Dậy thì sớm là tình trạng cơ thể của trẻ bắt đầu thay đổi thành cơ thể của người trưởng thành quá sớm. Khi các dấu hiệu của tuổi dậy thì bắt đầu trước 8 tuổi ở trẻ em gái và trước 9 tuổi ở trẻ em trai được coi là dậy thì sớm. Để hiểu hơn về nguyên nhân, và các biện pháp ngăn chặn dậy thì sớm ở trẻ, mời bạn đọc cùng Doctor có sẵn tham khảo nội dung sau đây.
Tóm tắt nội dung
Dậy thì sớm ở trẻ là gì?
Dậy thì sớm là khi cơ thể trẻ bắt đầu trải qua quá trình thay đổi thành cơ thể người lớn quá sớm. Tuổi dậy thì bắt đầu trung bình ở trẻ em gái từ 8 đến 13 tuổi và trẻ em trai từ 9 đến 14 tuổi.
Các bác sĩ chẩn đoán tình trạng dậy thì sớm thông qua các đợt tăng trưởng và phát triển xương. Trẻ em gái có dấu hiệu dậy thì rõ ràng và nếu quá trình dậy thì diễn ra trước 8 tuổi và trẻ em trai trước 9 tuổi được coi là dậy thì sớm.
Có hai loại dậy thì sớm:
- Dậy thì sớm trung ương: Nó cũng giống như dậy thì bình thường nhưng nó diễn ra sớm. Tuyến yên bắt đầu tạo ra các hormone được gọi là gonadotropins. Các hormone này khiến tinh hoàn hoặc buồng trứng tạo ra các hormone khác: testosterone hoặc estrogen. Các hormone sinh dục này gây ra những thay đổi của tuổi dậy thì, giống như sự phát triển ngực ở các bé gái.
- Dậy thì sớm ngoại vi: Các hormone estrogen và testosterone kích hoạt các triệu chứng nhưng não và tuyến yên không liên quan. Đó thường là vấn đề cục bộ với buồng trứng, tinh hoàn, tuyến thượng thận hoặc tuyến giáp hoạt động kém.
Có những tình trạng khác có thể giống như dậy thì sớm khiến cho cha mẹ và thậm chí là các bác sĩ nhi khoa nhầm lẫn nhưng không phải:
- Ngực nở sớm: Là khi ngực của một cô gái bắt đầu phát triển khi còn trẻ. Nó thường ảnh hưởng đến các bé gái mới vài tuổi. Mặc dù gây phiền toái cho cha mẹ, nhưng nó vô hại và không phải là dậy thì sớm. Triệu chứng này không cần điều trị nhưng bạn vẫn nên đưa trẻ đến bác sĩ để được bác sĩ tư vấn.
- Sùi mào gà sớm: Là khi lông mu hoặc lông dưới cánh tay bắt đầu mọc khi còn nhỏ. Nó có thể là kết quả của chứng viêm tuyến thượng thận sớm, khi các tuyến thượng thận bắt đầu giải phóng hormone sớm. Đây cũng không phải là dấu hiệu dậy thì sớm nhưng vì nó có thể là dấu hiệu đầu tiên của việc tiết ra nhiều hormone tuyến thượng thận bất thường và nặng nề. Do đó, bạn vẫn nên cho trẻ thăm khám bác sĩ để được tư vấn.
Xem thêm: Tuổi dậy thì ở nam giới
Dấu hiệu trẻ dậy thì sớm
Dấu hiệu dậy thì sớm và dậy thì không khác nhau, chúng chỉ khác nhau ở thời gian xuất hiện. Các dấu hiệu bao gồm:
Ở trẻ em gái:
- Ngực bắt đầu phát triển (thường là dấu hiệu đầu tiên)
- Kinh nguyệt xuất hiện
Ở trẻ em trai:
- Tinh hoàn, dương vật và bìu bắt đầu phát triển
- Trầm giọng
Dấu hiệu chung:
- Tăng trưởng chiều cao nhanh chóng
- Mụn
- Mùi cơ thể
Nguyên nhân dậy thì sớm ở trẻ
Trong hầu hết các trường hợp, các chuyên gia không biết điều gì gây ra dậy thì sớm trung ương, đặc biệt là ở trẻ em gái. Đôi khi, một vấn đề y tế đặt biệt gây ra dậy thì sớm trung ương.
Nguyên nhân phổ biến như nhau ở trẻ em trai và trẻ em dưới 6 tuổi, đặc biệt nếu tuổi dậy thì diễn ra nhanh chóng. Chúng có thể bao gồm:
- Các khối u và các khối phát triển khác, thường lành tính
- Chấn thương não, hoặc do phẫu thuật hoặc một cú đánh vào đầu, ảnh hưởng đến sự cân bằng nội tiết tố
- Viêm não, đôi khi do nhiễm trùng
Chỉ một số nhỏ các trường hợp dậy thì sớm trung ương ở trẻ em trai là do vấn đề y tế. Nó thậm chí còn ít phổ biến hơn ở trẻ em gái.
Các yếu tố nguy cơ khiến trẻ dậy thì sớm
Mặc dù chúng không hẳn là nguyên nhân chính xác, nhưng một số nguyên nhân có liên quan đến dậy thì sớm có thể là:
- Giới tính: Trẻ em gái có nguy cơ dậy thì sớm gấp 10 lần trẻ em trai
- Di truyền: Đôi khi, đột biến gen kích hoạt giải phóng hormone sinh dục có thể dẫn đến dậy thì sớm. Thông thường, những đứa trẻ này có cha mẹ hoặc anh chị em mắc các vấn đề di truyền tương tự
- Béo phì: Một số nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa béo phì ở trẻ em gái và tăng nguy cơ dậy thì sớm. Béo phì dường như không liên quan đến dậy thì sớm ở các bé trai.
Chẩn đoán trẻ dậy thì sớm
Để biết con bạn có dậy thì sớm hay không, bác sĩ có thể:
- Xem qua lịch sử bệnh lý của trẻ
- Kiểm tra sức khỏe
- Làm xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ hormone
- Chụp X-quang bàn tay và cổ tay để xem tuổi xương. Điều này cho biết liệu xương có phát triển quá nhanh hay không
Nếu bác sĩ nhận thấy dấu hiệu con bạn dậy thì sớm, họ cũng sẽ tiến hành xét nghiệm để xem đó là loại nào. Để làm xét nghiệm kích thích hormone giải phóng gonadotropin (GnRH), bác sĩ sẽ cho con bạn dùng GnRH. Sau đó, họ sẽ kiểm tra phản ứng hormone của con bạn theo thời gian thông qua một loạt mẫu máu. Nếu các hormon khác tăng lên, đó là dấu hiệu của dậy thì sớm trung ương. Nếu nồng độ hormone không đổi, đó là dấu hiệu của dậy thì sớm ngoại vi.
Điều trị dậy thì sớm
Cách điều trị mà bác sĩ đề xuất sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra dậy thì sớm của con bạn, bao gồm:
- Thận trọng chờ đợi: Trong nhiều trường hợp, bác sĩ sẽ không thể tìm ra nguyên nhân. Họ có thể đề nghị quan sát con bạn trong một vài tháng.
- Liệu pháp tương tự GnRH: Nếu con bạn dậy thì sớm trung ương và không có các bệnh lý khác, bác sĩ có thể đề nghị liệu pháp tương tự GnRH. Đây là loại thuốc mà con bạn được tiêm mỗi tháng một lần. Con bạn sẽ dùng nó cho đến khi chúng đủ tuổi dậy thì bình thường.
- Cấy ghép histrelin (Vantas): Con bạn sẽ cần phẫu thuật nhỏ để lấy bộ phận cấy ghép này. Bác sĩ đặt nó dưới da của phần bên trong cánh tay của trẻ. Nó cũng làm chậm quá trình phát triển nhưng không yêu cầu tiêm hàng tháng.
Các biến chứng do dậy thì sớm
Đối với trẻ em, dậy thì sớm có thể gây ra các vấn đề về thể chất và cảm xúc. Chúng bao gồm:
- Chiều cao thấp: Trong khi những đứa trẻ dậy thì sớm thường cao so với tuổi của chúng, một số lại thấp hơn khi trưởng thành. Vậy tại sao? Khi hết tuổi dậy thì, sự tăng trưởng sẽ ngừng lại. Vì dậy thì sớm kết thúc sớm hơn dậy thì bình thường nên những đứa trẻ này ngừng phát triển ở độ tuổi sớm hơn. Kết quả có thể là chiều cao ngắn hơn so với chiều cao mà họ có thể có
- Các vấn đề về hành vi: Một số nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ giữa dậy thì sớm và các vấn đề về hành vi, đặc biệt là ở trẻ chậm phát triển
- Hoạt động tình dục sớm: Mặc dù cha mẹ có thể lo lắng, nhưng không có bằng chứng chắc chắn nào cho thấy trẻ dậy thì sớm có nhiều khả năng hoạt động tình dục ở độ tuổi nhỏ hơn.
- Căng thẳng: Ngay cả khi nó xảy ra với những đứa trẻ trung bình 12 tuổi, thì tuổi dậy thì có thể là một thời điểm khó hiểu. Điều đó có thể trở nên căng thẳng hơn đối với trẻ dậy thì sớm. Trẻ có thể cảm thấy khó xử khi trông khác với các bạn cùng lứa tuổi. Kinh nguyệt sớm có thể gây lo lắng cho các bé gái từ 9 tuổi trở xuống hoặc chậm phát triển. Cha mẹ có thể giúp đỡ bằng cách dạy cho trẻ những thay đổi mà chúng nên đối mặt
- Các rủi ro khác: Một số nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ giữa dậy thì sớm ở trẻ em gái và nguy cơ ung thư vú nhưng bằng chứng không rõ ràng
Lời khuyên dành cho cha mẹ
Là cha mẹ, không khó hiểu nếu bạn lo lắng về tình trạng dậy thì sớm ở trẻ. Nếu con bạn có dấu hiệu dậy thì sớm, bác sĩ có thể đề nghị bạn đưa trẻ đến khám các bác sĩ nội tiết nhi khoa. Nhưng không có nghĩa dậy thì sớm là một bệnh lý y tế khẩn cấp cần điều trị.
Dưới đây là một số điều cha mẹ cần lưu ý:
- Một số triệu chứng có thể giống như dậy thì sớm thường không liên quan và tự rõ ràng
- Khi bác sĩ và cha mẹ quyết định điều trị hoặc không
- Hầu hết trẻ em có dấu hiệu dậy thì sớm đều tốt, về mặt y tế, tâm lý và xã hội
Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Doctor có sẵn Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch khám với bác sĩ có chuyên môn để điều trị.
Nguồn tham khảo: webmd
