Xơ gan là bệnh khá phổ biến ở nước ta cũng như trên thế giới. Trên thế giới mỗi năm có hơn 20.000 người chết vì bệnh gan mạn tính và xơ gan, đây cũng là nguyên nhân gây tử vong xếp hàng thứ 10 đối với đàn ông và thứ 12 đối với phụ nữ. Bệnh chiếm tới 3% tổng số tử vong do bệnh tật hàng năm tại Việt Nam. Hãy cùng Docosan tìm hiểu rõ hơn về bệnh lý này trong nội dung dưới đây.
Tóm tắt nội dung
Xơ gan là gì?
Xơ gan là một bệnh gan mạn tính của gan trong đó đặc trưng bởi sự thay thế mô gan bằng mô xơ, sẹo và sự thành lập các nốt tân sinh dẫn đến cấu trúc gan bị đảo lộn, mất chức năng.
Nguyên nhân gây xơ gan
Xơ gan là kết quả của tổn thương gan trong một thời gian dài, do nhiều nguyên nhân khác nhau.
- Do virus viêm gan virus: B, C, D
- Do rượu
- Do ứ mật kéo dài: sỏi mật, giun chui ống mật, hội chứng Hanot.
- Do ứ đọng máu kéo dài: suy tim( người bệnh van tim, hội chứng Pick), hội chứng Budd Chiari, tắc tĩnh mạch gan..
- Do ký sinh vật: sán máng, sán lá gan
- Do nhiễm độc thuốc và hóa chất: DDT, methotrexat, aspirin, methyldopa..
- Do độc chất: Aflatoxin (là một tác nhân quan trọng, do một loại nấm tên gọi là Aspergillus flavus tạo ra, chất này thường bị nhiễm trong thức ăn, đặc biệt là ngũ cốc để lâu ngày. Vai trò của aflatoxin đối với gan ra sao thì hiện đang được quan tâm nghiên cứu, nhưng người ta cho rằng đây có thể là tác nhân gây xơ gan. ung thư gan.)
- Do rối loạn chuyển hóa: Rối loạn chuyển hóa sắt, đồng, porphyrin..
- Do rối loạn di truyền: Bệnh thiếu hụt alpha-1 antitripsin, bệnh tích glycogen trong các bệnh lý thiếu máu
- Do suy dinh dưỡng
- Tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu: quá trình xơ hóa diễn ra chậm chạp, thường phải sau 10-20 năm.
- Một số trường hợp xơ gan không xác định được nguyên nhân
Cần lưu ý rằng, người bị xơ gan có thể do một nguyên nhân, nhưng cũng có thể do nhiều nguyên nhân cùng phối hợp gây tổn thương gan.
Dấu hiệu và triệu chứng xơ gan
Bệnh cảnh lâm sàng đa dạng phụ thuộc vào nguyên nhân và giai đoạn của xơ gan:
Các triệu chứng đầu tiên phổ biến nhất của xơ gan bao gồm:
- Mệt mỏi, giảm cân, chán ăn
- Có thể có các đợt chảy máu mũi hay các đám bầm tím dưới da
- Khả năng làm việc cũng như hoạt động tình dục kém
- Có thể vàng da hoặc sạm da
- Giãn mao mạch dưới da
- Gan to, đau hạ sườn phải
Những triệu chứng của xơ gan thời kì cuối bao gồm:
- Sức khỏe sa sút ăn kém
- Da và củng mạc mắt vàng
- Xuất huyết dưới da, chảy máu mũi, chảy máu chân răng
- Nước tiểu vàng đậm;
- Thay đổi ở mạch máu ở da và xung quanh rốn (mạch máu hình mạng nhện);
- Choáng váng và hôn mê;
- Phình bụng do tích tụ dịch lỏng (cổ trướng) và phù chân (phù nề);
- Lá lách to.
Bệnh xơ gan có nguy hiểm không?
Bệnh lý xơ gan rất nhiều biến chứng nguy hiểm:
Xuất huyết tiêu hóa
Do tăng áp lực tĩnh mạch cửa: thường gặp nhất là do giãn vỡ tĩnh mạch thực quản, tĩnh mạch phình vị… Đây là biến chứng nặng, có tỷ lệ tử vong cao. Tỷ lệ xuất huyết và tử vong phụ thuộc vào mức độ xơ gan.
Xơ gan cổ trướng
Sự xuất hiện dịch trong ổ bụng được coi là một biến chứng thể hiện một bước ngoặt cho biết tiên lượng không tốt. Đây là hậu quả của việc tăng áp lực tĩnh mạch cửa, sự thay đổi dòng máu đến các tạng, thay đổi huyết động, sự giữ muối và nước của thận.
Nhiễm trùng dịch cổ trướng
Đây là một biến chứng thường gặp ở bệnh nhân xơ gan.
Bệnh não gan (hay còn gọi là hôn mê gan)
Đây một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của xơ gan giai đoạn cuối. Do gan lúc này không thể đào thải được các độc tố nên lượng độc tố này sẽ theo máu lên não gây tình trạng rối loạn tri thức với các biểu hiện như: không tỉnh táo, ngủ gà ngủ gật, lơ mơ mất ý thức, tay chân run rẩy…
Ung thư gan
Người mắc bệnh xơ gan nguy cơ rất cao dẫn đến tình trạng ung thư gan rồi tử vong, xơ gan chiếm 80% trường hợp ung thư gan nguyên phát.
Phát hiện sớm bệnh xơ gan ở đâu?
- Bệnh viện Quốc tế City – Q. Bình Tân
- Bệnh viện đa khoa Tân Hưng – Q. 7
- Bệnh viện đa khoa Nam Sài Gòn – Q. Bình Chánh
Điều trị xơ gan
Vì tỷ lệ tử vong rất cao ở người bi xơ gan, nên xơ gan có phục hồi được không hay bệnh xơ gan có chữa được không? Đây là câu hỏi được rất nhiều người bệnh quan tâm. Xơ gan là bệnh không thể chữa khỏi, nhưng nếu điều trị sớm và đúng bệnh nhân có thể sống lâu dài.
Điều trị xơ gan theo nguyên nhân
- Ngưng uống rượu hoàn toàn nếu là xơ gan do rượu và ngay cả xơ gan do nguyên nhân khác. Bỏ rượu bia hoàn toàn sẽ hạn chế bớt yếu tố gây tổn thương gan, nhờ đó làm chậm tiến trình xơ hóa gan.
- Nếu do nhiễm virus viêm gan B sử dụng các thuốc ức chế virus như Lamivudine, Adefovir, Entecavir, Tenofovir… Nếu do nhiễm virus viêm gan C có thể xem xét điều trị Peginterferon kết hợp Ribavirin cho các trường hợp xơ gan giai đoạn đầu.
- Nếu xơ gan do bệnh Wilson (tích lũy đồng) thì điều trị theo phác đồ dành riêng cho bệnh Wilson (D-penicillamine, kẽm, …)
- Nếu xơ gan mật tiên phát: dùng acid ursodeoxycholic.
- Bệnh nhân xơ gan nặng có thể được tiến hành ghép gan.
Điều trị cổ trướng
- Ăn nhạt: Không chấm thêm xì dầu, nước mắm, nước tương; đồ ăn được nấu riêng (không ăn chung với người nhà để có chế độ muối riêng) với lượng muối bằng 2/3 người bình thường.
- Thuốc lợi tiểu: Aldosteron, Furosemide (theo chỉ định của bác sĩ)
- Truyền dung dịch Albumin khi lượng albumin trong máu giảm thấp (phải có chỉ định của bác sĩ)
- Có trường hợp bác sĩ phải dùng kim để chọc vào bụng rồi rút bớt nước ra (khi dịch bụng nhiều, dẫn tới căng tức bụng, thậm chí làm cho bệnh nhân khó thở)
Phòng ngừa xơ gan như thế nào?
Cách phòng ngừa xơ gan hiệu quả là phòng ngừa các bệnh lý dẫn đến xơ gan như: xuất huyết tiêu hóa, táo bón, … Phương pháp phòng ngừa xơ gan cụ thể như sau:
Phòng ngừa xuất huyết tiêu hóa
- Để phòng ngừa biến chứng xuất huyết tiêu hóa tăng áp lực trong các tĩnh mạch thực quản bị giãn, bệnh nhân cần dùng các thuốc làm giảm bớt áp lực máu đến các tĩnh mạch này (các thuốc Propranolol, Carvedilol, Isosorbide mononitrate và thường phải dùng suốt đời.
Phòng ngừa táo bón
- Đây là một biện pháp quan trọng giúp hạn chế tình trạng rối loạn tri giác (bệnh não gan) nếu nặng thì có thể dẫn tới hôn mê (hôn mê gan).
- Thuốc thường dùng là Lactulose (Duphalac) có thể uống 1-2 thậm chí 3-4 gói/ngày.
Xơ gan được xem là một trong “tứ chứng nan y”, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ bỏ lỡ thời điểm điều trị tốt nhất và có thể đe dọa đến tính mạng của người bệnh. Vì vậy, mọi người cần gặp bác sĩ khi thấy xuất hiện các dấu hiệu xơ gan.
Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Docosan Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch hẹn với bác sĩ có chuyên môn để điều trị.
- Xơ gan là gì? – Hội gan mật Việt Nam
- Cirrhosis – Mayoclinic
