Chạy thận nhân tạo là một phương pháp điều trị để lọc chất thải và nước khỏi máu của bạn, giống như thận của bạn đã làm khi chúng còn khỏe mạnh. Lọc máu giúp kiểm soát huyết áp và cân bằng các khoáng chất quan trọng, chẳng hạn như kali, natri và canxi,… trong máu của bạn. Để hiểu rõ hơn về phương pháp lọc thận nhân tạo, hãy cùng Docosan tìm hiểu hơn trong bài viết dưới đây.
Tóm tắt nội dung
Nguyên lý chạy thận nhân tạo
Khi thận khỏe mạnh, nó đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất nước tiểu. Khi chức năng thận giảm xuống dưới 10% đến 15%, thận không còn khả năng lọc máu và tạo nước tiểu. Điều này khiến chất độc tích tụ trong cơ thể cùng với chất lỏng dư thừa.
May mắn thay, chúng ta đang sống trong một thời kỳ mà có những phương pháp điều trị và thuốc có thể thay thế các chức năng của thận và giữ cho cơ thể tồn tại. Một loại liệu pháp thay thế thận – nghĩa là phương pháp điều trị thay thế chức năng thận – chính là chạy thận nhân tạo. Chạy thận nhân tạo là một liệu pháp lọc chất thải, loại bỏ chất lỏng thừa và cân bằng các chất điện giải (natri, kali, cacbonat, clorua, canxi, magiê và phốt phát).
Trong quá trình chạy thận nhân tạo, máu của bạn đi qua một bộ lọc, được gọi là máy lọc máu, bên ngoài cơ thể bạn. Máy lọc máu đôi khi được gọi là “máy chạy thận nhân tạo”.
Khi bắt đầu điều trị chạy thận nhân tạo, y tá hoặc kỹ thuật viên lọc máu sẽ đặt hai cây kim vào cánh tay của bạn.Có thể sử dụng kem hoặc xịt làm tê nếu việc đặt kim khiến bạn khó chịu. Mỗi kim được gắn vào một ống mềm nối với máy lọc máu.
Có 3 phương pháp chạy thận, bao gồm:
- Đường rò động mạch (AV): Lỗ rò AV được tạo ra bằng phẫu thuật là kết nối giữa động mạch và tĩnh mạch, thường là ở cánh tay mà bạn ít sử dụng hơn. Đây là kiểu truy cập được ưa chuộng vì tính hiệu quả và an toàn.
- Ghép AV: Nếu mạch máu của bạn quá nhỏ để tạo thành lỗ rò AV, thay vào đó, bác sĩ phẫu thuật có thể tạo một đường dẫn giữa động mạch và tĩnh mạch bằng cách sử dụng một ống tổng hợp mềm dẻo được gọi là ống ghép.
- Ống thông tĩnh mạch trung tâm: Nếu bạn cần chạy thận nhân tạo khẩn cấp, một ống nhựa (ống thông) có thể được đưa vào tĩnh mạch lớn ở cổ của bạn. Ống thông tiểu là tạm thời.
Khi nào cần chỉ định chạy thận nhân tạo?
Bác sĩ chuyên khoa sẽ giúp bạn xác định thời điểm nên bắt đầu chạy thận nhân tạo dựa trên một số yếu tố, bao gồm:
- Sức khỏe tổng quát
- Chức năng thận
- Các dấu hiệu và triệu chứng
- Chất lượng cuộc sống
- Nhu cầu cá nhân
Bạn có thể nhận thấy các dấu hiệu và triệu chứng của suy thận (nhiễm độc niệu), chẳng hạn như buồn nôn, sưng tấy hoặc mệt mỏi.
Bác sĩ sử dụng tỷ lệ lọc cầu thận ước tính (eGFR) để đo mức độ chức năng thận của bạn. EGFR của bạn được tính bằng cách sử dụng kết quả xét nghiệm creatinin máu, giới tính, tuổi tác và các yếu tố khác. Giá trị bình thường thay đổi theo độ tuổi. Phép đo chức năng thận này có thể giúp lập kế hoạch điều trị, bao gồm cả thời điểm bắt đầu chạy thận nhân tạo.
Chạy thận nhân tạo có thể giúp cơ thể bạn kiểm soát huyết áp và duy trì sự cân bằng thích hợp của chất lỏng và các khoáng chất khác nhau – chẳng hạn như kali và natri – trong cơ thể bạn. Thông thường, quá trình chạy thận nhân tạo bắt đầu trước khi thận của bạn ngừng hoạt động đến mức gây ra các biến chứng đe dọa tính mạng.
Nguyên nhân phổ biến của suy thận bao gồm:
- Bệnh tiểu đường
- Cao huyết áp
- Viêm thận
- Nang thận
- Bệnh thận di truyền
Một số người bị suy thận lâu năm (mãn tính) nặng có thể quyết định không chạy thận và chọn một con đường khác. Thay vào đó, họ có thể chọn liệu pháp y tế tối đa, còn được gọi là quản lý bảo tồn tối đa hoặc chăm sóc giảm nhẹ. Liệu pháp này liên quan đến việc quản lý tích cực các biến chứng của bệnh thận mãn tính tiến triển, chẳng hạn như quá tải chất lỏng, huyết áp cao và thiếu máu, tập trung vào quản lý hỗ trợ các triệu chứng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Rủi ro khi chạy thận thận nhân tạo
Hầu hết những người phải chạy thận nhân tạo đều gặp nhiều vấn đề về sức khỏe. Chạy thận nhân tạo kéo dài tuổi thọ cho nhiều người, nhưng tuổi thọ của những người bệnh vẫn thấp hơn so với dân số chung.
Mặc dù việc điều trị có thể hiệu quả trong việc thay thế một số chức năng thận đã mất, bạn có thể gặp một số tình trạng liên quan được liệt kê dưới đây, mặc dù không phải ai cũng gặp phải tất cả các vấn đề này.
- Huyết áp thấp (hạ huyết áp): Giảm huyết áp là một tác dụng phụ thường gặp của quá trình chạy thận. Huyết áp thấp có thể kèm theo khó thở, đau quặn bụng, co cứng cơ, buồn nôn hoặc nôn.
- Chuột rút cơ bắp: Mặc dù nguyên nhân không rõ ràng, nhưng chuột rút cơ khi chạy thận nhân tạo là điều thường thấy. Đôi khi có thể giảm bớt tình trạng chuột rút bằng cách điều chỉnh đơn thuốc. Điều chỉnh lượng chất lỏng và natri ăn vào giữa các đợt điều trị chạy thận nhân tạo cũng có thể giúp ngăn ngừa các triệu chứng trong quá trình điều trị.
- Ngứa: Nhiều người trải qua quá trình chạy thận bị ngứa da, thường nặng hơn trong hoặc ngay sau khi làm thủ thuật.
- Các vấn đề về giấc ngủ: Những người được chạy thận thường khó ngủ, đôi khi do ngắt nhịp thở khi ngủ (ngưng thở khi ngủ) hoặc do chân đau nhức, khó chịu hoặc bồn chồn.
- Thiếu máu: Không có đủ tế bào hồng cầu trong máu (thiếu máu) là một biến chứng phổ biến của suy thận và chạy thận nhân tạo. Thận suy giảm sản xuất một loại hormone gọi là erythropoietin, chất này kích thích sự hình thành các tế bào hồng cầu. Hạn chế về chế độ ăn uống, kém hấp thụ sắt, xét nghiệm máu thường xuyên hoặc loại bỏ sắt và vitamin bằng cách chạy thận nhân tạo cũng có thể góp phần gây ra bệnh thiếu máu.
- Các bệnh về xương: Nếu thận bị tổn thương sẽ không còn khả năng xử lý vitamin D, giúp bạn hấp thụ canxi, xương của bạn có thể yếu đi. Ngoài ra, sản xuất quá mức hormone tuyến cận giáp – một biến chứng phổ biến của suy thận – có thể giải phóng canxi từ xương của bạn. Chạy thận nhân tạo có thể làm cho những tình trạng này trở nên tồi tệ hơn do loại bỏ quá nhiều hoặc quá ít canxi.
- Huyết áp cao (tăng huyết áp): Nếu bạn tiêu thụ quá nhiều muối hoặc uống quá nhiều chất lỏng, huyết áp cao của bạn có thể trở nên tồi tệ hơn và dẫn đến các vấn đề về tim hoặc đột quỵ.
Chi phí chạy thận nhân tạo
Chi phí chạy thận nhân tạo thường giao động từ khoảng 700.000 đến một triệu đồng một lần. Tuy nhiên, các yếu tố như tuổi già, tình trạng sức khỏe, chi phí đi lại, thiếu máu hoặc bệnh nền là những yếu tố tác động đến mức chi phí mà một bệnh nhân cần chi trả.
Cách chăm sóc bệnh nhân chạy thận nhân tạo
Giữa các đợt điều trị chạy thận nhân tạo, để có thể giúp đạt được kết quả tốt nhất bệnh nhân chạy thận cần:
- Ăn các loại thực phẩm phù hợp: Ăn uống hợp lý có thể cải thiện kết quả chạy thận nhân tạo và sức khỏe tổng thể của bạn. Trong khi đang được chạy thận nhân tạo, bạn sẽ cần theo dõi cẩn thận lượng chất lỏng, protein, natri, kali và phốt pho nạp vào. Chuyên gia dinh dưỡng có thể giúp bạn phát triển một kế hoạch bữa ăn cá nhân dựa trên cân nặng, sở thích cá nhân, chức năng thận còn lại và các tình trạng y tế khác, chẳng hạn như bệnh tiểu đường hoặc huyết áp cao.
- Uống thuốc theo quy định: Cẩn thận làm theo hướng dẫn từ nhóm chăm sóc sức khỏe của bạn.
- Thảo luận với bác sĩ ngay khi có bất cứ vấn đề gì: Các chuyên gia chăm sóc sức khỏe của bạn có thể đưa ra các lựa chọn cho bạn và giúp bạn giải quyết bất kỳ mối quan tâm nào.
Chạy thận nhân tạo là một phương pháp phổ biến nhưng rất quan trọng. Bạn sẽ cần phải tham khảo ý kiến từ các chuyên gia y tế bao gồm bác sĩ chuyên khoa tiết niệu và các chuyên gia khác có kinh nghiệm quản lý quá trình chạy thận nhân tạo. Nếu trong quá trình điều trị, cơ thể có bất cứ dấu hiệu bất thường nào, bạn cần thông báo ngay với các nhân viên y tế để được can thiệp kịp thời.
Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Docosan Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch hẹn với bác sĩ có chuyên môn để điều trị.
Nguồn tham khảo: webmd
