Bạch cầu tăng cao báo hiệu điều gì?

Bạch cầu tăng cao có ý nghĩa gì? Bạch cầu là những tế bào thuốc hệ thống miễn dịch của cơ thể tham gia vào việc bảo vệ cơ thể chống lại các vật thể lạ (vi khuẩn, ký sinh trùng,…) xâm nhập. Bạch cầu tăng cao là một dấu hiệu báo động cơ thể đang gặp phải một tình trạng nguy hiểm. Cùng Docosan tìm hiểu rõ hơn về vấn đề này trong bài viết dưới đây.

1. Bạch cầu là gì?

Bạch cầu (hay còn gọi là tế bào máu trắng) là một trong những thành phần của máu chiếm khoãng 1% tổng số tế bào máu, có tính di động cao. Bạch cầu rất cần thiết cho hoạt động bình thường của hệ miễn dịch cơ thể. Tủy xương liên tục tạo ra các tế bào bạch cầu. Chúng được lưu trữ trong máu và hệ thống bạch huyết cho đến khi chúng cần thiết để chống lại các tác nhân gây hại cho cơ thể. Ở một người khỏe mạch bình thường, số lượng bạch cầu có thể nằm trong khoãng từ 4.000 – 10.000 tế bào/mm3 máu.

Nguyên nhân gây nên số lượng bạch cầu tăng cao có thể do tình trạng nhiễm trùng, nhiễm độc hay ký sinh trùng cụ thể như viêm phổi, viêm tụy, viêm mô tế bào, nhiễm giun lươn,… Ngoài ra một số tình trạng khác không liên quan đến cả 3 yếu tố trên như cơ thể có dị vật, ung thư hệ tạo máu, mất máu quá nhiều, sau ăn no hoặc sau hoạt động (vì vậy không nên lấy máu để xét nghiệm lúc này).

Một số nguyên nhân gây ra sự sụt giảm bạch cầu có thể kể ra như bệnh sốt rét, thương hàn, bệnh do vi-rút (viêm phổi không điển hình, thủy đậu, cúm,…), do thuốc.

2. Bạch cầu tăng cao là bệnh gì?

Ở đại đa số người dân Việt Nam, giá trị bạch cầu thường nằm trong khoãng từ 4.000 đến 10.000 tế bào trong một đơn vị mm3 máu. Giá trị bạch cầu tăng có thể lớn hơn 10.000 thường gặp trong các bệnh nhiễm trùng hoặc đôi khi lên đến cả 100.000, lúc đó cần phải cân nhắc đến các bệnh ung thư hệ tạo huyết. Số lượng bạch cầu máu tăng cao có thể gặp trong 4 trường hợp sau:

• Tăng sản xuất các tế bào bạch cầu để chống lại tình trạng nhiễm trùng, nhiễm độc, nhiễm ký sinh trùng.
• Phản ứng thuốc làm tăng sản xuất bạch cầu.
• Một số bệnh về tủy xương, gây sản xuất bạch cầu tăng cao bất thường.
• Rối loạn hệ thống miễn dịch làm tăng sản xuất bạch cầu.

Ngoài ra còn có một số nguyên nhân khác nhưng bạch cầu thường tăng không đáng kể. Trên lâm sàng, người bác sĩ không chỉ dựa vào số lượng bạch cầu tăng đơn thuần thông qua xét nghiệm máu để kết luận mà còn dựa vào tình trạng của người bệnh cùng với các xét nghiệm đặc hiệu khác để đánh giá và đưa ra chẩn đoán cuối cùng.

Số lượng bạch cầu tăng cao chứng tỏ hệ thống miễn dịch đang hoạt động để tiêu diệt các tác nhân gây hại và bạch cầu sẽ trở lại giá trị ban đầu khi cơ thể đẩy lùi được chúng. Trường hợp bạch cầu tăng cao quá mức và kéo dài, chúng không giúp hệ thống miễn dịch hoạt động bình thường mà còn ảnh hưởng đến quá trình lưu thông máu và một số chức năng quan trọng của hệ tạo máu.

3. Nguyên nhân khiến bạch cầu tăng cao

Dưới đây là những nguyên nhân khiến cho bạch cầu tăng cao: 

• Người bị mắc bệnh do vi khuẩn, ký sinh trùng: Đây là nguyên nhân phổ biến khiến cơ thể sản xuất bạch cầu nhiều bất thường. Một số trường hợp bị nhiễm khuẩn cũng dẫn đến hiện tượng tăng bạch cầu, chẳng hạn như người mắc bệnh viêm phổi, bệnh viêm ruột thừa, bệnh nhiễm trùng máu,… 
• Những bệnh nhân mắc hội chứng di truyền, chẳng hạn như hội chứng Down, Bloom, Wiskott Aldrich,… cũng có thể gặp phải tình trạng bạch cầu tăng.
• Ung thư máu: Những bệnh nhân ung thư máu sẽ có thể xảy ra hiện tượng bạch cầu tăng cao bất thường. Nguyên nhân là do sự tăng sinh hỗn loạn của bạch cầu ở trong tủy xương, gặp nhiều nhất là tình trạng tăng sinh dòng lympho bào cấp tính, hay bạch cầu tủy cấp tính,…
• Khi điều trị ung thư bằng một số phương pháp như hóa trị, xạ trị,… người bệnh cũng có thể bị tăng lượng bạch cầu.
• Bên cạnh những nguyên nhân kể trên thì một số yếu tố như hút thuốc lá, nhiễm bức xạ, hóa chất (thuốc trừ sâu, benzene…), epinephrine,… cũng có thể dẫn tới tình trạng tăng bạch cầu. 

4. Các dấu hiệu bạch cầu tăng cao

Các dấu hiệu bạch cầu tăng cao còn phụ thuộc vào tình trạng và bệnh lý gây ra chúng. Đôi khi sự dao động số lượng bạch cầu có thể không gây ra bất kì triệu chứng gì. Sau khi thăm khám, các bác sĩ có thể sử dụng xét nghiệm máu để đánh giá số lượng bạch cầu và các xét nghiệm kiểm tra khác để xác định chính xác nguyên nhân của vấn đề. Một số dấu hiệu thường gặp của tình trạng tăng bạch cầu:

• Người bệnh thường sốt không rõ nguyên nhân, có thể sốt dai dẳng kéo dài hoặc chỉ sốt trong vài ngày.
• Cơ thể luôn cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, đau nhức cơ xương, không linh hoạt như thường ngày.
• Sụt cân mà không rõ nguyên nhân.
• Xuất hiện tình trạng nổi mề đay, ngứa khu trú hoặc toàn cơ thể.
• Rất dễ bị chảy máu, hay bị bầm tím và thường ra nhiều mồ hôi vào ban đêm.
• Ngoài ra còn có thể gặp một số dấu hiệu khác gợi ý nguyên nhân của việc tăng bạch cầu như: vết thương do tai nạn, ho dai dẳng, đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn,…

Người bệnh cần chú ý các dấu hiệu và triệu chứng đi kèm để khai báo với bác sĩ từ đó giúp bác sĩ nghĩ tới các hướng chẩn đoán thích hợp. Tuy nhiên ban đầu, bạn có thể rất khó khăn khi xác định các dấu hiệu của bệnh do bệnh thường hay có triệu chứng chống lấp lên các bệnh khác rất dễ gây nhầm lẫn.

5. Cách chẩn đoán bạch cầu tăng cao

Cách xác định chính xác nhất xem bạn có bị bạch cầu tăng cao hay không là đi xét nghiệm máu. Việc xét nghiệm sẽ giúp loại trừ những trường hợp nguy hiểm hơn như ung thư máu…

Có 3 loại xét nghiệm chính giúp bác sĩ chẩn đoán nguyên nhân và dạng bạch cầu có số lượng cao trong máu của bệnh nhân, bao gồm:

• Xét nghiệm công thức máu toàn phần: Xét nghiệm máu toàn phần luôn được ưu tiên áp dụng với các trường hợp số lượng bạch cầu cao bất thường mà không có nguyên nhân rõ ràng. Khi thực hiện phương pháp này, bác sĩ sẽ lấy máu từ tĩnh mạch của bạn rồi mang phân tích trên thiết bị y tế chuyên dụng để xác định tỷ lệ của từng loại bạch cầu. Khi biết được loại bạch cầu nào có tỷ lệ cao hơn bình thường, bác sĩ sẽ thu hẹp được các nguyên nhân có thể gây nên tình trạng này.
• Xét nghiệm phết máu ngoại vi: Dưới kính hiển vi, bác sĩ hoặc các kỹ thuật viên có thể thấy được kích thước, hình dạng, màu sắc hoặc cấu tạo của tế bào hồng cầu. Xếp loại tế bào hồng cầu theo sự thay đổi rất hữu ích cho việc xác định nguyên nhân của thiếu máu và sự xuất hiện của các bệnh khác. Bên cạnh đó, các bạch cầu cũng được kiểm tra về tổng số lượng, phân biệt và đếm từng loại, và mức độ trưởng thành. Xét nghiệm này được tiến hành khi bác sĩ nghi ngờ bạn có tình trạng tăng bạch cầu trung tính hoặc bạch cầu lympho. Kết quả xét nghiệm sẽ giúp bác sĩ xác định được nguyên nhân gây bệnh chính xác hơn.
• Xét nghiệm chọc hút và sinh thiết tủy xương: Bạch cầu được tạo ra từ tủy xương rồi phân tán vào máu. Khi nhận thấy số lượng bạch cầu trung tính cao bất thường ở xét nghiệm phết máu ngoại vi, bác sĩ có thể yêu cầu bạn làm xét nghiệm chọc hút và sinh thiết tủy xương để hỗ trợ quá trình chẩn đoán bệnh. Mẫu tủy được lấy từ khu vực xương ức, xương hông hoặc phía trước xương chày (ở chân) bằng một mũi kim dài và mỏng. Sau đó, mẫu tủy được mang đi phân tích dưới kính hiển vi để kiểm tra xem có những bất thường xảy ra trong quá trình sản xuất bạch cầu ở tủy xương hay không.

6. Bạch cầu tăng cao có nguy hiểm không?

Số lượng bạch cầu trong điều kiện bình thường sẽ dao động từ 4.000 – 10.000/mm3 máu. Khi lượng bạch cầu cao vượt ngưỡng này thì tức là tình trạng bạch cầu cao. Đây là tình trạng phổ biến thường phát hiện ở những bệnh nhân đang bị nhiễm khuẩn do ký sinh trùng hoặc vi khuẩn xâm nhập, hoặc bị nhiễm trùng tại các cơ quan, đặc biệt là bệnh viêm ruột thừa, viêm phổi, áp xe gan,… hay trong cơ thể đang có dị vật. 

Có những bệnh nhân lượng bạch cầu tăng trên 20.000/mm3 máu. Tuy nhiên nếu mức bạch cầu tăng quá cao (trên 100.000/mm3 máu) thì cần cảnh giác vì đây có thể là tín hiệu cảnh báo một bệnh lý khác, cụ thể là bệnh bạch cầu cấp tính hoặc mạn tính (một loại ung thư thuộc hệ tạo máu).

Nếu đó là bệnh lý thì bạch cầu có thể gia tăng vượt ngưỡng cho phép và kéo dài. Trong trường hợp này, tuy rằng gia tăng nhiều về số lượng nhưng bạch cầu lại không có tác dụng chống lại sự nhiễm trùng. Thay vào đó chúng tích tụ ngày càng nhiều, có thể ảnh hưởng đến việc lưu thông máu và làm rối loạn chức năng của các cơ quan trong cơ thể, cản trở đến hoạt động tái tạo hồng cầu gây thiếu máu.

Những trường hợp bị phá hủy quá nhiều hồng cầu sẽ dẫn tới thiếu máu nặng khiến bệnh nhân phải đối diện với các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe, thậm chí có thể đe dọa đến tính mạng người bệnh.

Vì vậy bạch cầu tăng cao có nguy hiểm không thì câu trả lời là có. Bạch cầu tăng do nhiễm trùng hoặc mắc phải các bệnh lý khác thì càng nguy hiểm. Do đó bệnh nhân khi mắc phải tình trạng này cần được điều trị sớm và đúng cách.

7. Điều trị bạch cầu tăng cao bằng cách nào?

Khi bệnh nhân có các triệu chứng nghi ngờ bạch cầu tăng, hãy đi khám trong thời gian sớm nhất để được chẩn đoán và điều trị. Bác sĩ có thể sẽ cho người bệnh thực hiện xét nghiệm máu và các xét nghiệm liên quan khác để kiểm tra, tìm hiểu nguyên nhân.

Trong trường hợp bạch cầu tăng xuất phát từ nguyên nhân viêm nhiễm thì bệnh nhân cần được dùng thuốc kháng sinh phòng chống nhiễm trùng. Việc dùng thuốc cần phải tuân thủ theo đúng phác đồ và hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Bệnh nhân tuyệt đối không được tự ý sử dụng thuốc.

Sau khi lượng bạch cầu đã trở về mức ổn định, người bệnh cần được chăm sóc hợp lý, chú ý bổ sung thêm vitamin nhóm B (B9, B12), chất sắt vào khẩu phần ăn để phòng ngừa thiếu máu.

8. Phòng tránh bạch cầu tăng cao như thế nào?

Để phòng ngừa tình trạng bạch cầu tăng cao, bạn hãy thực hiện những lưu ý dưới đây: 

• Hãy duy trì một lối sống lành mạnh, nên rửa tay thường xuyên bằng xà phòng để tránh nhiễm khuẩn hoặc nhiễm một số bệnh lý do ký sinh trùng.
• Nên bỏ hút thuốc lá.
• Không tự ý dùng thuốc, lạm dụng thuốc, nên uống thuốc theo đơn của bác sĩ.
• Không nên quá căng thẳng, nên sống vui vẻ, lạc quan, cân bằng cảm xúc. 
• Không nên tiếp xúc với những tác nhân có thể khiến bạn bị dị ứng.

9. Một số câu hỏi thường gặp về tình trạng bạch cầu tăng cao

10. Kết luận

Bạch cầu là một tế bào quan trọng của hệ miễn dịch cơ thể, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây hại. Bạch cầu tăng cao thường do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có thể có những nguyên nhân không nguy hiểm nhưng bên cạnh đó còn có những nguyên nhân khác gây hậu quả nghiêm trọng.

---

Bài viết được tham khảo bác sĩ Trần Bảo Ngọc và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Docosan Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch hẹn với bác sĩ có chuyên môn tại Docosan để điều trị.

Nguồn tham khảo: High white blood cell count: Causes, types, and other imbalances (medicalnewstoday.com)