Người ta ước tính rằng tỷ lệ vô sinh, hiếm muộn ở Việt Nam đang có xu hướng tăng cao và ngày càng trẻ hóa, trong đó nguyên nhân do nam giới chiếm đến 25 – 40%. Theo một số dữ liệu, chất lượng tinh dịch của con người đã giảm 50% – 60% trong 40 năm qua. Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh trùng, chẳng hạn như nguyên nhân di truyền, chế độ ăn uống và tập thể dục. Vậy bạn có thể làm gì để tăng cơ hội mang thai? Hãy cùng Doctor có sẵn tìm hiểu qua bài viết sau.
Tóm tắt nội dung
- 1 Tinh trùng khỏe mạnh là như thế nào?
- 2 Dấu hiệu nhận biết tinh trùng khỏe mạnh
- 3 Các yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe tinh trùng
- 4 Biện pháp tăng cường sức khỏe tinh trùng
- 5 Câu hỏi thường gặp
- 5.0.0.1 Tinh trùng khỏe mạnh có màu gì?
- 5.0.0.2 Tinh trùng khỏe mạnh nhất khi nào và thời gian nào trong ngày?
- 5.0.0.3 Tinh trùng khỏe mạnh có mùi gì?
- 5.0.0.4 Kiêng quan hệ bao lâu để tinh trùng khỏe?
- 5.0.0.5 Cách nhận biết tinh trùng khỏe bằng mắt thường
- 5.0.0.6 Đàn ông ăn gì để tinh trùng khỏe?
- 5.0.0.7 Uống thuốc gì để tinh trùng khỏe mạnh?
Tinh trùng khỏe mạnh là như thế nào?
Tinh trùng khỏe mạnh thường đề cập đến khả năng thụ tinh cho trứng của phụ nữ. Tinh trùng là tế bào sinh sản của nam giới, được tinh hoàn sản xuất trong cơ thể và cần thiết cho việc thụ tinh tạo ra phôi thai. Để đánh giá sức khỏe của tinh trùng, các bác sĩ chủ yếu dựa vào chất lượng tinh dịch đồ.
Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO 2021, chỉ tiêu đánh giá để tinh trùng khỏe mạnh như sau:
| Thông số: | Giá trị tham khảo: |
| Thể tích | ≥ 1,4ml |
| Mật độ tinh trùng | ≥ 16 triệu/ml |
| Tổng số tinh trùng trong 1 lần xuất tinh | ≥ 39 triệu |
| Tỷ lệ di động | ≥ 42% |
| Tỷ lệ di động tiến tới | ≥ 30% |
| Tỉ lệ sống | ≥ 54% |
| Hình dạng bình thường | ≥ 4% |
| Tế bào lạ | ˂ 1 triệu |
Một số yếu tố chính quyết định tinh trùng khỏe mạnh, bao gồm:
Số lượng tinh trùng
Nguyên nhân phổ biến nhất của vô sinh nam là số lượng tinh trùng thấp. Mặc dù chỉ cần một tinh trùng và một trứng để mang thai nhưng số lượng tinh trùng ảnh hưởng quan trọng đến khả năng đậu thai. Cơ hội mang thai giảm đi khi số lượng thấp hơn 16 triệu tinh trùng mỗi ml hoặc ít hơn 39 triệu tinh trùng mỗi lần xuất tinh. Nghiên cứu cho thấy mật độ tinh trùng khỏe mạnh khoảng 40 triệu mỗi ml mang lại cơ hội tối đa cho khả năng sinh sản.
Khả năng di động
Khả năng và tốc độ di chuyển của tinh trùng đều rất quan trọng để thụ thai thành công. Tinh trùng khỏe mạnh thể hiện khả năng di chuyển về phía trước ít nhất là 25 micromet/giây. Điều này nhằm đạt hiệu quả để tiếp cận trứng trong hành trình dài từ tinh hoàn của nam đến ống dẫn trứng của nữ.
Hình dạng của tinh trùng
Tinh trùng khỏe mạnh điển hình có đầu hình bầu dục và đuôi dài, phối hợp với nhau thúc đẩy tinh trùng di chuyển thật nhanh về phía trước. Tinh trùng có thể bị dị dạng như: đầu to, đuôi cong hoặc đuôi kép,… Những khiếm khuyết này ảnh hưởng đến khả năng tinh trùng tiếp cận và thâm nhập vào trứng. Thông thường chỉ có khoảng 4 – 10% tinh trùng trong mẫu tinh dịch là bình thường.
Các yếu tố khác
Một số yếu tố khác cũng ảnh hưởng đến mức độ khỏe mạnh của tinh trùng
- Độ axit: Tinh dịch phải có độ pH từ 7,2 – 7,8.
- Số lượng bạch cầu: Quá nhiều tế bào bạch cầu có thể làm giảm cơ hội thụ thai. Nên có ít hơn 1 triệu tế bào bạch cầu trên mỗi ml.
- Fructose: Tinh dịch nên chứa ít nhất 150 mg/dl fructose.
- Hóa lỏng: Tinh dịch phải có khả năng chuyển sang trạng thái lỏng đủ nhanh để thụ tinh cho trứng.
Dấu hiệu nhận biết tinh trùng khỏe mạnh
Thông qua việc kiểm tra bằng mắt thường, nam giới cũng có thể phần nào nhận biết được tinh trùng có bình thường hay không.
Màu sắc của tinh dịch
Tinh dịch bình thường có màu trắng đục hoặc trắng xám. Những thay đổi về màu sắc của tinh dịch có thể là tạm thời và vô hại. Tuy nhiên, sự đổi màu tinh dịch thường xuyên có thể là dấu hiệu một tình trạng tiềm ẩn cần được thăm khám bác sĩ.
- Tinh dịch màu vàng hoặc xanh: Có thể do nhiễm trùng hoặc có thuốc trong tinh dịch.
- Tinh dịch màu đỏ: Điều này có thể do viêm tuyến tiền liệt hoặc các tuyến sản xuất tinh dịch. Mặc dù tinh dịch màu đỏ đáng báo động nhưng nguyên nhân thường lành tính, đặc biệt là ở nam giới trẻ tuổi.
Mùi của tinh dịch
Tinh dịch chủ yếu được tạo thành từ nước nên mùi thường rất nhạt, một số người thậm chí không nhận thấy mùi. Mùi của tinh dịch có thể thay đổi do chế độ ăn uống của nam giới. Tuy nhiên, những thay đổi đáng kể và kéo dài có thể báo hiệu một số vấn đề:
- Mùi rất mạnh: Vi khuẩn và virus có thể thay đổi mùi của tinh dịch. Nếu tinh dịch có mùi hôi và nồng nặc nặng hơn theo thời gian có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nhiễm trùng hoặc các bệnh lây qua đường tình dục.
- Mùi ngọt: Tinh dịch mùi đặc biệt ngọt có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm bệnh đái tháo đường.
- Mùi tanh: Mùi tanh là không bình thường. Tinh dịch có mùi tanh có thể là dấu hiệu các bệnh lây qua đường tình dục.
Độ nhớt của tinh dịch
Độ nhớt của tinh dịch ảnh hưởng đến khả năng vận động, mật độ và lớp phủ kháng thể của tinh trùng. Thông thường, tinh dịch đông lại khi xuất tinh và thường hóa lỏng trong vòng 15 – 20 phút.
Lượng tinh dịch trong mỗi lần xuất tinh
Lượng tinh dịch bình thường sau 2 – 7 ngày kiêng quan hệ là 2 – 6ml. Nếu lượng tinh dịch nhỏ hơn 0,5ml thì có thể gặp các vấn đề như lấy mẫu không đúng cách, thiểu năng sinh dục, xuất tinh ngược, tắc nghẽn đường tiết niệu dưới,… Bên cạnh đó, lượng tinh dịch nhiều hơn 6ml có thể do kiêng quan hệ kéo dài hoặc bài tiết quá mức từ các tuyến sinh dục phụ.
Các yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe tinh trùng
Yếu tố từ cơ thể
Cơ thể nam giới liên tục tạo ra tinh trùng. Trung bình khoảng 74 ngày để tạo thành tinh trùng mới từ tinh hoàn thông qua tín hiệu các hormon sinh dục. Do đó, các bất thường tinh trùng có thể xảy ra do ảnh hưởng của cơ thể.
- Giãn tĩnh mạch thừng tinh: Là hiện tượng sưng các tĩnh mạch dẫn lưu bìu. Đây là nguyên nhân phổ biến gây vô sinh nam do làm giảm sản xuất tinh trùng và ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng.
- Mất cân bằng nội tiết tố: Nồng độ hormone testosterone thấp hoặc nồng độ hormon prolactin cao có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất và chất lượng tinh trùng.
- Rối loạn di truyền: Hội chứng Klinefelter và các bệnh lý nhiễm sắc thể giới tính cũng ảnh hưởng đến sức khỏe tinh trùng.
- Các bệnh mãn tính không lây: Đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh thận,… đều có tác động tiêu cực đến số lượng và chất lượng của tinh trùng.
- Tuổi tác: Những người đàn ông lớn tuổi có thể có nhiều đột biến hơn trong tinh trùng của họ và số lượng tinh trùng cũng suy giảm hơn, nhất là sau 50 tuổi.
Yếu tố từ bên ngoài
Tinh trùng đặc biệt dễ tổn thương trước các yếu tố môi trường, ví dụ như:
- Thuốc: Các thuốc hóa trị, thuốc steroid, thuốc trầm cảm hay thuốc kháng sinh có thể cản trở quá trình sản xuất tinh trùng, làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng.
- Thuốc lá: Nam giới hút thuốc lá có nhiều khả năng suy giảm lượng tinh trùng.
- Rượu bia: Uống nhiều rượu dẫn đến giảm sản xuất testosterone, liệt dương và giảm sản xuất tinh trùng.
- Độc tố: Tiếp xúc với thuốc trừ sâu, chì và các chất độc khác có thể ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng tinh trùng.
- Nhiệt độ: Nhiệt độ bìu tăng có thể cản trở quá trình sản xuất tinh trùng. Mặc dù những lợi ích chưa được chứng minh đầy đủ nhưng mặc đồ lót rộng rãi, tránh tắm hơi, bồn tắm nước nóng,…có thể nâng cao chất lượng tinh trùng.
- Chất bôi trơn khi quan hệ tình dục: Nạn chế sử dụng chất bôi trơn khi giao hợp, nếu cần, cân nhắc loại được chứng minh an toàn khi quan hệ.
Biện pháp tăng cường sức khỏe tinh trùng
Giữ cân nặng hợp lý và có thói quen vận động
Các tế bào mỡ có thể gây ra sự chuyển đổi testosterone thành estrogen, làm giảm số lượng và khả năng sinh sản của tinh trùng. Tập thể dục thường xuyên cũng là một cách để tinh trùng khỏe mạnh.
Một nghiên cứu cho thấy tập thể dục 1 tiếng trên máy chạy bộ ngày 3 lần mỗi tuần đủ để cải thiện hình dạng, số lượng và khả năng vận động của tinh trùng ở những người ít vận động bị thừa cân. Việc chăm tập luyện thể dục còn tăng khả năng bơm máu và các chất chống oxy hóa giúp ngăn chặn các gốc tự do gây tổn hại tinh trùng.
Chế độ dinh dưỡng lành mạnh
Chế độ dinh dưỡng là chìa khóa để có tinh trùng khỏe mạnh. Một nghiên cứu nhỏ cho thấy, những người ăn nhiều trái cây và rau giàu chất chống oxy hóa (đặc biệt là rau lá xanh) và các loại đậu giúp gia tăng mật độ tinh trùng cao hơn và khả năng vận động tinh trùng tốt hơn.
Omega 3 và các vitamin, khoáng chất như vitamin B12, vitamin C, vitamin E, mangan, kẽm, selen cũng có tác dụng hỗ trợ khả năng vận động và mức testosterone cho nam giới.
Bổ sung vitamin E an toàn sau bữa ăn với ENAT để tăng cường sức khỏe sinh sản và chất lượng tinh trùng.
Hạn chế các thói quen xấu
Hút thuốc lá, sử dụng rượu bia, chất kích thích, lạm dụng thuốc, thức khuya, stress,… đều là những thói quen xấu hay gặp gây hại đến số lượng và chất lượng của tinh trùng.
Cách để tinh trùng khỏe mạnh là mặc đồ rộng rãi, thoáng mát giữ cho bìu môi trường nhiệt độ thích hợp để nuôi dưỡng tinh trùng.
Ngăn ngừa các bệnh lây qua đường tình dục
Nhiễm trùng lây qua đường tình dục như giang mai, bệnh lậu,… có thể gây vô sinh ở nam giới. Duy trì mối quan hệ một người không nhiễm bệnh và sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục là cách tốt nhất giữ cho sức khỏe an toàn và tinh trùng được khỏe mạnh.
Câu hỏi thường gặp
Tinh trùng khỏe mạnh có màu gì?
Tinh dịch xuất ra ngoài thường có màu trắng sữa hoặc trắng xám. Nếu thời gian kiêng quan hệ quá lâu thì tinh dịch có thể ngả màu vàng.
Tinh trùng khỏe mạnh nhất khi nào và thời gian nào trong ngày?
Một nghiên cứu cho thấy tinh dịch được lấy mẫu vào buổi sáng sớm trước 7h30 cho thấy nồng độ tinh trùng và hình thái tinh trùng bình thường cao nhất. Điều này là do mức độ testosterone, một hormon quan trọng sản xuất tinh trùng có thể cao hơn vào sáng sớm. Ngoài ra, trong khi ngủ, cơ thể trải qua các quá trình hồi phục góp phần cải thiện sức khỏe tinh trùng.u003cbru003eTuy nhiên các yếu tố lối sống như chế độ ăn uống, tập thể dục, mức độ căng thẳng và nguy cơ tiếp xúc chất độc cũng ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng tinh trùng.
Tinh trùng khỏe mạnh có mùi gì?
Tinh trùng khỏe mạnh thường không có mùi đặc biệt. Mỗi người có thể có mùi tinh trùng khác nhau tuy nhiên mùi rất nhạt hoặc có khi không mùi.u003cbru003eTrong trường hợp tinh trùng có mùi nồng khác lạ và kéo dài như mùi tanh, mùi ngọt, mùi hôi… có thể báo hiệu tình trạng bệnh lý nào đó và nên được thăm khám bác sĩ để phát hiện kịp thời.
Kiêng quan hệ bao lâu để tinh trùng khỏe?
Không có nghiên cứu nào chắc chắn về việc một người nên kiêng quan hệ bao lâu để tinh trùng khỏe mạnh. Tuy nhiên, thông thường nam giới nên kiêng xuất tinh trong khoảng thời gian từ 2-5 ngày trước khi có ý định thụ thai. Điều này là do chất lượng và số lượng tinh trùng có thể bị ảnh hưởng do xuất tinh thường xuyên, cơ thể cần thời gian để bổ sung dự trữ tinh trùng làm tăng số lượng tinh trùng khỏe mạnh.
Cách nhận biết tinh trùng khỏe bằng mắt thường
Như đã đề cập trong bài viết, các dấu hiệu nhận biết tinh trùng khỏe mạnh bằng mắt thường có thể kể đến như màu sắc, mùi, độ nhớt và lượng tinh dịch mỗi lần xuất tinh.
Đàn ông ăn gì để tinh trùng khỏe?
Để tinh trùng khỏe mạnh, nam giới nên chú trọng duy trì chế độ ăn uống cân bằng và giàu dinh dưỡng, bao gồm:u003cbru003e- Các loại trái cây, rau quả giàu chất chống oxy hóa như quả mọng, trái cây họ cam quýt, rau bina và bông cải xanh, có tác dụng giúp bảo vệ tinh trùng không bị ảnh hưởng bởi các gốc tự do.u003cbru003e- Tiêu thụ các thực phẩm giàu omega 3 như cá hồi, cá mòi, hạt chia, hạt óc chó,…có thể giúp cải thiện chất lượng và khả năng vận động của tinh trùng.u003cbru003e- Kẽm rất quan trọng cho việc sản xuất testosterone và phát triển tinh trùng. Thực phẩm giàu kẽm chẳng hạn như hàu, thịt, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu.u003cbru003e- Selen là một khoáng chất thiết yếu đóng vai trò trong quá trình sản xuất tinh trùng. Các nguồn selen tốt bao gồm hải sản, trứng, ngũ cốc.u003cbru003e- Vitamin C, vitamin E là chất chống oxy hóa giúp bảo vệ tinh trùng có trong trái cây có múi, kiwi, rau lá xanh, quả hạch,…
Uống thuốc gì để tinh trùng khỏe mạnh?
Nếu bạn đang tìm kiếm thuốc để cải thiện sức khỏe tinh trùng, bạn phải tham khảo ý kiến của bác sĩ để có đánh giá tình hình cụ thể và đưa ra hướng dẫn phù hợp.u003cbru003eTrong một số trường hợp, các loại thuốc như clomiphene citrate hoặc letrozole có thể được kê đơn để giải quyết sự mất cân bằng nội tiết tố và tăng cường sản xuất tinh trùng. Ngoài ra, nếu có các bệnh lý về nhiễm trùng hoặc viêm thì các loại thuốc thích hợp sẽ được kê đơn để điều trị các bệnh lý đó.
Hy vọng qua bài viết này, mọi người sẽ có thêm thông tin cụ thể, chính xác về cách nhận biết tinh trùng khỏe mạnh như thế nào. Bài viết được tham khảo ý kiến của bác sĩ và các nguồn tin cậy trong và ngoài nước. Nếu bạn hoặc người thân của bạn có nhu cầu tìm hiểu thêm về vấn đề này, xin vui lòng đặt lịch khám với bác sĩ nam khoa trên docosan.com.
