Teo tinh hoàn: Nguyên nhân và phương pháp điều trị hiệu quả

Teo tinh hoàn là hiện tượng tinh hoàn ở bên trong bìu ở nam giới bị suy giảm kích thước một cách đột ngột. Điều này có thể liên quan đến một số bệnh lý ở nam giới. Hãy cùng Doctor có sẵn tìm hiểu những nguyên khiến tinh hoàn bị teo nhỏ lại và hướng xử lý ở bên dưới.

Teo tinh hoàn là gì?

Tinh hoàn là một cơ quan trong hệ thống sinh dục của nam giới. Tinh hoàn có vai trò rất quan trọng trong việc sản xuất và lưu trữ tinh trùng. Tinh hoàn được biều bao bọc, có chức năng cân bằng nhiệt độ xung quanh tinh hoàn. Khi nhiệt độ xung quanh trở nên lạnh, bìu sẽ co lại, khi nhiệt độ ấm hơn, bìu sẽ giãn nở ra.

Teo tinh hoàn là sự co lại của tinh hoàn nằm ở bên trong bìu của nam giới. Chức năng chính của bìu là điều chỉnh nhiệt độ xung quanh tinh hoàn. Bìu sẽ tự co lại khi nhiệt độ xuống thấp và tự giãn nở ra khi nhiệt độ tăng cao. Điều này khiến cho nam giới đôi khi cảm thấy rằng tinh hoàn sẽ có lúc to lúc nhỏ bất thường.

Tuy nhiên, không kể đến sự thay đổi kích thước của bìu, mà tinh hoàn teo nhỏ thì đó có thể là dấu hiệu bất thường. Những nguyên nhân gây teo tinh hoàn có thể là do chấn thương, những bệnh lý nền mà nam giới gặp phải hay do tiếp xúc với hóa chất độc hại.

Bị teo tinh hoàn được đề cập ở đây là sự co rút của tinh hoàn chứ không phải sự đáp ứng của nhiệt độ với bìu. Điều này phụ thuộc vào nhiều nguyên nhân khác nhau bao gồm bẩm sinh, ảnh hưởng bởi lối sống cũng như tác nhân ảnh hưởng từ bên ngoài. 

Teo tinh hoàn có thể xảy ra ở 1 bên tinh hoàn hoặc có thể là ở hai bên tinh hoàn. Việc teo tinh hoàn có thể làm cho số lượng tinh trùng giảm đi, hàm lượng hoocmon testosterone trong có thể giảm xuống thấp.

Xem thêm:

• Tinh hoàn to
• Tinh hoàn nhỏ
• Tinh hoàn ẩn
• Tinh hoàn bên to bên nhỏ

Triệu chứng của teo tinh hoàn

Triệu chứng rõ ràng nhất của teo tinh hoàn là sự thu nhỏ một hoặc hai bên tinh hoàn. Tuy nhiên, tùy thuộc vào nguyên nhân như tình trạng cơ thể, tác động từ môi trường bên ngoài mà người bệnh có thể có các triệu chứng khác nhau. Bên cạnh đó, cũng có một vài triệu chứng khác tùy theo độ tuổi của người bệnh:

Những triệu chứng trước khi dậy thì

Đối với những bé nam chưa dậy thì, những triệu chứng khác của teo tinh hoàn có thể bao gồm việc không thể phát triển những đặc điểm giới tính thứ phát như:

• Râu: Râu không mọc hay mọc rất ít, gần như không có;
• Lông ở cơ quan sinh dục không phát triển;
• Dương vật có kích thước lớn hơn bình thường.

Những triệu chứng sau khi dậy thì

Nếu đã qua tuổi dậy thì hoặc đã là người trưởng thành, các triệu chứng của teo tinh hoàn sẽ là:

• Giảm ham muốn tình dục;
• Vô sinh;
• Khối lượng cơ bắp bị suy giảm;
• Không mọc lông ở trên mặt hay ở cơ quan sinh dục;
• Tinh hoàn có dấu hiệu bị mềm hơn.

Việc theo dõi, phát hiện và nghi ngờ các dấu hiệu teo tinh hoàn là cần thiết. Cần phát hiện sớm bệnh teo tinh hoàn không chỉ rút ngắn thời gian điều trị mà còn giúp cho quá trình phục hồi diễ ra tốt hơn. Nhất là với trẻ trước dậy thì, cần điều trị sớm vì tuổi dậy thì của nam giới khoảng 13-15 tuổi. Đây là giai đoạn phát triển mạnh mẽ và cũng rất dễ để phát hiện ra những bất thường nếu có.

Nguyên nhân khiến nam giới teo tinh hoàn

Viêm tinh hoàn

Viêm tinh hoàn là tình trạng nhiễm trùng ở tinh hoàn. Triệu chứng thường thấy nhất của viêm tinh hoàn chính là người bệnh sẽ cảm thấy đau đớn và sưng tấy ở tinh hoàn. Nó cũng khiến cho người bệnh bị buồn nôn và sốt. Ban đầu tinh hoàn trông có vẻ to hơn bình thường do viêm nhiễm nhưng sau một thời gian sẽ bị teo nhỏ đi.

Có hai loại viêm tinh hoàn chính:

• Viêm tinh hoàn do virus: điều này thường do virus quai bị gây ra. Có đến khoảng 1/3 nam giới mắc quai bị sau tuổi dậy thì sẽ bị viêm tinh hoàn. Điều này thường xảy ra trong vòng bốn đến bảy ngày sau khi mắc bệnh quai bị.
• Viêm tinh hoàn do vi khuẩn: loại viêm tinh hoàn này thường do các bệnh nhiễm trùng lây lan qua đường tình dục, chẳng hạn như bệnh lậu hay Chlamydia. Trong một số trường hợp, nguyên nhân có thể là do nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc đặt ống thông tiểu.

Một vài nguyên nhân khác

Bên cạnh viêm tinh hoàn, một vài nguyên nhân khác có thể gây ra hiện tượng teo tinh hoàn, bao gồm:

• Tuổi tác: Trong khi phụ nữ có thể trải qua một giai đoạn gọi là mãn kinh thì nam giới cũng thế, sẽ có những người phải trải qua giai đoạn mãn dục nam. Điều này có thể khiến cho nam giới bị suy giảm nội tiết tố, dẫn đến việc teo tinh hoàn
• Giãn tĩnh mạch thừng tinh: Giãn tĩnh mạch thường tinh thường sẽ gây ảnh hưởng đến tinh hoàn bên trái và có thể làm tổn thương đến ống sinh tinh ở bên trong tinh hoàn. Việc này có thể khiến cho tinh hoàn bị teo nhỏ lại.
• Xoắn tinh hoàn: Đây là hiện tượng một bên ở tinh hoàn bị xoay và làm xoắn thừng tinh, làm giảm lưu lượng lưu thông của máu đến bìu. Hiện tượng này có thể gây đau và sưng ở tinh hoàn. Nếu không được điều trị sớm, tình trạng này có thể khiến cho tinh hoàn bị teo vĩnh viễn.
• Tác dụng phụ của liệu pháp thay thế testoterone: Một số nam giới áp dụng liệu pháp thay thế testoterone có thể bị tác dụng phụ là teo tinh hoàn. Điều này là do testosterone ngoại sinh có thể ngừng sản xuất hormone giải phóng gonadotropin (GnRH). Nếu không có GnRH, tuyến yên cũng sẽ ngừng sản xuất hormone luteinizing (LH). Không có LH tác động thì tinh hoàn sẽ ngừng tiết ra testoterone, dẫn đến teo tinh hoàn.
• Sử dụng steroid đồng hoá hoặc hoặc các thực phẩm bổ sung estrogen: Có thể khiến cho tinh hoàn bị teo nhỏ do cơ chế tác động của các chất này giống như liệu pháp thay thế testoterone.
• Lạm dụng thức uống có cồn: Việc sử dụng thức uống có cồn như rượu, bia quá nhiều có thể gây suy giảm testoterone và làm tổn thương mô tinh hoàn. Cả 2 yếu tố này đều có thể dẫn đến teo tinh hoàn.

Teo tinh hoàn có nguy hiểm không?

Nguyên nhân teo tinh hoàn rất nhiều, bệnh teo tinh hoàn có thể chữa trị được. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp nặng thì tinh hoàn không thể hồi phục hoàn toàn được, thậm chí có nguy cơ tổn thương vĩnh viễn. 

Ngoài ảnh hưởng đến sức khỏe, sinh lý cũng như ham muốn tình dục, người bị teo tinh hoàn còn có thêm nguy cơ hiếm muộn nếu không được điều trị sớm. Thời điểm phát hiện ra bệnh và nguyên nhân teo tinh hoàn có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc điều trị.

Bởi vì bệnh teo tinh hoàn không có khả năng tự khỏi bệnh. Vì vậy nếu thấy bất kỳ dấu hiệu teo tinh hoàn nào, người bệnh cần đến bệnh viện để được khám và điều trị sớm trước khi bệnh tình trở nên khó kiểm soát hơn. 

Chẩn đoán teo tinh hoàn như thế nào?

Để xác định được nguyên nhân chính xác khiến nam giới bị teo tinh hoàn, các bác sĩ sẽ tiến hành hỏi bệnh nhân những thông tin liên quan đến lối sống và thói quen sinh hoạt tình dục. Điều này sẽ giúp các bác sĩ xác định người bệnh có lạm dụng bia rượu hay có khả năng mắc các bệnh truyền nhiễm qua đường tình dục hay không.

Kế đến, các bác sĩ sẽ kiểm tra kích thước, cấu trúc và độ cứng chắc của tinh hoàn. Dựa trên kết quả thăm khám, các bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân tiến hành thêm một vài xét nghiệm, chẳng hạn như :

• Siêu âm tinh hoàn,
• Xét nghiệm công thức máu,
• Xét nghiệm nội tiết tố nam,
• Xét nghiệm nước tiểu.

Điều trị teo tinh hoàn

Việc điều trị teo tinh hoàn hoàn toàn phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Nếu nguyên nhân gây bệnh là do các bệnh truyền nhiễm qua đường tình dục hay các bệnh nhiễm trùng khác thì bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh.

Phần lớn lượng hormone testosterone của nam giới được sản xuất ở tinh hoàn, nên đối với đối tượng bệnh nhân có hàm lượng hormone giảm đáng kể cần bổ sung thêm hormone, tăng khả năng sinh tinh cũng như cải thiện chất lượng của tinh trùng.

Đối với tình trạng xoắn tinh hoàn, người bệnh sẽ cần phải can thiệp bằng phẫu thuật để điều trị. Người bệnh cũng cần phải hạn chế sử dụng bia rượu để ngăn ngừa tình trạng teo nhỏ tinh hoàn từ sớm.

Mặc dù tình trạng tinh hoàn teo nhỏ dễ điều trị, nhưng người bệnh phải đến gặp các bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Đặc biệt là với tình trạng xoắn tinh hoàn, đây là trường hợp cần cấp cứu nhanh chóng, người bệnh cần đến gặp các bác sĩ càng sớm càng tốt.

Xem thêm: Chi phí điều trị teo tinh hoàn ở nam giới là bao nhiêu tiền?

Phòng ngừa bị teo tinh hoàn

Việc phòng ngừa bị teo tinh hoàn rất quan trọng. Việc bị teo tinh hoàn không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe và sự phát triển của trẻ trước dậy thì và còn ảnh hưởng tới sức khỏe thể chất và tinh thần của người lớn. Một số hoạt động cần thiết cho việc phòng ngừa và tránh được một số nguyên nhân teo tinh hoàn:

• Thay đổi và xây dựng lối sống lành mạnh;
• Ăn uống, nghỉ ngơi một cách hợp lý, hạn chế sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá,…;
• Tập thể dục thường xuyên để cải thiện sức khỏe, tăng cường lưu thông khí huyết tới cơ quan sinh dục;
• Điều trị ngay các bệnh mắc liên quan đến bộ phân phấninh dục càng sớm càng tốt: Xoắn tinh hoàn, viêm tinh hoàn, giãn tĩnh mạch,…;
• Không nên đứng hay ngồi quá lâu;
• Thực hiện kiểm tra sức khỏe thường xuyên nhằm phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường của cơ thể;
• Không đặt thiết bị di động, máy tinh tính lên chân khi làm việc;
• Tiêm vacxin phòng ngừa bệnh quai bị;
• Tự nhận biết sức khỏe của mình, theo dõi tình trạng tinh hoàn, nếu xuất hiện các dấu hiệu sưng đau cần thăm khám ngay.

Một số bác sĩ khám và điều trị teo tinh hoàn

• Thạc sĩ, Bác sĩ Trang Võ Anh Vinh, gần 10 năm kinh nghiệm, Quận 8, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam.

Bác sĩ Anh Vinh không chỉ được đào tạo trong nước mà còn tham gia các chương trình tập huấn nhằm không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn tại Hàn Quốc, Đài Loan và Ấn Độ. Hơn nữa Bác sĩ còn tập trung vào nghiên cứu khoa học điển hình là năm 2019 bác sĩ Trang Võ Anh Vinh cùng các đồng nghiệp Khoa Niệu A – Bệnh viện Bình Dân, với công trình nghiên cứu khoa học “Phẫu thuật nội soi cắt một phần thận trong điều trị bướu thận nhỏ”, đã giành giải thưởng KoVa về Hạng mục Kiến tạo.

• Thạc sĩ, Bác sĩ Trà Anh Duy, hơn 10 năm kinh nghiệm, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam

Câu hỏi thường gặp: 

Kết luận

Teo tinh hoàn là một tình trạng giảm kích thước tinh hoàn ở nam giới và có thể chữa trị được nếu người bệnh tìm đến các bác sĩ sớm. Do đó, khi nhận thấy tinh hoàn teo nhỏ đột ngột, người bệnh nên tìm gặp các bác sĩ Nam khoa càng sớm càng tốt để được tư vấn và chữa trị kịp thời.

---

Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước.

• Understanding Testicular Atrophy – Heathline.com