc 2 lần sử dụng thì nên dừng dùng loại mỹ phẩm đó và để da nghỉ ngơi một thời gian mới chuyển sang loại khác.

Những sản phẩm chứa kẽm và magie sẽ giúp khôi phục lại sự cân bằng dầu ở da, làm sạch lỗ chân lông và có thể khiến kích thước chúng trông nhỏ hơn. Bên cạnh đó, sản phẩm chứa các thành phần nhẹ nhàng như lá hương thảo và hoa oải hương cũng có thể làm dịu kích ứng da và ngăn chặn lỗ chân lông bị kéo dài và to ra.

Ngoài ra, bạn có thể lựa chọn sản phẩm ghi rõ “không bít lỗ chân lông” trên nhãn. Nếu sản phẩm mà bạn dùng liệt kê thành phần axit salicylic thì sản phẩm này có tác dụng giúp bảo vệ kết cấu của da và giúp lỗ chân lông thông thoáng vì nó có chức năng tẩy lớp da.

Mỹ phẩm chứa retinola hoặc retinoids cũng giúp lỗ chân lông thông thoáng và giữ kích thước của chúng nhỏ hơn.

Dùng kem chống nắng

Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời quá nhiều có thể làm da bớt đi độ mịn màng và khiến lỗ chân lông to hơn. Sử dụng kem chống nắng khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời sẽ làm giảm tác động của tia UV, ngăn ngừa quá trình lão hóa da, nhờ đó lỗ chân không không bị giãn nở.

Chính vì vậy bạn nên thoa kem chống nắng mỗi ngày, chỉ nên dùng loại kem chống nắng có chỉ số SPF 30+ phổ rộng. Ngoài ra, bạn nên đeo khẩu trang mang một chiếc mũ rộng vành, nên mặc thêm áo khoác chống nắng, mang kính mát và tránh ra ngoài trời trong khoảng thời gian 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều và nhất là lúc trời nắng gắt để bảo vệ da tối ưu.

Câu hỏi thường gặp về các loại mụn

Kết luận

Mụn là một bệnh lý da liễu tuy không nặng những nếu không điều trị sẽ ảnh hưởng đến vẻ ngoài của người bệnh. Mụn mọc lên do nhiều nguyên nhân khác nhau như rối loạn nội tiết tố trong cơ thể, vệ sinh mặt không sạch sẽ, … Có 5 loại mụn thường gặp trong số các loại mụn trứng cá gồm: mụn mủ, mụn bọc, mụn viêm đỏ, mụn đầu trắng và mụn đầu đen.

---

Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước.