Nhiễm độc chì – Nguy cơ từ chính ngôi nhà của bạn

Chì là một kim loại độc hại tự nhiên được tìm thấy trong lớp vỏ trái đất. Việc sử dụng rộng rãi đã dẫn đến ô nhiễm môi trường trên diện rộng, phơi nhiễm với con người và gây ra các vấn đề sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng ở nhiều nơi trên thế giới, trong đó có nhiễm độc chì. Vậy nhiễm độc chì thực chất là gì, nguyên nhân và cách phòng ngừa ra làm sao, hãy để Doctor có sẵn giúp bạn giải đáp trong bài viết này.

Nhiễm độc chì là gì?

Chì được biết đến là một kim loại có độc tính cao và rất mạnh, do đó hoàn toàn có khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe. Nhiễm độc chì xảy ra khi chì tích tụ trong cơ thể, thường qua nhiều tháng hoặc nhiều năm. Ngay cả một lượng nhỏ chì cũng có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. 

Chì có thể ảnh hưởng đến nhiều bộ phận trên cơ thể, bao gồm não, dây thần kinh, máu, cơ quan tiêu hóa và nhiều bộ phận khác. Mặc dù nhiễm độc chì có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai nhưng nó đặc biệt nguy hiểm ở trẻ em. 

Nó có thể làm hỏng hệ thần kinh, não và các cơ quan khác của con bạn. Ngộ độc chì cũng có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe, học tập và hành vi, bao gồm tổn thương não đột ngột và suy giảm trí tuệ lâu dài.

Chì được tìm thấy trong các loại sơn có chứa chì, bao gồm cả sơn trên tường của những ngôi nhà cũ và đồ chơi. Bên cạnh đó, kim loại này cũng có thể được tìm thấy trong: 

• Sơn dầu mỹ thuật
• Bụi bẩn 
• Sản phẩm xăng dầu
• Đồ gốm
• Mỹ phẩm

Nhiễm độc chì có khả năng cao ảnh hưởng đến sức khỏe. Chính vì vậy bạn cần chủ động hơn trong việc thăm khám và kiểm tra sức khỏe:

Nguyên nhân gây nhiễm độc chì

Nhiễm độc chì xảy ra khi ăn phải chì. Hít phải bụi có chứa chì cũng có thể gây ra tình trạng này. Bạn không thể ngửi hoặc nếm được chì và nó không thể nhìn thấy bằng mắt thường. 

Sơn chứa chì

Chì từng được sử dụng phổ biến trong sơn nhà và xăng dầu trước năm 1978. Những sản phẩm này không còn được sản xuất bằng chì nữa. Tuy nhiên, đến nay, chì vẫn hiện diện khắp nơi, nó đặc biệt được tìm thấy trong những ngôi nhà cũ. 

Trong quá trình tu sửa nhà, bạn có thể bị phơi nhiễm bởi một lượng đáng kể chì trong không khí dưới dạng các hạt bụi khi cạo sơn hoặc chà xát bề mặt tường nhà trong quá trình chuẩn bị để sơn lại.

Đường ống nước và đồ hộp nhập khẩu

Đường ống nước cũ, lâu năm chưa được thay mới có nguy cơ cao bị gỉ sét, bào mòn, từ đó giải phóng kim loại chì vào trong nước sinh hoạt hàng ngày. Ngoài ra, vỏ thực phẩm của một số loại đồ hộp hàn chì cũng có nguy cơ gây nhiễm chì vào thực phẩm.

Các nguyên nhân gây nhiễm độc chì khác

Một nguồn chứa chì phổ biến khác khiến chúng ta có thể vô tình ngộ độc chì bao gồm: 

• Đất
• Nước sơn đồ chơi và đồ gia dụng
• Khí thải ô tô
• Bộ sơn và vật dụng mỹ thuật
• Đồ trang sức
• Đồ gốm và tượng chì 
• Pin 
• Mỹ phẩm
• Một số bài thuốc dân tộc truyền thống
• Nghề nghiệp: Một số nghề nghiệp cũng có thể tăng nguy cơ nhiễm độc chì hay còn gọi là nhiễm độc chì nghề nghiệp, chẳng hạn như: Sản xuất và tái chế pin, làm đồng thau, thuỷ tinh, đồ gốm hoặc bột màu,…

Chì có thể xâm nhập vào cơ thể qua nhiều con đường khác nhau từ hô hấp, tiêu hoá đến qua da, hay thậm chí là qua nhau thai hoặc sữa mẹ. Do đó, hãy luôn chú ý và cẩn thận với những thứ bạn tiếp xúc và tiêu thụ mỗi ngày. Đồng thời chủ động kiểm tra sức khỏe khi nghi ngờ:

Các yếu tố nguy cơ gây nhiễm độc chì

Một số yếu tố nguy cơ có thể làm tăng nguy cơ nhiễm độc chì:

• Tuổi: Trẻ em có nguy cơ bị nhiễm độc chì cao nhất, đặc biệt nếu sống trong những ngôi nhà cũ với lớp sơn sứt mẻ. Điều này là do trẻ có xu hướng cho đồ vật và ngón tay vào miệng.
• Sống trong những ngôi nhà cũ: Mặc dù việc sử dụng sơn nhà có chứa chì đã không còn từ năm 1978, tuy nhiên vẫn có những ngôi nhà cũ còn giữ lại dấu vết của loại sơn này. Khi bạn cải tạo lại một ngôi nhà cũ bạn sẽ có nguy cơ mắc phải cao hơn.
• Sống ở các nước đang phát triển: Người dân ở các nước đang phát triển cũng có nguy cơ cao hơn. Nhiều quốc gia không có quy định nghiêm ngặt về chì.

Chì có thể gây ảnh hưởng đến thai nhi, do đó phụ nữ có thai hoặc có khả năng mang thai phải đặc biệt cẩn thận để tránh tiếp xúc với chì.

Triệu chứng nhiễm độc chì

Các triệu chứng ngộ độc chì ban đầu rất khó phát hiện, ngay cả với những người trông có vẻ khỏe mạnh cũng có thể có nồng độ chì trong máu cao.

Các triệu chứng ngộ độc chì rất đa dạng. Chúng có thể ảnh hưởng đến nhiều bộ phận của cơ thể. Hầu hết thời gian, ngộ độc chì tích tụ từ từ. Nó xảy ra sau khi tiếp xúc nhiều lần với một lượng nhỏ chì. 

Ngộ độc chì hiếm khi xảy ra sau một lần tiếp xúc hoặc nuốt phải chì. Các dấu hiệu tiếp xúc với chì nhiều lần bao gồm:

• Đau bụng 
• Hành vi hung hăng
• Táo bón 
• Các vấn đề về giấc ngủ 
• Đau đầu 
• Cáu gắt 
• Mất kỹ năng phát triển ở trẻ em 
• Ăn mất ngon 
• Mệt mỏi 
• Huyết áp cao 
• Tê hoặc ngứa ran ở tứ chi 
• Mất trí nhớ 
• Thiếu máu 
• Rối loạn chức năng thận

Vì não của trẻ vẫn đang phát triển nên chì có thể dẫn đến thiểu năng trí tuệ. Các triệu chứng có thể bao gồm: 

• Rối loạn hành vi 
• Chỉ số IQ thấp 
• Học tập sa sút 
• Vấn đề về thính giác 
• Tăng trưởng chậm

Nhiễm độc chì với liều lượng cao và độc hại có thể gây ra các triệu chứng khẩn cấp, bao gồm: 

• Đau bụng dữ dội và chuột rút 
• Nôn mửa 
• Yếu cơ 
• Mất thăng bằng
• Co giật 
• Hôn mê 
• Bệnh não, biểu hiện là lú lẫn, hôn mê và co giật

Đặt lịch khám ngay khi cơ thể xuất hiện các triệu chứng trên:

Các biến chứng có thể xảy ra khi nhiễm độc chì

Nhiễm độc chì với nồng độ thấp cũng đủ gây nên những biến chứng nghiêm trọng nếu nhiễm độc chì không được điều trị kịp thời, đặc biệt là ở trẻ em, nó có thể dẫn đến các biến chứng như: 

• Tổn thương não không hồi phục 
• Tổn thương thận/gan 
• Bệnh nhiễm độc giáp
• Vô sinh
• Tổn thương hệ thần kinh 
• Động kinh 
• Co giật
• Bất tỉnh và tử vong

Bạn cần làm gì khi nhiễm độc chì?

Nếu bạn cho rằng bạn hoặc con bạn đã tiếp xúc với chì, hãy liên hệ với chuyên gia hoặc cơ sở y tế uy tín ngay lập tức. Xét nghiệm máu có thể giúp xác định nồng độ chì trong máu. Sau đây là một số thông tin có thể giúp bạn chuẩn bị sẵn sàng cho cuộc hẹn của mình:

Bạn có thể làm gì?

Lập danh sách:

• Các triệu chứng hoặc thay đổi hành vi bạn nhận thấy. 
• Thông tin cá nhân quan trọng, bao gồm nơi bạn sống và liệu bạn hoặc con bạn có ở gần bất kỳ nguồn chì nào không. 
• Tất cả các loại thuốc, vitamin hoặc chất bổ sung mà bạn hoặc con bạn dùng, bao gồm cả liều lượng. 
• Các câu hỏi bạn cần hỏi chuyên gia y tế.

Đối với nhiễm độc chì, các câu hỏi cơ bản cần hỏi chuyên gia y tế bao gồm:

• Điều gì có thể gây ra những triệu chứng này? 
• Những xét nghiệm nào là cần thiết? 
• Tình trạng này có thể là tạm thời hay mãn tính? 
• Cần phải làm gì là tốt nhất? 

Đừng ngần ngại đặt những câu hỏi khác.

Những câu hỏi bác sĩ có thể hỏi bạn 

Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn có thể hỏi bạn các câu hỏi, bao gồm: 

• Gần đây bạn có chuyển đến nhà khác hoặc thay đổi trường học không? 
• Ngôi nhà của bạn được xây dựng khi nào? 
• Bạn đang tu sửa nhà cửa? 
• Bạn có đang làm việc tại nơi có nguy cơ nhiễm độc chì cao? 
• Con bạn có anh chị em hoặc bạn cùng chơi bị nhiễm độc chì không?

Chẩn đoán phát hiện nhiễm độc chì

Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của con bạn có thể đề nghị con bạn nên kiểm tra nồng độ chì trong quá trình khám sức khỏe định kỳ. Nói chung, xét nghiệm này diễn ra ở độ tuổi 1 và 2. Việc sàng lọc chì cũng có thể được khuyến nghị cho những trẻ lớn hơn chưa được xét nghiệm. 

Xét nghiệm nhiễm độc chì điển hình nhất là xét nghiệm nồng độ chì trong máu. Một xét nghiệm máu đơn giản có thể phát hiện nhiễm độc chì. Một mẫu máu nhỏ được lấy từ ngón tay hoặc từ tĩnh mạch. Nồng độ chì trong máu được đo bằng microgam trên deciliter (mcg/dL). 

Không có mức độ chì trong máu an toàn. Tuy nhiên, mức 5 mcg/dL được sử dụng để biểu thị mức độ có thể không an toàn đối với trẻ em. Trẻ em có xét nghiệm máu ở mức đó nên được kiểm tra định kỳ. Một đứa trẻ có mức độ quá cao – thường là 45 mcg/dL hoặc cao hơn – cần được điều trị.

Các xét nghiệm bổ sung có thể bao gồm xét nghiệm máu để xem lượng tế bào dự trữ sắt trong máu, chụp X-quang và có thể là sinh thiết tủy xương.

Phòng khám xét nghiệm nhiễm độc chì đáng tin cậy

• Trung tâm Xét nghiệm Diag – Quận 1, TPHCM: Diag là một trong những trung tâm xét nghiệm danh tiếng tại Việt Nam với hơn 20 năm trong ngành dịch vụ y tế. Diag cung cấp giải pháp toàn diện cho các xét nghiệm y khoa, đảm bảo chất lượng chẩn đoán cho mọi bệnh nhân. Bệnh nhân bị nhiễm độc chì sẽ được chỉ định xét nghiệm máu để kiểm tra.

• Trung tâm Xét nghiệm d+ – Quận 7, TPHCM: Là đối tác xét nghiệm tin cậy hỗ trợ cho bác sĩ thêm công cụ chẩn đoán và điều trị kịp thời cho người bệnh, giúp cộng đồng tự chủ hơn trong việc phát hiện và theo dõi sức khỏe của chính mình. Đối với trường hợp nghi ngờ bị nhiễm độc chì sẽ được chỉ định máu nhằm đánh giá một cách tổng quát.

• Trung tâm Xét nghiệm Greenlab – Hai Bà Trưng, Hà Nội: Đội ngũ chuyên gia giỏi, giàu kinh nghiệm, với nhiều giáo sư, bác sĩ hàng đầu; các kỹ thuật viên xét nghiệm và cán bộ lấy mẫu đều được đào tạo bài bản, đem lại sự yên tâm cho khách hàng. Phục vụ chu đáo 24/7, thời gian trả kết quả nhanh chóng – kịp thời, hỗ trợ tốt cho công tác chẩn đoán và điều trị. Hệ thống máy móc – trang thiết bị hiện đại đáp ứng các tiêu chuẩn CE-IVD của Châu Âu và FDA của Hoa Kỳ

Phương pháp điều trị khi bị nhiễm độc chì

Bước đầu tiên trong điều trị ngộ độc chì là loại bỏ nguồn gây ô nhiễm. Nếu không thể loại bỏ chì khỏi môi trường của mình, bạn có thể giảm khả năng nó gây ra vấn đề. Ví dụ, đôi khi tốt hơn là nên bịt kín thay vì loại bỏ lớp sơn chì cũ. 

Đối với trẻ em và người lớn có lượng chì tương đối thấp, chỉ cần tránh tiếp xúc với chì có thể đủ để giảm lượng chì trong máu.

Đối với những trường hợp nặng hơn, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện:

• Điều trị bằng chelat

Trong phương pháp điều trị này, thuốc dùng qua đường miệng sẽ liên kết với chì để nó được bài tiết qua nước tiểu. Liệu pháp thải chì có thể được khuyến nghị cho trẻ em có nồng độ chì trong máu từ 45 mcg/dL trở lên và người lớn có nồng độ chì trong máu cao hoặc có triệu chứng nhiễm độc chì.

• Liệu pháp thải sắt bằng axit ethylenediaminetetraacetic (EDTA)

Người lớn có nồng độ chì lớn hơn 45 mcg/dL trong máu và trẻ em không dung nạp được các liệu pháp thải sắt thông thường thường sẽ được chỉ định sử dụng liệu pháp này, phổ biến nhất là bằng canxi disodium ethylenediaminetetraacetic acid (EDTA). EDTA được sử dụng bằng đường tiêm.

Ngay cả khi điều trị, khó có thể đảo ngược tác động của việc phơi nhiễm mãn tính.

Cách phòng ngừa nhiễm độc chì

Các bước đơn giản có thể giúp bạn ngăn ngừa ngộ độc chì. Bao gồm:

• Tránh hoặc vứt bỏ đồ chơi có sơn hoặc vỏ thực phẩm đóng hộp.
• Giữ cho ngôi nhà của bạn không có bụi.
• Chỉ sử dụng nước lạnh để chuẩn bị thức ăn và đồ uống.
• Đảm bảo mọi người rửa tay trước khi ăn.
• Kiểm tra nước của bạn để phát hiện có chì hay không.
• Nếu nồng độ chì cao, hãy sử dụng thiết bị lọc hoặc uống nước đóng chai. Thường xuyên vệ sinh vòi nước và thiết bị sục khí. 
• Rửa sạch đồ chơi và bình sữa của trẻ thường xuyên. 
• Dạy trẻ rửa tay sau khi chơi. 
• Đảm bảo rằng bất kỳ nhà thầu nào thực hiện công việc tại nhà của bạn đều được chứng nhận về kiểm soát chì. 
• Sử dụng sơn không chì trong nhà của bạn. 
• Đưa trẻ nhỏ đi kiểm tra nồng độ chì trong máu tại phòng khám nhi khoa. Việc này thường được thực hiện khi trẻ được 1 đến 2 tuổi. 
• Tránh những khu vực có thể đã sử dụng sơn có chì.

---

Câu hỏi thường gặp

---

Nhiễm độc chì xảy ra khi tiếp xúc với lượng chì cao trong thời gian dài. Các triệu chứng nhiễm độc chì bao gồm đau đầu, chuột rút và hiếu động thái quá. Để biết thêm thông tin chi tiết về nhiễm độc chì hãy liên hệ ngay với chuyên gia và bác sĩ của chúng tôi tại Doctor có sẵn trên website docosan.com trực tiếp.

• https://www.healthline.com/health/lead-poisoning  
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/lead-poisoning/symptoms-causes/syc-20354717
• https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/lead-poisoning-and-health
• https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/infections-and-poisoning/lead-poisoning
• Lead poisoning – Diagnosis & treatment – Mayo Clinic