Ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo là một bệnh lý tâm thần, gây ra những suy nghĩ kéo dài, lặp đi lặp lại để thúc giục người bệnh bị ám ảnh và thực hiện những hình ảnh, hành vi đó nhiều lần cho đến khi bản thân họ cho rằng là hoàn hảo. Bài viết dưới đây của Doctor có sẵn sẽ giúp bạn rõ hơn về chứng ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo.
Tóm tắt nội dung
Ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo là gì?
Ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo (còn được gọi là bệnh rối loạn cưỡng chế về sự hoàn hảo OCD), là chứng gây ra những ý nghĩ, ám ảnh kéo dài dài, mang tính mãn tính khiến người mắc bệnh bắt buộc phải thực hiện một hành vi, nào đó mà họ bị ám ảnh.
Sự ám ảnh về những hình ảnh, hành vi này xâm nhập vào tâm trí người bệnh và thôi thúc họ thực hiện nhiều lần cho đến khi bản thân họ cho rằng là hoàn hảo. Nếu người bệnh nhân từ chối thực hiện, họ sẽ sợ hãi, lo âu tột độ thậm chí gây tim đập nhanh và nghẹt thở. Người bệnh lặp đi lặp lại một việc nhiều lần giúp họ cảm thấy an tâm hơn và giảm bớt lo lắng về những ý nghĩ ám ảnh.
Người bệnh ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo thường có trầm cảm hoặc rối loạn sử dụng rượu kèm theo, làm cho tình trạng sức khỏe của họ càng càng bị ảnh hưởng nhiều hơn.
Nguyên nhân gây bệnh ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo
Ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo thường khởi phát âm thầm từ nhỏ, và diễn tiến tăng dần theo thời gian. Người nhân thường cố gắng kiểm soát, cho đến khi vực ngoài khả năng của họ. Những nguyên nhân chính gây ra ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo bao gồm:
- Di truyền: Những gia đình có ông bà, bố mẹ hay anh chị mắc ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo thì con cháu có nguy cơ mắc cao hơn người bình thường..
- Các chất dẫn truyền thần kinh: Sự gia tăng hoặc giảm nồng độ các chất dẫn truyền thần kinh serotonin, vasopressin và oxytocin một cách bất thường được cho là có liên quan đến chứng ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo.
- Bất thường ở não: có thể bất thường tại thùy trán, các hạch đáy não (nhân đuôi). Bác sĩ có thể thấy những bất thường qua hình ảnh học CT hoặc MRI.
- Môi trường sống: sự ám ảnh tâm lý do bị áp bức thời thơ ấu hay sự căng thẳng lo lắng quá mức do áp lực cuộc sống làm tăng khả năng xuất hiện bệnh.
- Những sang chấn tâm lý gần đây: Căng thẳng, stress trong cuộc sống, đặc biệt là đối với những người nhạy cảm. Phụ nữ mang thai hoặc vừa sinh con có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với người bình thường.
Triệu chứng ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo là gì?
Triệu chứng chủ yếu của Ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo là xuất hiện các ám ảnh và hành vi cưỡng chế không phải do sử dụng chất kích thích hoặc bệnh lý khác.
Các ám ảnh thường gặp của chứng ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo
- Xuất hiện những suy nghĩ không mong muốn, tưởng tượng ra các hình ảnh bạo lực, đồi trụy.
- Có nỗi sợ mình sẽ làm hại người khác và bản thân hoặc làm điều gì đó đáng xấu hổ.
- Đòi hỏi mọi thứ phải luôn theo đúng một trật tự riêng, cân bằng và chính xác hoàn hảo.
- Ghê sợ quá mức các chất thải cơ thể, chất bẩn hoặc vi khuẩn và lo lắng về việc bị nhiễm bẩn, nhiễm đến mức phi lý.
Các hành vi cưỡng chế của chứng ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo
- Kiểm tra nhiều lần thiết bị đã được tắt, cửa đã khóa và cửa sổ đã đóng, thậm chí nhiều lần trong đêm.
- Sắp xếp quần áo, giày dép, chén đĩa hoặc các đồ vật khác theo một thứ tự hoặc theo một hướng nhất định thì mới hết cảm giác lo âu
- Rửa tay liên tục vì sợ nhiễm trùng đến mức gây phồng rộp, nứt da. (mặc dù điều này không có khả năng xảy ra).
- Tự động đếm số bậc cầu thang, số ô cửa sổ,….
- Cầu nguyện hoặc lẩm bẩm lặp lại các từ, các con số trong yên lặng nhiều lần.
Các hành vi cưỡng chế này phải lập đi lập lại nhiều lần cho đến khi người bệnh cảm thấy hoàn hảo, đôi khi sẽ trở thành thói quen, nghi thức đối với bệnh nhân. Chẳng hạn như phải chạm vào một vật đúng một số lần, đi qua đi lại cửa vài lần trước khi ra ngoài.
Chẩn đoán bệnh ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo
Chẩn đoán bệnh ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo dựa vào tiêu chuẩn lâm sàng theo DSM-5. Bệnh nhân phải có ít nhất một nỗi lo âu dai dẳng bận, thực hiện hành vi lập đi lập lại và có những vấn đề sau đây:
- Sự bận tâm về chi tiết, quy tắc và danh sách một cách chính xác hoàn hảo.
- Nỗ lực để làm điều gì đó lập đi lập lại mà không quá cần thiết.
- Tính khắt khe, cứng ngắt và thiếu linh hoạt quá mức liên quan đến các vấn đề trong cuộc sống.
Ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo có ảnh hưởng gì không?
Chứng ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo gây ra bận tâm về trật tự, chủ nghĩa hoàn hảo, và kiểm soát bản thân quá mức làm hạn chế sự linh hoạt, sự cởi mở và năng suất làm việc
Người bệnh thường che giấu những ám ảnh của mình, bởi sợ bối rối hoặc sự kỳ thị từ những người xung quanh. Điều đó làm họ càng bị cô lập hơn và các mối quan hệ thường bị xấu đi.
Bệnh nhân thường không muốn thực hiện các hành vi này nhưng thường không thể kiểm soát được chúng. Các hành vi cưỡng chế này có thể chiếm phần lớn thời gian trong ngày, năng suất học tập và làm việc sẽ giảm sút và gây ảnh hưởng đến công việc và cuộc sống của người bệnh.
Ngoài ra, việc không thể chia sẻ với những người xung quanh làm tăng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm thứ phát. Nếu không được điều trị kịp thời chứng ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo, người bệnh sẽ có nguy cơ tự làm hại bản thân, thậm chí tự sát.
Chữa trị ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo
Ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo thường có xu hướng mãn tính và không hề dễ dàng để chữa khỏi. Tùy vào tình trạng bệnh tình mà các bác sĩ sẽ kết hợp các phương pháp như trị liệu tâm lý, dùng thuốc và thay đổi lối sống để điều trị.
Liệu pháp hành vi
Liệu pháp hành vi thường có hiệu quả tốt trong điều trị ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo. Bác sĩ sẽ giúp người bệnh dần tiếp cận với các tình huống hoặc những người mà làm khởi phát những nỗi ám ảnh gây thôi thúc thực hiện hành vi lập đi lập lại của họ.
Liệu pháp này giúp giảm sự lo lắng thông qua thói quen, sự cải thiện dần các hành vi. Hiệu quả điều trị thường mất vài năm, đặc biệt là ở những bệnh nhân tuân thủ tốt theo điều trị của bác sĩ.
Sử dụng thuốc SSRI hoặc clomipramine
Một số thuốc chống trầm cảm, bao gồm SSRIs và clomipramine (thuốc chống trầm cảm ba vòng có tác động đến serotonergic) thường rất hiệu quả. Bác sĩ chuyên khoa sẽ đánh giá và kết hợp liệu pháp hành vi với liệu pháp sử dụng thuốc là tốt nhất, đặc biệt đối với các trường hợp ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo mức độ nặng.
Các biện pháp xây dựng lối sống lành mạnh
Bên cạnh trị liệu tâm lý và sử dụng thuốc, người mắc chứng ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo cần áp dụng thêm một số biện pháp cải thiện để nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần.
Chế độ dinh dưỡng lành mạnh với những thực phẩm sạch, các loại rau xanh, củ quả, thịt, cá nhiều vitamin, khoáng chất. Hạn chế những món ăn chế biến sẵn, đồ ăn đóng hộp, các món ăn nhiều gia vị, nhiều dầu mỡ.
Thường xuyên rèn luyện thể dục thể thao (khoảng 30 phút mỗi ngày) để có được sức khỏe tốt, cân bằng cảm xúc, tâm lý ổn định. Bên cạnh đó, các bài tập đơn giản, nhẹ nhàng như chạy bộ, bơi lội, đạp xe đạp, yoga, thiền,…sẽ giúp cải thiện tình trạng bệnh tình tốt hơn.
Không được lạm dụng rượu bia, các chất kích thích, thuốc lá.
Ngủ đủ giấc, tập thói quen ngủ sớm, ngủ trước 23 giờ mỗi ngày để tinh thần được thoải mái.
Khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/ lần để có thể phát hiện sớm các bệnh lý mắc phải.
Tóm lại, đối với chứng ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo cần được phát hiện, chẩn đoán và điều trị, tránh để lâu ảnh hưởng tới tình trạng sức khỏe và những sinh hoạt trong cuộc sống. Điều trị chứng ám ảnh cưỡng chế hoàn hảo có thể mất một khoảng thời gian dài, bạn cần tuân thủ theo điều trị của bác sĩ để có kết quả tốt nhất.
Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Doctor có sẵn Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch khám với bác sĩ có chuyên môn để điều trị.
