Nguyên nhân trẻ nghiện điện thoại - Dấu hiệu, cách cai nghiện

Ngày cập nhật: 26/08/24

Tác giả: Đội ngũ biên tập Docosan

Nghiện điện thoại di động đang trở thành một vấn đề ngày càng nghiêm trọng ở trẻ em. Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ và sự thu hút mạnh mẽ từ các ứng dụng, game giải trí, nhiều trẻ em dành phần lớn thời gian của mình để sử dụng điện thoại. Hiện tượng này không chỉ ảnh hưởng đến hiệu suất học tập của con em mà còn có thể gây ra một số tình trạng trầm cảm và lo âu ở trẻ. Hãy cùng Docosan tham khảo bài viết dưới đây để cùng hiểu rõ hơn về chứng nghiện điện thoại ở trẻ trong bài viết sau nhé!

Tóm tắt nội dung

1 Nghiện điện thoại thông minh là gì?
2 Tình trạng trẻ em nghiện điện thoại thông minh gia tăng
3 Nguyên nhân khiến trẻ nghiện điện thoại
4 Các đối tượng nguy cơ dễ nghiện điện thoại
5 Dấu hiệu nhận biết trẻ nghiện điện thoại
6 Tác hại nguy hiểm khi trẻ em quá nghiện điện thoại
7 Cách cai nghiện điện thoại hiệu quả cho trẻ mà cha mẹ có thể áp dụng
8 Cách phòng ngừa hiệu quả nghiện điện thoại cho trẻ
9 Nên cho trẻ sử dụng điện thoại bao lâu là hợp lý?
10 Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nghiện điện thoại thông minh là gì?

Nghiện điện thoại thông minh là tình trạng mà một người trở nên phụ thuộc quá mức vào việc sử dụng điện thoại di động, dẫn đến sự mất kiểm soát về thời gian và tần suất sử dụng. Đây là một loại nghiện hành vi, tương tự như nghiện mạng xã hội, trò chơi điện tử hay internet, trong đó người dùng có xu hướng kiểm tra điện thoại liên tục, tìm kiếm sự kích thích từ các ứng dụng và nội dung trên thiết bị. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến thói quen sinh hoạt mà còn có thể gây ra các vấn đề và tâm lý và xã hội.

Tình trạng trẻ em nghiện điện thoại thông minh gia tăng

Tình trạng nghiện điện thoại thông minh ở trẻ em đang ngày càng gia tăng với phần lớn trẻ em sử dụng internet gần như liên tục. Theo báo cáo của Pew Research, có khoảng 46% trẻ em sử dụng internet gần như liên tục và 48% các trẻ khác có xu hướng truy cập trực tuyến nhiều lần trong ngày. Đặc biệt, 48% bé gái và 43% bé trai thừa nhận chúng sử dụng điện thoại để truy cập trực tuyến liên tục. Sự phổ biến của việc tiếp cận điện thoại thông minh sớm và việc sử dụng liên tục đã ảnh hưởng đến khả năng tập trung, giao tiếp và gây ra các vấn đề về sức khoẻ tâm lý ở trẻ.

Nguyên nhân khiến trẻ nghiện điện thoại

Có nhiều nguyên nhân khiến cho trẻ nghiện điện thoại phổ biến như:

Sự tiện lợi và dễ tiếp cận các thiết bị điện tử: Điện thoại thông minh luôn ở bên cạnh và dễ dàng sử dụng mọi lúc, mọi nơi khiến trẻ có thể nhanh chóng tiếp cận và sử dụng bất cứ khi nào trẻ thấy cần.
Thiết kế gây nghiện của ứng dụng: Nhiều ứng dụng và trò chơi được phát triển với đồ họa bắt mắt và nội dung phong phú làm tăng sự hứng thú ở trẻ. Điều này dẫn đến trẻ có xu hướng sử dụng các ứng dụng đó liên tục để thỏa mãn sự thích thú và lâu ngày tình trạng sử dụng ngày càng tăng khiến chính trẻ khó dừng lại việc sử dụng.
Thiếu sự kiểm soát từ cha mẹ: Cha mẹ không đặt ra giới hạn thời gian sử dụng điện thoại cho trẻ và thường không giám sát nội dung mà trẻ truy cập, trẻ sẽ bị cuốn vào việc sử dụng điện thoại quá mức. Vì chính sự tiện dụng của điện thoại, các bậc cha mẹ cũng thường có thói quen cho con dùng điện thoại để cha mẹ có thời gian giải quyết các vấn đề riêng của họ mà ít khi nghĩ đến tác hại từ hành vi này.
Áp lực xã hội và sự bắt chước: Trẻ em có xu hướng muốn theo kịp bạn bè để hoà nhập và không bị lạc hậu. Nếu bạn bè trong nhóm đều sử dụng điện thoại, trẻ cũng sẽ cảm thấy việc dùng điện thoại là rất cần thiết và sẽ bắt chước các bạn trong nhóm.
Thiếu các hoạt động ngoại khoá: Khi trẻ không có nhiều các hoạt động thể chất, giải trí hoặc các sở thích khác, điện thoại sẽ là nguồn giải trí chính cho trẻ để xã stress và buồn chán. Việc sử dụng lâu dài điện thoại sẽ khiến trẻ ngày càng không muốn tham gia các hoạt động ngoại khoá mà chỉ chăm chăm vào điện thoại dẫn đến tình trạng nghiện thiết bị công nghệ.

Các đối tượng nguy cơ dễ nghiện điện thoại

Một số nhóm có nguy cơ cao mắc phải tình trạng nghiện điện thoại di động, bao gồm:

Trẻ em và thanh thiếu niên: Đây là nhóm dễ bị ảnh hưởng nhất do khả năng tự kiểm soát còn hạn chế và dễ bị cuốn hút bởi các ứng dụng giải trí, mạng xã hội và trò chơi điện tử.
Trẻ em được nhận điện thoại từ sớm: Những trẻ em được nhận điện thoại khi còn nhỏ (Ví dụ: Ba mẹ khi cho bé nhỏ 2 tuổi ăn dặm có thể bắt đầu cho bé xem các tiết mục ca nhạc trên điện thoại nhằm muốn thu hút và tạo thói quen cho bé ăn). Đây là nhóm thường có nguy cơ cao hơn phát triển hành vi nghiện so với những người được tiếp cận với công nghệ muộn hơn.
Trẻ em thiếu sự giám sát của phụ huynh: Tình trạng nghiện cũng thường xảy ra ở những trẻ không được cha mẹ giám sát chặt chẽ về thời gian và nội dung sử dụng điện thoại.
Trẻ sống trong môi trường xã hội có sử dụng điện thoại phổ biến: Ở những nơi mà việc sử dụng điện thoại là phổ biến và dễ dàng chấp nhận, trẻ em có thể dễ dàng bắt chước và tăng tần suất sử dụng, dẫn đến nguy cơ nghiện cao hơn.

trẻ em là đối tượng dễ nghiện điện thoại nhất — Trẻ em là đối tượng dễ nghiện điện thoại nhất

Dấu hiệu nhận biết trẻ nghiện điện thoại

Tự cô lập bản thân, hạn chế giao tiếp

Trẻ nghiện điện thoại thường có xu hướng cô lập bản thân và giảm sự giao tiếp trực tiếp với người khác. Chúng có thể chọn ở một mình và dành phần lớn thời gian cho việc sử dụng điện thoại, thay vì tham gia các hoạt động xã hội.

Bỏ bê các hoạt động thường ngày

Trẻ em nghiện điện thoại có thể bỏ bê các công việc hàng ngày như học tập, công việc, và các hoạt động thể chất. Sự tập trung vào điện thoại có thể dẫn đến giảm sút hiệu suất trong các lĩnh vực này.

Sử dụng điện thoại lén lút

Trẻ thường sử dụng điện thoại một cách bí mật hoặc lén lút, tránh sự chú ý của người khác. Chúng có thể kiểm tra điện thoại khi không có ai nhìn thấy hoặc sử dụng thiết bị trong các tình huống không phù hợp. Đôi khi sẽ xem và truy cập lén lút vào các ứng dụng không lành mạnh.

Hoảng loạn khi không có điện thoại bên cạnh

Khi không có điện thoại bên cạnh, trẻ nghiện có thể cảm thấy lo lắng, hoảng loạn, hoặc bất an. Cảm giác này thường xảy ra khi chúng không thể truy cập vào các ứng dụng và dịch vụ mà họ đã quen thuộc.

Cảm giác lo lắng, sợ lạc lõng ở nơi đông người

Trẻ có thể cảm thấy lo lắng và sợ lạc lõng khi ở những nơi đông người mà không thể sử dụng điện thoại, có thể cảm thấy không thoải mái và bị áp lực khi không thể kết nối với mạng xã hội hoặc nhận thông tin ngay lập tức.

Khi không có điện thoại bên cạnh, trẻ nghiện có thể cảm thấy lo lắng, hoảng loạn, hoặc bất an

Một số dấu hiệu khác

Ngoài những dấu hiệu trên, nghiện điện thoại có thể biểu hiện qua việc mất ngủ do sử dụng điện thoại quá nhiều vào ban đêm, khó khăn trong việc tập trung vào các nhiệm vụ khác, và cảm giác thèm muốn phải kiểm tra điện thoại liên tục.

Tác hại nguy hiểm khi trẻ em quá nghiện điện thoại

Sử dụng điện thoại di động ở trẻ em có thể gây ra nhiều tác hại. Dưới đây là một số vấn đề chính:

Ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý: Sử dụng điện thoại di động nhiều có thể dẫn đến tình trạng lo âu, trầm cảm và cảm giác cô đơn ở trẻ em. Việc tiếp xúc liên tục với mạng xã hội có thể khiến trẻ em cảm thấy áp lực và so sánh mình với người khác.
Tác động đến giấc ngủ: Ánh sáng xanh phát ra từ màn hình điện thoại có thể làm gián đoạn nhịp sinh học của cơ thể, gây khó khăn trong việc đi vào giấc ngủ và ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.
Vấn đề về mắt và tư thế: Sử dụng điện thoại quá nhiều có thể dẫn đến mỏi mắt, khô mắt, và vấn đề về thị lực. Ngồi lâu khi sử dụng điện thoại cũng có thể gây ra các vấn đề về tư thế và đau lưng.
Giảm khả năng giao tiếp xã hội: Trẻ em có thể trở nên ít giao tiếp trực tiếp với người khác, làm giảm khả năng phát triển các kỹ năng giao tiếp và tương tác xã hội quan trọng.
Tiếp xúc với nội dung không phù hợp: Trẻ em có thể tiếp xúc với các nội dung không phù hợp hoặc nguy hiểm trên internet, bao gồm thông tin sai lệch, bạo lực, và các trò lừa đảo.
Ảnh hưởng đến học tập: Sử dụng điện thoại nhiều có thể làm giảm thời gian dành cho việc học và các hoạt động học tập, gây ảnh hưởng đến hiệu suất học tập.

Sử dụng điện thoại di động nhiều có thể dẫn đến tình trạng lo âu, trầm cảm

Cách cai nghiện điện thoại hiệu quả cho trẻ mà cha mẹ có thể áp dụng

Đối với cha mẹ

Để giúp trẻ em sử dụng điện thoại di động một cách hợp lý và hạn chế các tác động tiêu cực, cha mẹ có thể thực hiện các biện pháp sau:

Làm gương cho con bằng cách sử dụng điện thoại một cách hợp lý.
Tạo môi trường gia đình lành mạnh, trò chuyện, khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động ngoài trời.
Thiết lập quy định rõ ràng về thời gian và nội dung sử dụng điện thoại.
Giám sát, thống nhất việc đặt thời gian cho con khi sử dụng điện thoại.
Tư vấn, hỗ trợ con quản lý cảm xúc và sử dụng mạng xã hội một cách an toàn.

Đối với nhà trường

Để quản lý việc sử dụng điện thoại của học sinh trong môi trường học đường và hỗ trợ sự phát triển toàn diện của các em, nhà trường có thể thực hiện các biện pháp sau:

Tăng cường hoạt động ngoại khóa: Tổ chức các câu lạc bộ, hoạt động thể dục thể thao và sự kiện ngoại khóa để tạo cơ hội cho học sinh phát triển kỹ năng và giảm thời gian sử dụng điện thoại.
Nâng cao nhận thức về tác hại: Tổ chức các buổi hội thảo, bài giảng hoặc hoạt động giáo dục về tác hại của việc sử dụng điện thoại quá mức và cách quản lý thời gian hiệu quả.
Hỗ trợ giáo viên và phụ huynh: Cung cấp tài liệu và tổ chức các buổi đào tạo cho giáo viên và phụ huynh về cách quản lý và giám sát việc sử dụng điện thoại của học sinh. Hợp tác để đồng bộ hóa các quy tắc và chiến lược quản lý công nghệ.
Giám sát và hỗ trợ học sinh: Theo dõi việc sử dụng điện thoại trong môi trường học đường và cung cấp hỗ trợ cho học sinh gặp vấn đề liên quan đến công nghệ, như lo âu hoặc nghiện điện thoại.

Đối với xã hội

Để quản lý việc sử dụng điện thoại của trẻ em một cách hiệu quả và tích cực, xã hội có thể thực hiện các biện pháp sau:

Xây dựng các chiến dịch truyền thông nâng cao ý thức về việc sử dụng điện thoại cho trẻ em.
Phát triển các ứng dụng, phần mềm kiểm soát thời gian sử dụng điện thoại.
Tạo ra các hoạt động giải trí lành mạnh, thu hút trẻ em.

Tăng cường hoạt động ngoại khóa, khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động ngoài trời

Cách phòng ngừa hiệu quả nghiện điện thoại cho trẻ

Để ngăn ngừa việc nghiện điện thoại, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

Tránh xa điện thoại là phương pháp phòng ngừa tốt nhất: Sử dụng điện thoại đúng mục đích bằng cách xóa bỏ các ứng dụng không cần thiết và dành thời gian kết nối với người khác theo các cách khác.
Hạn chế sử dụng điện thoại cho trẻ nhỏ: Chỉ cho phép trẻ sử dụng điện thoại theo điều kiện của bạn hoặc tránh mua điện thoại cho chúng cho đến khi đạt một độ tuổi nhất định. Đối với thanh thiếu niên, bạn có thể trì hoãn việc mua điện thoại cho đến khi thật sự cần thiết.
Chọn điện thoại hạn chế chức năng: Nếu con bạn cần một chiếc điện thoại vì lý do an toàn, hãy chọn một chiếc không có khả năng tải xuống các ứng dụng có thể dẫn đến nghiện, giúp trẻ vẫn có thể liên lạc nhưng không bị phân tâm bởi các ứng dụng tiêu tốn thời gian.

Nên cho trẻ sử dụng điện thoại bao lâu là hợp lý?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trẻ em dưới 2 tuổi không nên tiếp xúc với các thiết bị điện tử. Trẻ từ 2 đến 5 tuổi nên được giới hạn thời gian sử dụng tối đa trong 1 tiếng, tốt nhất nên có người lớn xem cùng.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Dấu hiệu bất thường

Trẻ nghiện điện thoại có thể xuất hiện một số dấu hiệu cần gặp bác sĩ để được đánh giá và hỗ trợ. Dưới đây là các dấu hiệu cần lưu ý:

Thay đổi hành vi và cảm xúc: Trẻ trở nên cáu kỉnh, lo âu, hoặc trầm cảm khi không được sử dụng điện thoại. Cảm giác buồn bã hoặc lo lắng quá mức liên quan đến việc không thể sử dụng điện thoại.
Vấn đề về giấc ngủ: Khó ngủ hoặc mất ngủ do sử dụng điện thoại quá nhiều, đặc biệt là trước khi đi ngủ, dẫn đến mệt mỏi và kém tập trung trong suốt cả ngày.
Giảm hiệu suất học tập: Sự giảm sút rõ rệt trong kết quả học tập, mất khả năng tập trung vào việc học, hoặc các hoạt động giáo dục khác do bị phân tâm bởi điện thoại.
Sự thay đổi trong quan hệ xã hội: Trẻ trở nên cô lập, giảm giao tiếp và tương tác với bạn bè và gia đình, hoặc tránh các hoạt động xã hội để dành thời gian cho điện thoại.
Vấn đề sức khỏe thể chất: Các triệu chứng như đau mắt, đau lưng, hoặc đau cổ do ngồi lâu và nhìn màn hình điện thoại quá nhiều.
Hành vi không kiểm soát: Trẻ gặp khó khăn trong việc kiểm soát thời gian sử dụng điện thoại, và có thể dẫn đến hành vi bạo lực hoặc cãi vã nếu bị ngăn cản sử dụng.

Nếu trẻ có một số dấu hiệu bất thường, cần đến khám ngay

Phương pháp điều trị nghiện điện thoại cho trẻ

Khi trẻ gặp khó khăn trong việc hạn chế sử dụng điện thoại, việc tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia tâm lý là một phương pháp quan trọng. Các bước điều trị tâm lý thường bao gồm:

Đánh giá và hiểu vấn đề: Chuyên gia tâm lý sẽ thực hiện các đánh giá chi tiết để hiểu rõ mức độ nghiện và các yếu tố liên quan, bao gồm ảnh hưởng đến tâm lý và hành vi của trẻ.
Xây dựng kế hoạch điều trị cá nhân hóa: Dựa trên đánh giá, chuyên gia sẽ phát triển một kế hoạch điều trị phù hợp với tình trạng cụ thể của trẻ. Kế hoạch này có thể bao gồm các chiến lược giảm sử dụng điện thoại, kỹ thuật quản lý cảm xúc và các hoạt động thay thế.
Giáo dục và tư vấn: Chuyên gia tâm lý sẽ cung cấp giáo dục cho trẻ về tác hại của việc sử dụng điện thoại quá mức và hướng dẫn các kỹ năng quản lý thời gian và cảm xúc. Tư vấn cá nhân cũng giúp trẻ nhận thức và điều chỉnh hành vi.
Hỗ trợ gia đình: Chuyên gia tâm lý có thể làm việc với gia đình để tạo ra một môi trường hỗ trợ và đồng bộ trong việc thay đổi thói quen sử dụng điện thoại của trẻ.
Theo dõi và điều chỉnh: Theo dõi tiến trình của trẻ và điều chỉnh kế hoạch điều trị nếu cần thiết, nhằm đảm bảo hiệu quả lâu dài và giúp trẻ duy trì thói quen lành mạnh.

Việc can thiệp từ chuyên gia tâm lý giúp trẻ không chỉ giảm nghiện điện thoại mà còn phát triển các kỹ năng cần thiết để xử lý cảm xúc và tương tác xã hội một cách hiệu quả.

Một số bệnh viện chuyên khoa uy tín

Dưới đây là một số bệnh viện và phòng khám chuyên nhi khoa uy tín trong các lĩnh vực bạn yêu cầu:

Bệnh viện Tâm thần TP.HCM: Chuyên điều trị các rối loạn tâm thần và tâm lý, cung cấp dịch vụ hỗ trợ cho bệnh nhân gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần.
Bệnh viện Nhi đồng: Nổi tiếng với các dịch vụ khám và điều trị bệnh lý cho trẻ em, bao gồm cả các vấn đề liên quan đến sức khỏe tâm lý và hành vi của trẻ.
Phòng Khám Nhi Đồng 315 – Chi Nhánh Đồng Đen – Tân Bình: Cung cấp dịch vụ tư vấn và điều trị các vấn đề tâm lý như căng thẳng, lo âu, và trầm cảm, giúp hỗ trợ điều trị các vấn đề tâm lý.

Xem thêm:

Nhận thức và điều trị nghiện điện thoại ở trẻ em là vô cùng quan trọng để bảo vệ sự phát triển toàn diện của trẻ. Nghiện điện thoại không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý và thể chất của trẻ mà còn tác động tiêu cực đến khả năng học tập, giao tiếp và phát triển xã hội. Hãy theo dõi Docosan để tiếp cận với những kiến thức y khoa sớm nhất!

Nguồn tham khảo:

1. What Are the Signs of Phone Addiction?