Tiêm phòng cho bà bầu là một trong những mối quan tâm lớn nhất của các mẹ đang mang thai hoặc có kế hoạch mang thai. Doctor có sẵn kính mời quý độc giả tham khảo bài viết này để biết rõ hơn về tầm quan trọng của tiêm phòng cho bà bầu, cũng như những khuyến cáo về các loại vắc-xin thích hợp và an toàn.
Tóm tắt nội dung
- 1 Tại sao các mẹ bầu cần tiêm phòng?
- 2 Các vắc-xin dành cho bà bầu có an toàn không?
- 3 Những vắc-xin không được khuyến cáo khi đang mang thai
- 4 Tiêm phòng gì trước thai kỳ để bảo vệ bé?
- 5 Tiêm phòng cho bà bầu khi đang mang thai
- 6 Tiêm phòng COVID-19 ở thai phụ
- 7 Một số địa điểm đăng ký tiêm phòng cho bà bầu
Tại sao các mẹ bầu cần tiêm phòng?
Khi mang thai, cơ thể người mẹ phần nào suy giảm sức đề kháng, trở nên nhạy cảm hơn với những tác nhân gây bệnh. Việc tiêm phòng cho mẹ bầu, nhất là tiêm trước khi mang thai, trước tiên sẽ giúp đảm bảo sức khỏe cho mẹ.
Tuy nhiên, lợi ích lớn hơn nhiều nằm ở khả năng của các vắc-xin trong việc hạn chế tối đa các nguy cơ gây tổn thương cho thai nhi và trẻ sau khi sinh. Một số nhiễm trùng trong giai đoạn mang thai có thể gây hại sức khỏe thai nhi hoặc để lại di chứng, dị tật sau sinh.
Chẳng hạn như uốn ván sơ sinh, một bệnh cảnh rất nguy hiểm và có tỷ lệ tử vong cao ở trẻ sơ sinh, có thể được phòng ngừa bằng một lịch trình tiêm vắc-xin uốn ván đầy đủ của mẹ.
Do đó, lợi ích của tiêm vắc-xin cho bà bầu nằm ở cả mẹ và con. Dĩ nhiên, không thể phòng ngừa hoàn toàn tất cả các tác nhân gây bệnh trong thai kỳ có khả năng ảnh hưởng sức khỏe chung của mẹ con. Nhưng việc tiêm ngừa đúng lịch trình dành cho bà bầu sẽ giúp giảm đáng kể các nguy cơ.
Các vắc-xin dành cho bà bầu có an toàn không?
Các vắc-xin được chia thành hai loại: vắc-xin sống và vắc-xin bất hoạt. Trong đó, vắc-xin bất hoạt là loại chứa xác virus được làm bất hoạt, nghĩa là không có khả năng gây bệnh. Nhìn chung, các vắc-xin bất hoạt có thể dùng cho phụ nữ mang thai.
Một khi một loại vắc-xin nằm trong danh sách khuyến cáo dành cho một đối tượng nào đó (chẳng hạn ở đây là phụ nữ có thai), bản thân vắc-xin đó đã trải qua rất nhiều thử nghiệm để đánh giá hiệu quả và mức độ an toàn của nó trước khi được phân phối rộng rãi với quy mô lớn. Do đó, các mẹ bầu có thể hoàn toàn an tâm với các vắc-xin được khuyến cáo cho mình.
Ngược lại, những vắc-xin chứa virus sống, chẳng hạn vắc-xin Sởi – Quai bị – Rebella, không được khuyến cáo sử dụng ở phụ nữ đang mang thai. Điều này là do nguy cơ vắc-xin sống làm thai nhi bị nhiễm bệnh. Tuy nhiên, chưa có bằng chứng cho các di chứng của thai liên quan việc tiêm vắc-xin sống ở mẹ bầu.
Những vắc-xin không được khuyến cáo khi đang mang thai
Các vắc-xin chứa một dạng virus sống nhìn chung là không được khuyến cáo tiêm cho người đang mang thai. Những vắc-xin có thể kể đến như:
- Lao
- Sởi – Quai bị – Rubella
- Bại liệt (dạng uống)
- Thương hàn (dạng uống)
- Sốt vàng
Đôi khi một vắc-xin sống cũng có thể được tiêm cho phụ nữ đang mang thai. Đây là trong trường hợp nguy cơ mắc bệnh cao hơn nguy cơ của việc tiêm. Những tình huống như vậy sẽ được bác sĩ tư vấn kỹ càng để mẹ bầu đưa ra lựa chọn thích hợp nhất.
Tiêm phòng gì trước thai kỳ để bảo vệ bé?
Dĩ nhiên trước khi mang thai, người phụ nữ vẫn cần tiêm các vắc-xin khác (không liên quan thai kỳ hoặc kế hoạch có thai) theo khuyến cáo. Chẳng hạn, tiêm vắc-xin ngừa HPV, virus gây ung thư cổ tử cung, thường quy ở trẻ 12-13 tuổi hoặc liều bắt kịp ở phụ nữ dưới 26 tuổi.
Tuy nhiên, nếu có kế hoạch mang thai từ sớm, các chị em nên nắm bắt được mũi nào cần được tiêm trong giai đoạn trước mang thai để đảm bảo sức khỏe của thai kỳ. Sau đây là một số mũi được khuyến cáo.
Sởi – Quai bị – Rubella
Sởi, quai bị, Rubella là các bệnh nhiễm trùng cấp tính do virus gây ra. Bệnh này sẽ rất nguy hiểm nếu phụ nữ mắc phải trong thai kỳ.
- Sởi: Tình trạng suy giảm miễn dịch làm mẹ bầu tăng nguy cơ bị bội nhiễm như viêm phổi, nhiễm trùng tiểu…, gây ảnh hưởng đến cung cấp oxy cho thai nhi, làm tăng nguy cơ sẩy thai, suy thai, sinh non.
- Quai bị: Có thể gây dị tật bẩm sinh, sinh non, thai lưu, nhất là ở 3 tháng đầu hoặc cuối của thai kỳ. Quai bị không gây vô sinh ở nữ giới như ở nam giới, nhưng cũng ảnh hưởng đến sức khỏe chung của các mẹ bầu.
- Rubella: Làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh, sẩy thai, đặc biệt nếu nhiễm Rubella trong 3 tháng đầu thai kỳ.
Hiện nay 3 tác nhân này có thể được phòng ngừa bằng loại vắc-xin 3 trong 1; tiêm 1 mũi ít nhất 1-3 tháng trước khi mang thai. Vì đây là vắc-xin sống nên không được tiêm khi đã biết mình mang thai.
Thủy đậu
Nếu mẹ bầu chưa từng bị thủy đậu hoặc chưa tiêm vắc-xin thủy đậu trong quá khứ, mẹ bầu cần tiêm vắc-xin này trước khi có thai ít nhất 1 tháng. Phụ nữ mang thai nếu không may nhiễm thủy đậu trong 3 tháng đầu thai kỳ sẽ có nguy cơ sẩy thai rất cao.
Ngoài ra, thủy đậu còn có thể lây từ mẹ sang con và bệnh thủy đậu bẩm sinh, hoặc nhiễm từ mẹ sau khi ra đời. Trường hợp thứ hai có tần suất và tỷ lệ tử vong cao hơn. Một số hậu quả khác của thủy đậu đến trẻ gồm dị tật đầu nhỏ, gồng cứng tay chân, bại não,…
Mẹ bầu cần 2 mũi tiêm vắc-xin thủy đậu trước khi có thai ít nhất 1-3 tháng và không được tiêm khi biết mình đã mang thai.
Cúm
Phụ nữ mang thai có hệ miễn dịch suy giảm nên trở thành đối tượng nhạy cảm với cúm. Cúm khi tiến triển nặng có thể gây viêm phổi cho mẹ và nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.
Về phía con, cúm có thể gây ra dị tật bẩm sinh cho thai nhi, dị tật hở môi, hàm ếch, nhẹ cân hoặc sinh non. Mẹ dễ mắc cúm nhất ở giai đoạn 3 tháng đầu và 3 tháng cuối của thai kỳ.
Đây là loại vắc-xin được khuyến cáo tiêm hằng năm, chứ không chỉ dành riêng cho các phụ nữ có kế hoạch mang thai hoặc đang mang thai. Cần tiêm vắc-xin cúm 1 mũi mỗi năm một lần, có thể tiêm bất kỳ giai đoạn nào, thậm chí lúc có thai, nhưng nên tránh tiêm vào 3 tháng đầu thai kỳ.
Viêm gan B
Viêm gan B là một bệnh truyền nhiễm tuy âm thầm trong giai đoạn đầu nhưng lại rất nguy hiểm về sau. Virus viêm gan B có thể lây qua đường máu và dịch cơ thể, từ mẹ sang con, gây ra xơ gan và ung thư gan. Việt Nam lại là quốc gia có tỷ lệ nhiễm viêm gan B cao trong cộng đồng.
Trước khi mang thai, phụ nữ nên chủ động xét nghiệm và tiêm phòng viêm gan B (nếu chưa có kháng thể) để bảo vệ mẹ và bé. Lịch tiêm khuyến cáo gồm 3 mũi kéo dài trong 6 tháng.
Tiêm phòng cho bà bầu khi đang mang thai
Uốn ván
Vắc-xin uốn ván là khuyến cáo chủ yếu và quan trọng nhất đối với tiêm phòng cho bà bầu trong giai đoạn mang thai. Uốn ván là một bệnh nhiễm trùng cấp tính nguy hiểm, không chỉ gây ảnh hưởng nghiêm trọng sức khỏe của mẹ mà còn có khả năng gây thể lâm sàng uốn ván sơ sinh với tỷ lệ tử vong rất cao.
Người mắc bệnh uốn ván là do nhiễm phải độc tố của trực khuẩn Clostridium tetanus. Nguồn lầy truyền đối với uốn ván sơ sinh thường là lúc cắt dây rốn ngay sau sinh. Mẹ bầu có tiền sử tiêm ngừa uốn ván tốt sẽ giúp bảo vệ sức khỏe mẹ và bé.
Với mẹ bầu mang thai lần đầu, trong 5 năm gần nhất chưa tiêm vắc-xin uốn ván thì mẹ bầu phải tiêm 2 mũi: mũi đầu từ tuần 22 của thai kỳ và mũi thứ hai sau đó 4 tuần, và tốt nhất là trước ngày dự sanh 4 tuần.
Vắc-xin kết hợp Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát và Dự phòng Bệnh tật Hoa Kỳ (CDC) có khuyến cáo rằng: Phụ nữ nên tiêm vắc-xin kết hợp Bạch hầu – Ho gà – Uốn ván ở mỗi lần mang thai, tốt nhất là giai đoạn đầu của 3 tháng cuối.
Vắc-xin này sẽ giúp bảo vệ con bạn khỏi ho gà trong vài tháng đầu đời sau sinh, giai đoạn bé trở nên nhạy cảm nhất với các tác nhân gây bệnh. Tiêm phòng uốn ván cho bà bầu có thể được kết hợp trong loại vắc-xin này hoặc tiêm đơn lẻ như phần ở trên.
Các vắc-xin khác
Ngoài các vắc-xin cần tiêm trong giai đoạn mang thai kể trên, mẹ bầu có thể tiêm vắc-xin cúm, viêm gan B, phế cầu và não mô cầu. Những trường hợp này cần cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ của vắc-xin.
Chẳng hạn, phụ nữ có bệnh nền đái tháo đường khi mang thai (không kể đái tháo đường do thai kỳ) có thể được tư vấn tiêm ngừa phế cầu. Hãy tham vấn bác sĩ để biết rõ hơn mức độ nguy cơ của mình và sự cần thiết của từng loại vắc-xin trong thai kỳ.
Tốt nhất các mẹ nên chủ động tiêm các vắc-xin này trước khi mang thai.
Tiêm phòng COVID-19 ở thai phụ
Ở thời điểm dịch COVID-19 hoành hành khắp nơi, các mẹ bầu cần lên kế hoạch tiêm phòng COVID-19. Hãy liên hệ y tế địa phương hoặc các bệnh viện sản khoa để được tư vấn và đặt lịch hẹn tiêm phòng.
Người mang thai hoặc mang thai gần đây sẽ có nguy cơ mắc COVID-19 nặng hơn khi bị nhiễm so với người không mang thai. Tiêm phòng sẽ giúp bảo vệ các mẹ khỏi bệnh nặng do COVID-19. Các vắc-xin COVID-19 được khuyến cáo hiện nay cho bà bầu là Moderna và Pfizer/BioNTech.
Bằng chứng về tính an toàn và hiệu quả của tiêm chủng COVID-19 trong suốt thai kỳ ngày càng tăng. Các dữ liệu cho thấy lợi ích của việc tiêm vắc-xin COVID-19 vượt trội hơn bất kỳ mối nguy nào đã biết hoặc có thể xảy ra liên quan đến tiêm chủng trong suốt thai kỳ.
Một số địa điểm đăng ký tiêm phòng cho bà bầu
Tổng kết lại, phụ nữ đang có kế hoạch mang thai hoặc đang mang thai cần biết những lợi ích của chương trình tiêm phòng bà bầu. Có thể chia chương trình này thành hai giai đoạn trước và trong lúc mang thai. Mỗi giai đoạn có những vắc-xin với mục đích và lịch tiêm rất khác nhau. Các chị em cần tham vấn bác sĩ để biết được nguy cơ của mình và lựa chọn vắc-xin thích hợp.
Xem thêm:
Cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc và tìm hiểu về chủ đề tiêm phòng cho bà bầu tại Docosan. Chúng tôi rất vinh hạnh chào đón và nhận được sự tín nhiệm từ bạn.
Bài viết được tham khảo bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước.
