Tinh hoàn ẩn là một tình trạng bệnh lý bẩm sinh xuất hiện ở các bé trai, có thể liệt vào chuyên khoa Nam khoa hoặc Nhi khoa. Bệnh có thể gây nên những biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Vậy tinh hoàn ẩn là bệnh gì? Nguyên nhân và triệu chứng ra sao? Cách điều trị thế nào? Hãy theo dõi bài viết dưới đây cùng Doctor có sẵn.
Tóm tắt nội dung
Tinh hoàn ẩn là gì?
Tinh hoàn ẩn (tiếng Anh là “undescended testicle”) là hiện tượng tinh hoàn không chuyển xuống dưới bìu một phần hoặc hoàn toàn mà vẫn nằm ở vị trí bụng. Hiện tượng này thường xảy ra đối với những bé sinh non.
Thông thường, hiện tượng tinh hoàn ẩn chỉ ảnh hưởng đến một bên của tinh hoàn, chỉ có 10% là ảnh hưởng đến cả hai tinh hoàn.
Triệu chứng của hiện tượng tinh hoàn ẩn
Triệu chứng rõ ràng nhất của tinh hoàn ẩn chính là việc không thể sờ thấy một hoặc hai bên của tinh hoàn bên trong bìu.
Tinh hoàn được hình thành bên trong bụng của bé trai trong suốt giai đoạn phát triển của bé trong bụng mẹ. Đến một vài tháng cuối của thai kỳ, tinh hoàn sẽ tự động di chuyển từ bụng xuống bìu thông qua ống bẹn. Với những bé bị tinh hoàn ẩn, quá trình di chuyển này sẽ bị dừng lại hoặc bị trì hoãn.
Tinh hoàn ẩn thường được phát hiện trong quá trình thăm khám ngay sau khi bé chào đời. Nếu bé chỉ có một bên tinh hoàn, bố mẹ nên hỏi bác sĩ lịch kiểm tra định kỳ, do một số trường hợp tinh hoàn có thể tiếp tục di chuyển xuống bìu vài tháng sau khi bé chào đời. Nếu tinh hoàn vẫn chưa di chuyển vào bìu khi bé của bạn được 4 tháng tuổi, nghĩa là quá trình di chuyển của tinh hoàn không thể diễn ra một cách tự nhiên. Như vậy các bác sĩ sẽ cần phải can thiệp trong các trường hợp đó.
Can thiệp tinh hoàn ẩn khi bé còn nhỏ có thể làm giảm nguy cơ xuất hiện biến chứng sau này trong cuộc sống, chẳng hạn như vô sinh và ung thư tinh hoàn.
Nguyên nhân của tình trạng tinh hoàn ẩn
Nguyên nhân chính xác gây nên tình trạng tinh hoàn ẩn vẫn chưa được làm rõ. Sự kết hợp nhiều yếu tố như yếu tố di truyền, sức khỏe của người mẹ, những tác động ngoại cảnh có thể làm thay đổi nội tiết tố, làm thay đổi hoạt động vật lý và hoạt động của hệ thần kinh, gây ảnh hưởng đến sự phát triển của tinh hoàn.
Ngoài ra, một số yếu tố có thể gia tăng nguy cơ bị tinh hoàn ẩn ở trẻ là:
- Cân nặng khi sinh thấp
- Sinh non
- Tiền sử gia đình có tinh hoàn ẩn hoặc các vấn đề khác về phát triển cơ quan sinh dục
- Các bất thường của thai nhi có thể hạn chế sự phát triển của tinh hoàn, chẳng hạn như hội chứng Down hoặc khuyết tật thành bụng
- Người mẹ uống rượu khi mang thai
- Người mẹ hút thuốc lá chủ động hoặc thụ động
- Cha mẹ tiếp xúc với một số loại thuốc trừ sâu
Các biến chứng của tinh hoàn ẩn
Các biến chứng nguy hiểm của tinh hoàn ẩn bao gồm:
- Ung thư tinh hoàn: Ung thư tinh hoàn thường bắt đầu trong các tế bào sinh tinh sản xuất các tinh trùng chưa trưởng thành. Nam giới và các bé trai có hiện tượng ẩn tinh hoàn thì có nguy cơ bị ung thư tinh hoàn cao hơn bình thường. Nguy cơ ung thư ở tinh hoàn nằm trong ổ bụng cao hơn tinh hoàn nằm trong ống bẹn, nguy cơ ở người có hai tinh hoàn ẩn cao hơn người có một tinh hoàn ẩn. Việc can thiệp bằng phẫu thuật chỉ có thể làm giảm nguy cơ, chứ không triệt tiêu hoàn toàn khả năng bị ung thư ở người bệnh.
- Các vấn đề về khả năng sinh sản: hiện tượng ẩn tinh hoàn còn khiến cho chất lượng và số lượng của tinh trùng bị suy giảm đáng kể, dẫn đến hiện tượng vô sinh – hiếm muộn ở nam giới.
- Xoắn tinh hoàn: Xoắn tinh hoàn là hiện tượng xoắn thừng tinh chứa mạch máu, dây thần kinh và ống dẫn tinh dịch từ tinh hoàn đến dương vật. Tình trạng đau đớn này làm giảm lượng máu đến tinh hoàn. Nếu không được điều trị kịp thời, hiện tượng xoắn tinh hoàn sẽ gây hoại tử tinh hoàn.
- Chấn thương : Tinh hoàn nằm trong ống bẹn rất dễ bị tổn thương do áp lực lên xương mu.
- Thoát vị bẹn : Nếu điểm nối giữa bụng và ống bẹn quá yếu, một đoạn ruột non có thể bị thoát vị ra nếp lằn bẹn, gây nên tình trạng thoát vị bẹn.
Chẩn đoán tinh hoàn ẩn
Nếu bác sĩ không thấy tinh hoàn của bé ở trong bìu, các bác sĩ sẽ có thể khám bằng tay để xác định vị trí của tinh hoàn. Sau đó, bác sĩ có thể gợi ý phương pháp phẫu thuật để chẩn đoán và điều trị thích hợp. Một số phương pháp phẫu thuật là:
- Mổ nội soi: phương pháp này sẽ giúp bác sĩ xác định vị trí của tinh hoàn trong ổ bụng. Các bác sĩ có thể can thiệp tình trạng ẩn tinh hoàn ngay trong lúc nội soi. Tuy nhiên, một số trường hợp bé vẫn phải cần áp dụng thêm những đợt phẫu thuật khác để quá trình điều trị mang lại hiệu quả cao hơn
- Phẫu thuật mở: Bác sĩ có thể thực hiện phương pháp này để quan sát vị trí của tinh hoàn ở vùng bụng hoặc vùng bẹn chính xác hơn.
Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như MRI, siêu âm thường không được khuyến nghị sử dụng để chẩn đoán tình trạng tinh hoàn ẩn.
Điều trị tinh hoàn ẩn
Mục tiêu điều trị của tình trạng tinh hoàn ẩn chính là đưa tinh hoàn xuống đúng vị trí là ở trong bìu. Các bác sĩ sẽ khuyến nghị phụ huynh đưa trẻ đi điều trị trước 18 tháng tuổi. Điều trị càng sớm thì việc giảm các nguy cơ biến chứng sẽ càng nhiều hơn.
Điều trị tinh hoàn ẩn bằng phương pháp phẫu thuật
Đây là phương pháp thường được áp dụng nhiều nhất trong việc điều trị tinh hoàn ẩn. Các bác sĩ sẽ tiến hành phẫu thuật để di chuyển vị trí của tinh hoàn vào túi bìu và cố định tinh hoàn lại. Phương pháp này có thể được thực hiện bằng thủ thuật nội soi hoặc phẫu thuật mở thông thường.
Thời điểm phẫu thuật sẽ phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe của bé và độ phức tạp của tình trạng ẩn tinh hoàn. Thông thường, các bác sĩ sẽ khuyên bố mẹ đưa bé đi phẫu thuật trong khoảng từ 6 đến 12 tháng tuổi.
Trong một số trường hợp, mô tinh hoàn trở nên kém phát triển, bất thường hoặc chết, khi đó các bác sĩ cũng sẽ tiến hành phẫu thuật để loại bỏ mô tinh hoàn này.
Sau khi phẫu thuật, các bác sĩ sẽ tiếp tục theo dõi và kiểm tra xem liệu tinh hoàn có phát triển và thực hiện chức năng bình thường không.
Điều trị tinh hoàn bằng hormone hợp bào nuôi (human chorionic gonadotropin – hCG)
Các bác sĩ sẽ tiêm hormone HCG vào cơ thể bé để tinh hoàn tự di chuyển đến bìu. Tuy nhiên, phương pháp này không được khuyến khích do độ hiệu quả không cao.
Một vài phương pháp điều trị khác
Nếu bé không có một hoặc hai tinh hoàn, do không có bẩm sinh hoặc không phát triển sau khi phẫu thuật, bác sĩ có thể gợi ý về việc đặt tinh hoàn giả bằng túi nước vào bìu cho bé khi bé còn nhỏ hoặc trong độ tuổi vị thành niên, nhằm tạo hình thái bình thường cho bìu.
Nếu bé có ít nhất một tinh hoàn không hoạt động tốt, bố mẹ nên đến gặp các bác sĩ chuyên khoa Nội tiết để thảo luận về các phương pháp trị liệu hormone nhằm giúp trẻ có thể trưởng thành giống như các bạn đồng trang lứa khác.
Chú ý: những phương pháp điều trị trên chỉ mang tính chất tham khảo, tùy thuộc vào cơ địa và tình trạng bệnh mà các bác sĩ sẽ dụng phương pháp phù hợp nhất đối với người bệnh.
Một số bác sĩ có thể khám và tư vấn bệnh tinh hoàn ẩn
- Thạc sĩ Bác sĩ Trà Anh Duy, hơn 10 năm kinh nghiệm, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam
Kết luận
Tinh hoàn ẩn là một bệnh lý nguy hiểm, ảnh hưởng đến thể trạng của bé nếu không được điều trị kịp thời. Do đó, phụ huynh cần đưa bé đến gặp các bác sĩ Nam khoa hoặc Nhi khoa để được hỗ trợ và tư vấn kịp thời.
Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Doctor có sẵn Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch khám với bác sĩ có chuyên môn để điều trị.
Nguồn tham khảo: Mayoclinic.org, kidshealth.org
