Chỉ số xét nghiệm đường máu là 5.77 mmol/l, nhưng HbA1c tăng cao hơn ngưỡng cho phép. Vậy chỉ số này có nghĩa là gì? Có quan trọng đối với bệnh tiểu đường không?
Tóm tắt nội dung
- 1 Tại sao đường huyết thấp nhưng HbA1c tăng cao?
Tại sao đường huyết thấp nhưng HbA1c tăng cao?
Chỉ số đường huyết và HbA1c là hai công cụ quan trọng giúp theo dõi và quản lý bệnh tiểu đường hiệu quả. Tuy nhiên, hai chỉ số này lại mang những ý nghĩa và phương pháp đo lường khác nhau. Bài viết này sẽ tập trung giải thích hiện tượng HbA1c tăng cao trong khi đường huyết thấp, giúp bạn hiểu rõ hơn về nghịch lý tưởng chừng như mâu thuẫn này.
Chỉ số HbA1c là gì?
HbA1c là một dạng đặc biệt của hemoglobin, kết hợp với glucose để tạo thành trong hồng cầu, nơi chúng có nhiệm vụ vận chuyển oxy và glucose đến các tế bào trong cơ thể. Quá trình hình thành HbA1c diễn ra chậm, với mức tăng khoảng 0.05% mỗi ngày và tồn tại suốt vòng đời của hồng cầu, khoảng 120 ngày, thay đổi sớm nhất trong vòng 4 tuần.
Thông thường, HbA1c chiếm từ 4 đến 6% tổng lượng hemoglobin trong máu. Chỉ số HbA1 tăng trên bình thường 1% tương ứng với giá trị đường huyết bạn tăng lên 30mg/dl hay 1.7mmol/l.
Khi HbA1c tăng vượt quá 6.5%, đây là dấu hiệu của sự kiểm soát đường huyết kém. Ngược lại, nếu HbA1c dưới 6.5%, điều này cho thấy bạn đang kiểm soát đường huyết tốt.
Xét nghiệm HbA1c thường được thực hiện bằng cách lấy một mẫu máu nhỏ, sau đó phân tích tại phòng xét nghiệm để đo lường tỷ lệ phần trăm hemoglobin mà HbA1c chiếm trong máu.
Chỉ số HbA1c cao khi tế bào hồng cầu mang nhiều đường glucozo
Tham khảo thêm: 4 chỉ số người đái tháo đường cần lưu ý, ngoài chỉ số đường huyết.
Các nguyên nhân ra tình trạng chỉ số HbA1c tăng
- Bệnh lý đái tháo đường (tiểu đường)
- Bệnh lý về gan (Xơ gan, viêm gan, áp xe gan,…)
- Thừa cân, béo phì
- Bệnh lý về thận
- Hút thuốc
- Thiếu sắt, vitamin B12
- Uống nhiều bia, rượu
- Tăng bilirubin máu
- Uống thuốc aspirin với liều lượng lớn
- Các bệnh lý thay đổi số lượng và tính chất của hồng cầu (đột biến gen, giảm pH trong hồng cầu, tuổi thọ của hồng cầu gia tăng,…)
Theo dõi đường huyết khi đói và HbA1c khác nhau như thế nào?
- Theo dõi đường huyết khi đói chỉ cho thấy giá trị đường huyết ở thời điểm làm xét nghiệm.
- Còn xét nghiệm HbA1c phản ánh bức tranh lớn hơn và toàn diện hơn về tỷ lệ % trung bình đường huyết của bạn trong 3 tháng vừa qua. Nhưng chỉ số HbA1C có ý nghĩa và giá trị hơn glucose máu đói tại 1 thời điểm.
Test HbA1c phản ánh đường huyết trong 3 tháng.
Lý do khiến đường huyết hàng ngày thấp nhưng HbA1c tăng ở ngưỡng cao
Trong quản lý bệnh tiểu đường, có thể xảy ra tình trạng mà mức đường huyết hàng ngày của người bệnh thấp, nhưng chỉ số HbA1c tăng vẫn ở mức cao. Các nguyên nhân chính của hiện tượng này có thể bao gồm:
Tác động của các loại thuốc điều trị tiểu đường
- Hạ đường huyết do thuốc: Sử dụng thuốc hạ đường huyết quá liều hoặc không phù hợp có thể dẫn đến hạ đường huyết thường xuyên, nhưng lượng đường trung bình trong 2-3 tháng (phản ánh qua HbA1c) vẫn cao do kiểm soát đường huyết không tốt trong giai đoạn trước đó.
- Hạ đường huyết do phản ứng phụ của thuốc: Một số loại thuốc, như thuốc chống trầm cảm, thuốc giảm đau, có thể gây hạ đường huyết như tác dụng phụ. Tuy nhiên, có thể nguyên nhân HbA1c tăng cao do tác động lâu dài của lượng đường cao trước đây.
- Hạ đường huyết do phản ứng phụ của thuốc: Một số loại thuốc, như thuốc chống trầm cảm, thuốc giảm đau, có thể gây hạ đường huyết như tác dụng phụ. Tuy nhiên, HbA1c vẫn có thể cao do tác động lâu dài của lượng đường cao trước đây.
Sử dụng thuốc quá liều hoặc không phù hợp có thể gây hạ đường huyết đột ngột.
Tham khảo thêm: Sử dụng thuốc điều trị đái tháo đường type 2 an toàn và hiệu quả.
Sai sót trong kỹ thuật đo đường huyết
- Sử dụng máy đo đường huyết không chính xác: Việc sử dụng máy đo đường huyết không chính xác có thể dẫn đến kết quả đo thấp hơn mức thực tế.
- Kỹ thuật đo đường huyết không đúng: Kỹ thuật đo đường huyết không đúng, như lấy mẫu máu không đúng cách hoặc sử dụng que thử hết hạn, cũng có thể dẫn đến kết quả đo thấp hơn mức thực tế.
Kỹ thuật đo đường huyết không đúng có thể dẫn đến kết quả đo thấp hơn thực tế.
Các bệnh lý đi kèm có thể dẫn đến kết quả HbA1c tăng cao hơn mức thực tế
- Bệnh lý ảnh hưởng đến hồng cầu: Một số bệnh lý như thiếu máu hồng cầu hình liềm, bệnh thalassemia,… ảnh hưởng đến cấu trúc và chức năng của hồng cầu.
- Suy thận: Suy thận có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa glucose và đào thải thuốc.
- Thiếu vitamin B12 và axit folic: Thiếu vitamin B12 và axit folic có thể ảnh hưởng đến quá trình sản xuất hồng cầu.
Bệnh Thalassemia có thể làm kết quả HbA1c tăng cao hơn mức thực tế
Những cách kiểm soát HbA1c tăng hiệu quả
Chế độ ăn uống
- Ăn uống hợp lý: Chọn thực phẩm giàu chất xơ, ít calo và chất béo bão hòa. Hạn chế thức ăn và đồ uống có đường, muối và cholesterol cao.
- Chia nhỏ bữa ăn: Chia thành 5-6 bữa nhỏ mỗi ngày thay vì 3 bữa chính để giúp ổn định lượng đường huyết.
- Theo dõi lượng carbohydrate: Lượng carbohydrate nạp vào mỗi bữa cần được theo dõi và điều chỉnh phù hợp với mục tiêu kiểm soát đường huyết.
- Uống đủ nước: Uống đủ nước mỗi ngày giúp cơ thể đào thải đường dư thừa qua đường nước tiểu.
Tham khảo thêm: Bật mí 4 tiêu chí chọn rau xanh tốt cho người tiểu đường
Tập luyện thường xuyên
- Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, hầu hết các ngày trong tuần. Các bài tập aerobic như đi bộ, chạy bộ, bơi lội,… rất hiệu quả trong việc kiểm soát đường huyết.
- Kết hợp các bài tập sức mạnh: Tập luyện sức mạnh giúp tăng cường cơ bắp, cải thiện độ nhạy insulin và hỗ trợ kiểm soát đường huyết tốt hơn.
- Lựa chọn các hoạt động phù hợp: Lựa chọn các hoạt động thể dục mà bạn yêu thích và có thể duy trì lâu dài.
Người tiểu đường nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày
Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ
- Tuân thủ đúng liều lượng và thời gian sử dụng thuốc.
- Không tự ý bỏ thuốc hoặc thay đổi liều lượng.
- Thông báo cho bác sĩ về bất kỳ tác dụng phụ nào của thuốc.
Khám sức khỏe định kỳ
- Đi khám bác sĩ ít nhất mỗi 3-6 tháng để theo dõi HbA1c và điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp nếu chỉ số HbA1c tăng.
- Báo cáo cho bác sĩ về bất kỳ thay đổi nào về sức khỏe hoặc lối sống.
- Thực hiện các xét nghiệm cần thiết theo hướng dẫn của bác sĩ.
Tham gia các nhóm hỗ trợ để kiểm soát HbA1c tăng ở bệnh nhân tiểu đường
Người bệnh tiểu đường nên tham gia vào các hội nhóm hỗ trợ người bệnh đái tháo đường. Chương trình “Sống khỏe cùng đái tháo đường” của DiaB là chương trình giúp người bệnh tiểu đường tự kiểm soát đường huyết dễ dàng.
Lợi ích khi tham gia Chương trình “ Sống khỏe cùng đái tháo đường” của DiaB:
Chương trình được xây dựng bởi đội ngũ bác sĩ, chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực điều trị đái tháo đường.
Chương trình của DiaB tuân thủ tiêu chuẩn & khuyến nghị của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ. Ứng dụng khoa học hành vi và tập trung vào tính cá nhân hóa nhằm đem đến phương pháp phù hợp và hiệu quả nhất cho từng bệnh nhân.
Tài liệu tham khảo:
https://www.umcclinic.com.vn/tin-tuc/y-hoc-thuong-thuc/xet-nghiem-hba1c-la-gi
