Bệnh tâm thần – 8 điều cần biết về căn bệnh này có thể bạn chưa biết!

Trong xã hội hiện đại ngày nay, sức khỏe tâm thần đang là vấn đề được quan tâm, đặc biệt là sau đại dịch Covid-19, tỷ lệ mắc các bệnh về tâm thần ngày càng gia tăng. Bệnh tâm thần hay rối loạn tâm thần là tập hợp các triệu chứng ảnh hưởng đến tâm trí. Ai cũng có thể mắc bệnh tâm thần, ít nhất là ở một giai đoạn, thời điểm nào đó của cuộc đời. Vậy bệnh tâm thần là gì? Dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị như thế nào? Hãy cùng Doctor có sẵn tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

Bệnh tâm thần là gì?

Bệnh tâm thần hay rối loạn tâm thần đề cập đến một tập hợp các triệu chứng ảnh hưởng đến tâm trí, xảy ra khi não bộ mất liên lạc với thực tế. Ảo giác và ảo tưởng là những triệu chứng phổ biến. Bệnh nhân tâm thần bị gián đoạn trong suy nghĩ và nhận thức khiến họ không phân biệt được đâu là thật, đâu là giả. 

Người bị bệnh tâm thần có thể nghe, nhìn, ngửi, nếm hoặc cảm nhận những thứ không có thật. Hoặc cũng có thể có những niềm tin mạnh mẽ hay những ý tưởng kỳ lạ, chẳng hạn như có ai đó đang theo dõi hoạt động của họ,… 

Đôi khi, các triệu chứng có thể khiến người bệnh tự làm hại mình hoặc thậm chí là làm tổn thương người khác.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh tâm thần

Rối loạn tâm thần có thể là triệu chứng của các bệnh lý về thần kinh, chẳng hạn như tâm thần phân liệt, rối loạn lưỡng cực hoặc trầm cảm nặng.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh tâm có thể do sự kết hợp phức tạp giữa yếu tố di truyền, môi trường và tác động tâm lý. Dưới đây là một số nguyên nhân góp phần vào phát triển bệnh tâm thần:

• Yếu tố di truyền: Di truyền có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc xác định nguy cơ mắc bệnh tâm thần. Nếu trong gia đình có người mắc bệnh tâm thần, nguy cơ cho thế hệ tiếp theo cũng tăng.
• Thay đổi hóa học trong não bộ: Sự mất cân bằng serotonin, dopamine, norepinephrine có thể gây ra các triệu chứng tinh thần không bình thường.
• Môi trường và áp lực căng thẳng: Các áp lực, tổn thương hoặc môi trường sống tạo điều kiện cho sự phát triển của bệnh tâm thần.
• Lạm dụng rượu, chất gây nghiện: Sử dụng chất gây nghiện như thuốc lá, rượu, ma túy làm thay đổi tâm trạng, tác động đến hệ thống thần kinh và gây ra các vấn đề về tâm thần.

• Các chấn thương, bệnh lý ở não bộ: Một số chấn thương chẳng hạn như chấn thương sọ não, u não,… có nguy cơ dẫn đến bệnh tâm thần.
• Nguyên nhân tâm lý: Ám ảnh về quá khứ, áp lực công việc, học tập, tiền bạc, gia đình,…
• Thiếu ngủ: Thiếu ngủ có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tâm trạng và tinh thần trong một số trường hợp, có thể góp phần vào sự tiến triển của bệnh tâm thần.

Đối với người lớn tuổi, bệnh tâm thần cũng có thể là triệu chứng của một số bệnh tuổi già, ví dụ như bệnh Parkinson, bệnh Alzheimer và chứng mất trí nhớ liên quan.

Các loại bệnh tâm thần thường gặp

Một số loại bệnh tâm thần thường gặp bao gồm:

• Tâm thần phân liệt
• Rối loạn phân liệt cảm xúc
• Rối loạn loạn thần ngắn
• Rối loạn hoang tưởng
• Rối loạn tâm thần lưỡng cực
• Trầm cảm nặng
• Rối loạn tâm thần sau sinh
• Rối loạn tâm thần do chất gây nghiện

Triệu chứng, biểu hiện của bệnh tâm thần

Tùy thuộc vào nguyên nhân, bệnh tâm thần có thể xuất hiện nhanh chóng hoặc gây ra những thay đổi chậm trong suy nghĩ và nhận thức của người bệnh. Trong một số trường hợp, triệu chứng bệnh tâm thần nhẹ khi mới xuất hiện nhưng trở nên dữ dội hơn theo thời gian. 

Dấu hiệu sớm của bệnh tâm thần

Giai đoạn đầu của bệnh tâm thần là giai đoạn khi lần đầu tiên trải qua chứng rối loạn tâm thần. Một số dấu hiệu bệnh tâm thần giai đoạn đầu có thể khó nhận biết, chẳng hạn như:

• Giảm đáng kể hiệu suất công việc hoặc kết quả học tập ở trường.
• Khó tập trung hoặc suy nghĩ rõ ràng. 
• Không thoải mái hoặc nghi ngờ mọi người xung quanh.
• Thiếu cảm xúc hoặc có những cảm xúc quá mạnh mẽ.
• Xa lánh mọi người.
• Sự suy giảm đột ngột trong việc tự chăm sóc bản thân hoặc vệ sinh cá nhân.

Bệnh tâm thần có thể bao gồm nhiều triệu chứng khác nhau, tuy nhiên hai triệu chứng điển hình là ảo giác và ảo tưởng. 

Ảo giác

Ảo giác có thể khiến người bệnh nhìn, nghe, cảm nhận, nếm hoặc ngửi thấy thứ gì đó không có thật. Trong đó, ảo giác thính giác là triệu chứng phổ biến nhất.

Người bị bệnh tâm thần có thể nghe thấy âm thanh rời rạc hoặc giọng nói riêng biệt. Họ có thể cảm nhận chúng qua tai hoặc trong tâm trí. Ảo giác này có thể ảnh hưởng đến hành động của người bệnh và khiến họ làm hại bản thân hoặc người khác.

Ảo tưởng

Ảo tưởng có thể khiến người bệnh tâm thần có niềm tin mạnh mẽ vào những việc không có thật. Các loại ảo tưởng thường gặp nhất bao gồm:

• Ảo tưởng về tình yêu: Niềm tin rằng người khác đang yêu họ.
• Ảo tưởng về sự vĩ đại: Niềm tin mạnh mẽ rằng bản thân có quyền lực hoặc quyền lực đặc biệt.
• Truyền bá suy nghĩ: Niềm tin rằng bản thân đang truyền bá suy nghĩ và những người khác có thể nhận thức được chúng.

Một số triệu chứng khác của bệnh tâm thần

Một số triệu chứng khác của bệnh tâm thần, chẳng hạn như:

• Rắc rối suy nghĩ rõ ràng và logic.
• Từ chối tự chăm sóc hoặc vệ sinh cá nhân.
• Gián đoạn giấc ngủ, bao gồm khó ngủ và giảm thời gian ngủ.
• Khó nói hoặc khó diễn đạt thực tế từ tưởng tượng.
• Nói lẫn lộn hoặc gặp khó khăn trong giao tiếp.
• Rút lui khỏi xã hội và dành nhiều thời gian hơn ở một mình.

Chẩn đoán bệnh tâm thần như thế nào?

Để xác định bệnh tâm thần, bác sĩ hoặc chuyên gia y tế sẽ khai thác thông tin bệnh sử bao gồm cả thông tin về cá nhân, gia đình và thông tin về sức khỏe hiện tại. 

Bên cạnh đó cần thực hiện các kiểm tra về thể chất và thần kinh. Nếu các dấu hiệu và triệu chứng gợi ý một tình trạng bệnh lý tiềm ẩn, bác sĩ có thể yêu cầu một số xét nghiệm, bao gồm:

• Xét nghiệm máu, nước tiểu.
• Xét nghiệm chức năng tuyến giáp.
• Đo hormon tuyến cận giáp, calci, niacin, vitamin B12 và folate.
• Bác sĩ cũng có thể xem xét xét nghiệm HIV và giang mai. 
• Chụp CT não thường không cần thiết trừ khi người đó có biểu hiện đau đầu dữ dội, tiền sử chấn thương đầu nghiêm trọng gần đây.

Hoặc một số xét nghiệm khác để loại trừ, chẳng hạn như:

• Việc sử dụng ma túy hoặc các chất khác.
• Chấn thương ở phần đầu.
• Các tình trạng y tế khác như bệnh đa xơ cứng hoặc khối u não.

Nếu các dấu hiệu cho thấy nguyên nhân tâm thần, bác sĩ sẽ tham khảo các tiêu chí từ Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần (DSM-5) để chẩn đoán.

Phương pháp điều trị bệnh tâm thần

Điều trị bệnh tâm thần cần phối hợp chăm sóc đa ngành bao gồm:

• Điều trị sử dụng thuốc: Thuốc chống loạn thần là phương pháp điều trị chính cho người bị bệnh tâm thần. Thuốc chống loạn thần có 2 phân nhóm chính: thế hệ thứ nhất (Chlorpromazine, Fluphenazine, Haloperidol, Perphenazine, Thioridazine) và thế hệ thứ hai (Aripiprazole, Asenapine, Brexpiprazole, Cariprazine).
• Điều trị tâm lý: Liệu pháp nói chuyện 1:1 – liệu pháp nhận thức hành vi có ích trong việc giúp giảm các triệu chứng ở những bệnh nhân rối loạn tâm thần.
• Hỗ trợ từ gia đình, xã hội: Người mắc bệnh tâm thần cần sự hỗ trợ từ gia đình trong việc chăm sóc bản thân hằng ngày, ngoài ra sự gần gũi và cảm giác an toàn từ gia đình cũng một phần hỗ trợ điều trị tâm lý cho bệnh nhân.

Chăm sóc người bệnh tâm thần như thế nào?

Chăm sóc người bệnh tâm thần yêu cầu sự kiên nhẫn và thấu hiểu. Dưới đây là một số khía cạnh quan trọng trong việc chăm sóc người bệnh tâm thần:

• Chia sẻ và lắng nghe: Người bệnh tâm thần thường cảm thấy cô đơn và bị cách biệt. Hãy dành thời gian lắng nghe, chia sẻ và thấu hiểu.
• Không đánh giá và không phàn nàn: Tránh phê phán hoặc đánh giá người bệnh dựa trên triệu chứng hoặc hành vi của họ. Thay vào đó, hãy thể hiện sự tôn trọng và đối xử bằng sự hiểu biết.
• Khuyến khích tham gia vào điều trị: Hỗ trợ và khuyến khích người bệnh tham gia vào quá trình điều trị bằng cách uống thuốc đúng liều lượng và điều trị tâm lý.
• Tạo môi trường thoải mái: Tạo môi trường yên tĩnh, an toàn và thoải mái cho người bệnh. Tránh tạo ra áp lực và căng thẳng không cần thiết.
• Khuyến khích hoạt động và tập trung vào sức khỏe toàn diện: Khuyến khích người bệnh tham gia vào hoạt động thể chất, ăn uống cân đối và duy trì giấc ngủ đều đặn để hỗ trợ sức khỏe tinh thần.
• Hỗ trợ trong việc hòa nhập: Hỗ trợ người bệnh tham gia vào các hoạt động xã hội như gặp gỡ người thân, bạn bè để họ cảm thấy được hòa nhập trong xã hội.

• Liên hệ với các chuyên gia y tế: Nếu người bệnh cần điều trị chuyên sâu, hãy tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia y tế. 
• Giảm thiểu áp lực và xung đột: Tránh tạo ra áp lực và xung đột không cần thiết trong môi trường gia đình và xã hội.
• Giữ liên lạc thường xuyên: Liên tục duy trì sự liên lạc và chăm sóc người bệnh, để họ biết rằng họ không bị bỏ rơi và luôn có sự hỗ trợ từ bạn.

Chăm sóc người bệnh tâm thần yêu cầu sự kiên nhẫn, hiểu biết và tình thần tốt. Nếu cần thiết hãy liên lạc với các chuyên gia y tế để có sự hỗ trợ chính xác và hiệu quả.

Địa chỉ điều trị uy tín bệnh tâm thần đáng tin cậy

Một số địa chỉ điều trị bệnh tâm thần uy tín, bạn có thể tham khảo sau đây:

• Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1 (Hà Nội): 

Bệnh viện Tâm thần Trung Ương 1 là một trong những bệnh viện tâm thần lớn nhất cả nước. Đảm nhiệm chức năng khám chữa bệnh, phòng bệnh cũng như hỗ trợ phục hồi chức năng cho bệnh nhân tâm thần ở tuyến cao nhất. Đây là một cơ sở y tế có đội ngũ bác sĩ và chuyên gia chất lượng cao trong lĩnh vực tâm thần.

• Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2 (Đồng Nai):

Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2 là một trung tâm điều trị các bệnh nhân tâm thần và chỉ đạo mạng lưới chăm sóc sức khỏe tâm thần của khu vực phía Nam. 

• Phòng khám đa khoa FV Sài Gòn: 

Phòng khám Đa khoa FV Sài Gòn là một phòng khám hiện đại do Bệnh viện FV thành lập. Phòng khám nằm ngay trung tâm quận 1, thuận lợi cho bệnh nhân đến thăm khám. Bên cạnh đó còn có đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao trong nhiều lĩnh vực.

• Phòng khám Chuyên khoa thuộc hệ Nội thần kinh Hello Doctor (Hà Nội): 

Hệ thống y tế Hello Doctor được thành lập từ năm 2011 với mạng lưới phòng khám rộng khắp, nhằm cung cấp cho những người quan tâm tới sức khỏe sự tư vấn và hỗ trợ đúng đắn, chính thống từ các bác sĩ trong nhiều chuyên ngành khác nhau.

• Phòng Khám Chuyên Khoa Tâm Thần – TS BS Nguyễn Thành Quang: 

Phòng khám chuyên khoa Tâm thần của Tiến sĩ Bác sĩ Nguyễn Thành Quang được thành lập vào năm 2003. Phòng khám chuyên khám và điều trị các bệnh: rối loạn giấc ngủ, đau đầu, đau nửa đầu, các chứng đau khó trị, trầm cảm, động kinh, rối loạn tâm thần, rối loạn tuần hoàn não.

• Phòng Khám Chuyên Khoa Tâm Thần Kinh Bs. Đặng Thế Ân:  

Bác sĩ Đặng Thế Ân thành lập phòng khám Chuyên khoa Tâm Thần Kinh vào năm 2013 cho đến nay, bác sĩ luôn một lòng vì bệnh nhân và vì thế được bệnh nhân tin tưởng và đánh đánh giá cao. Với chuyên môn điều trị: rối loạn tâm thần, trầm cảm do sang chấn tâm lý, loạn thần, rối loạn lo âu, thần kinh và các bệnh thần kinh và rối loạn tâm lý khác.

---

Câu hỏi thường gặp

Hiện nay, sức khỏe tâm thần là vấn đề đang được quan tâm, đặc biệt là sau đại dịch Covid-19 đã gây ra một cuộc khủng hoảng về sức khỏe tâm thần trên toàn cầu. Hy vọng qua bài viết này, các bạn đã hiểu rõ hơn về dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị bệnh tâm thần. Nếu có nhu cầu tư vấn và thăm khám, xin vui lòng đặt lịch khám với bác sĩ trên docosan.com đặt lịch.

• https://www.medicalnewstoday.com/articles/248159#types 
• https://www.nhs.uk/mental-health/conditions/psychosis/overview/#:~:text=Psychosis%20is%20when%20people%20lose,not%20actually%20true%20(delusions).  
• https://www.nimh.nih.gov/health/publications/understanding-psychosis