Tiêm phòng bại liệt là mũi tiêm quan trọng cho trẻ giúp trẻ phòng ngừa bệnh bại liệt do vi rút Polio gây nên và để lại nhiều di chứng nguy hiểm sau bại liệt như mất vận động tay chân, liệt tủy sống, liệt hành tủy, suy hô hấp dẫn đến tử vong hoặc để lại di chứng tàn tật suốt đời. Hãy cùng Doctor có sẵn tìm hiểu kĩ hơn về tiêm phòng bại liệt cho trẻ và những thông tin cần biết về mũi tiêm qua bài viết dưới đây nhé!
Tóm tắt nội dung
Tiêm phòng bại liệt là gì?
Bại liệt là bệnh truyền nhiễm cấp tính, dù chỉ có 1% người mắc bệnh biểu hiện triệu chứng liệt điển hình, do một trong ba type vi rút Polio gây nên:
- Typ I: gây bệnh chính (90%) có tên gọi là Brunhilde
- Typ II: có tên gọi là Lansing
- Typ III: có tên gọi là Leon
Virus bại liệt xâm nhập vào cơ thể người và lây truyền qua đường tiêu hóa. Sau khi vào cơ thể, virus sẽ xâm nhập vào hệ thống thần kinh trung ương gây nên tổn thương ở các tế bào thần kinh vận động. Virus có khả năng lây truyền cao nên có thể dẫn đến nguy cơ bùng phát thành dịch bệnh nếu miễn dịch cộng đồng thấp.
Đối tượng có nguy cơ cao nhất bị nhiễm virus bại liệt là những người chưa được tiêm phòng vắc xin bại liệt. Phụ nữ mang thai, người già, trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ dưới 5 tuổi và những người có hệ miễn dịch yếu là những đối tượng có nguy cơ cao nhất bị nhiễm bệnh.
Bệnh bại liệt không chữa được, để lại nhiều di chứng nguy hiểm sau bại liệt như mất vận động tay chân, liệt tủy sống, liệt hành tủy, suy hô hấp dẫn đến tử vong hoặc để lại di chứng tàn tật suốt đời. Việc điều trị chỉ nhằm giúp bệnh nhân giảm nhẹ các tác hại của bệnh, có thể kết hợp vật lý trị liệu và các máy thở cầm tay để giúp hỗ trợ thở cho bệnh nhân.
Biện pháp duy nhất để phòng và ngăn chặn bệnh bại liệt đó chính là chủ động tạo miễn dịch bằng cách uống hoặc tiêm phòng bại liệt cho trẻ em dưới 1 tuổi. Đây cũng chính là một trong những vắc-xin quan trọng được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng của Bộ Y Tế từ năm 2010.
Tiêm phòng bại liệt cho trẻ và những thông tin cần biết
Vào năm 1952, vắc xin bại liệt được đưa vào sử dụng rộng rãi trên khắp trên thế giới. 10 năm sau đó, vắc xin bại liệt đường uống đã được sản xuất thành công tại Việt Nam. Việc sử dụng rộng rãi vắc xin bại liệt đã giúp làm giảm tỷ lệ mắc và tử vong do bại liệt đi rất nhanh chóng, tiêu diệt được các ổ dịch, đồng thời giúp Việt Nam được ghi nhận là quốc gia thanh toán thành công căn bệnh nguy hiểm này vào năm 2000.
Việc tiêm phòng bại liệt cho trẻ nhỏ hiện nay tại Việt Nam theo khuyến cáo của Bộ Y tế có thể sử dụng vắc xin bại liệt ở cả 3 dạng sau:
- Vắc-xin sống giảm độc lực dạng uống (OPV): chứa vi rút bại liệt sống đã được làm suy yếu, có tác dụng kích thích cơ thể tạo ra miễn dịch. Miễn dịch này giúp cho cơ thể phòng vệ không cho vi rút xâm nhập vào cơ thể. Vắc xin bại liệt dạng uống này nằm trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng và trẻ được uống khi 2, 3, và 4 tháng tuổi.
- Vắc-xin bất hoạt dạng tiêm (IPV): chứa vi rút bại liệt chết, có tác dụng kích thích cơ thể tạo miễn dịch phòng bệnh. IPV được khuyến cáo sử dụng vì có tính an toàn cao hơn so với OPV. Tiêm vắc xin IPV đã được đưa vào trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng cho trẻ 5 tháng tuổi trên toàn quốc từ năm 2018.
- Vắc xin phòng bại liệt phối hợp với phòng các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm khác, có thể kể đến như:
- Vắc xin 6in1 Infanrix Hexa (Bỉ) và 6in1 Hexaxim (Pháp) ngừa được 6 bệnh bao gồm bại liệt, bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B và các bệnh gây do vi khuẩn Haemophilus influenzae týp B (Hib) gây ra.
- Vắc xin 5in1 Pentaxim (Pháp) ngừa được 5 bệnh bao gồm bại liệt, bạch hầu, ho gà, uốn ván và các bệnh gây do vi khuẩn Haemophilus influenzae týp B (Hib).
- Vắc xin 4in1 Tetraxim (Pháp) ngừa được 4 bệnh bại liệt, bạch hầu, ho gà, uốn ván.
Việc tiêm phòng bại liệt cho trẻ 3 tuổi hay tiêm phòng bại liệt cho trẻ 4 tuổi và tiêm phòng bại liệt cho 5 tuổi trở lên đều áp dụng chung các loại vắc xin như tiêm phòng cho trẻ nhỏ kể trên. Dù sử dụng vắc xin bại liệt dạng uống hay dạng tiêm đều có hiệu quả phòng bệnh như nhau nên sự lựa chọn vắc xin phòng bệnh bại liệt dạng uống hay dạng tiêm tùy thuộc vào điều kiện và mong muốn của từng cha mẹ. Quan trọng là cần tiêm và/hoặc uống đúng đủ mũi và đúng lịch để trẻ được nâng cao tối đa sức đề kháng phòng bệnh bại liệt.
Tuy nhiên, nếu trẻ được tiêm vắc xin ở các mũi phối hợp sẽ mang lại rất nhiều lợi ích:
- Trẻ sẽ vừa được phòng bại liệt vừa có kháng thể bảo vệ trước nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm khác.
- Giảm số mũi tiêm cho trẻ: Điều này giúp tiết kiệm thời gian cho phụ huynh, giảm đau đớn cho trẻ và giảm áp lực công việc cho cán bộ y tế, đồng thời hạn chế tình trạng quên lịch tiêm chủng do có quá nhiều mũi tiêm.
- Giảm những rủi ro khi tiêm nhiều mũi tiêm.
- Giảm chi phí về vận chuyển và bảo quản vắc-xin, giảm chi phí đi lại và tiêm chủng.
Về lịch tiêm chủng bại liệt, tùy thuộc vào loại vắc xin trẻ được tiêm mà lịch tiêm chủng sẽ khác nhau, nhưng tốt nhất cha mẹ nên cho bé tiêm đúng theo lịch khuyến cáo dưới đây:
- Đối với trường hợp tiêm chủng mở rộng vắc xin OPV:
- Liều 1: Khi trẻ 2 tháng tuổi
- Liều 2: Khi trẻ 3 tháng tuổi
- Liều 3: Khi trẻ 4 tháng tuổi
- Khi trẻ 5 tháng tuổi sẽ được tiêm 1 mũi IPV.
- Đối với các mũi tiêm phối hợp có chứa thành phần bại liệt, lịch tiêm như sau:
- Vắc xin 6 trong 1 Infanrix Hexa (Bỉ) và 6 trong 1 Hexaxim (Pháp), vắc xin 5 trong 1 Pentaxim (Pháp) tiêm 3 mũi chính từ 2, 3, 4 tháng tuổi. Mũi 4 tiêm nhắc lại khi trẻ 16 đến 18 tháng tuổi.
- Vắc xin phòng 4 trong 1 Tetraxim (Pháp) nên được bắt đầu tiêm từ tháng thứ 2. Hai mũi tiếp theo tiêm cách nhau khoảng 1 đến 2 tháng. Mũi nhắc lại được tiêm vào năm thứ 2.
Tiêm phòng bại liệt có sốt không?
Sau khi tiêm vắc xin bại liệt thì việc trẻ bị sốt là một phản ứng hết sức bình thường, tự nhiên. Mỗi bé sẽ có những biểu hiện sốt không giống nhau tùy theo thể trạng, cơ địa của từng bé.
Bé có thể có biểu hiện sốt nhẹ từ 37,5 độ C đến 38,5-39 độ C, sưng tấy đỏ, đau tại chỗ tiem cùng với đó có thể có biểu hiện quấy khóc, chán ăn, bú kém hơn, khó ngủ hơn bình thường. Các biểu hiện này sẽ tự nhiên mất sau khi tiêm vắc xin 1-2 ngày. Nhưng cũng có một số bé sau khi tiêm thì lại hoàn toàn bình thường, không hề xuất hiện các triệu chứng kể trên.
Các dấu hiệu kể trên đều là những phản ứng ở mức độ nhẹ cho thấy hệ miễn dịch của bé đang hoạt động để đáp ứng với vắc xin một cách hiệu quả nên cha mẹ không nên quá lo lắng, bởi các phản ứng trên thường sẽ tự khỏi sau khoảng 24 đến 48 giờ.
Nhưng trong khoảng thời gian 24 đến 48 giờ đó nếu trẻ xuất hiện các biểu hiệu nặng sau, bố mẹ phải đưa trẻ đến bệnh viên để được kiểm tra ngay lập tức:
- Sốt cao trên 39 độ và kéo dài hơn 24 giờ.
- Trẻ quấy khóc, vật vã, lờ đờ.
- Khó thở.
- Nôn trớ, bỏ bữa, bú kém.
- Co giật.
- Phát ban.
Nhìn chung việc tiêm phòng bại liệt cho trẻ là việc hết sức cần thiết để giúp trẻ tránh khỏi di chứng nguy hiểm do bệnh bại liệt để lại. Trẻ ở bất kỳ độ tuổi nào cha mẹ đếu có thể áp dụng một trong 3 dạng vắc xin sau để giúp trẻ tạo miễn dịch chủ động phòng bệnh bại liệt: vắc xin uống phòng bại liệt (OPV), vắc xin tiêm phòng bại liệt (IPV) hoặc vắc xin phòng bại liệt phối hợp trong các mũi tiêm 4in1, 5in1 và 6in1.
Xem thêm: Những mũi tiêm phòng cho trẻ được miễn phí
Bài viết được tham khảo bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước.
