Ngày cập nhật: 12/06/24

Tác giả: Tường Vi

Bệnh tiểu đường không chỉ ảnh hưởng đến lượng đường trong máu mà còn có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là đối với đôi bàn chân.

Bạn có biết cứ 30 giây trôi qua, thế giới lại có một người phải cắt cụt chi do biến chứng tiểu đường? Hãy cùng tìm hiểu 10 biến chứng tiểu đường ở chân và cách phòng tránh chúng hiệu quả qua bài viết dưới đây!

Tóm tắt nội dung

1 10 biến chứng bàn chân tiểu đường thường gặp
2 Phòng ngừa biến chứng bàn chân tiểu đường
3 Lời kết
4 Nguồn tham khảo

10 biến chứng bàn chân tiểu đường thường gặp

Đau thần kinh ngoại vi (Neuropathy) do tiểu đường

Đau thần kinh ngoại vi, hay còn gọi là bệnh thần kinh do tiểu đường, là biến chứng thường gặp và có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Cơ chế gây bệnh

Nồng độ glucose trong máu cao trong thời gian dài có thể:

Làm tổn thương lớp bảo vệ (myelin) của dây thần kinh: Giống như lớp vỏ cách điện của dây điện, myelin giúp dẫn truyền tín hiệu thần kinh một cách nhanh chóng và hiệu quả. Khi myelin bị tổn thương, quá trình dẫn truyền tín hiệu bị gián đoạn, gây ra các triệu chứng đau thần kinh.
Ảnh hưởng đến các mạch máu nhỏ nuôi dưỡng dây thần kinh: Lượng đường trong máu cao làm tổn thương thành mạch máu, giảm lưu lượng máu đến nuôi dưỡng dây thần kinh, khiến dây thần kinh bị suy yếu và dễ bị tổn thương.

Biểu hiện đa dạng và đáng lo ngại

đau thần kinh ngoại vi ở bệnh tiểu đường

Người bệnh đau thần kinh ngoại vi thường có các triệu chứng như:

Tê bì: Cảm giác tê bì ở bàn chân, đặc biệt là ở các ngón chân, là biểu hiện thường gặp nhất.
Châm chích: Cảm giác như kiến bò, châm chích hay như có dòng điện chạy qua bàn chân.
Rát bỏng: Cảm giác nóng rát như lửa đốt ở bàn chân, thường xuất hiện vào ban đêm và khiến người bệnh khó ngủ.
Đau nhói: Cơn đau nhói như kim châm, xuất hiện đột ngột hoặc âm ỉ kéo dài.
Mất cảm giác: Ở giai đoạn muộn, người bệnh có thể bị mất hoàn toàn cảm giác ở bàn chân.

Giảm hoặc mất cảm giác ở bàn chân do tiểu đường

Khi các dây thần kinh bị tổn thương do lượng đường trong máu cao kéo dài, chúng không thể truyền tín hiệu chính xác đến não bộ, khiến người bệnh mất đi cảm giác ở bàn chân, đặc biệt là cảm giác đau, nóng, lạnh và cảm giác với áp lực.

Sống chung với “kẻ vô hình”

Người bệnh thường không nhận thức được mức độ nghiêm trọng của biến chứng này cho đến khi nó đã tiến triển nặng. Mất cảm giác khiến bàn chân trở nên “vô cảm” với các tác động từ bên ngoài. Người bệnh có thể:

Không cảm nhận được đau: Dẫm phải vật nhọn, bị bỏng, côn trùng cắn, hoặc bị giày dép cọ xát gây vết thương mà không hề hay biết.
Không phân biệt được nhiệt độ: Bỏ chân vào nước nóng, đi chân trần trên nền đất nóng mà không cảm thấy bỏng rát.
Cảm giác bị sai lệch: Cảm thấy tê bì, châm chích như kiến bò, hoặc đau nhức nhưng không xác định được vị trí chính xác.
Mất cân bằng: Khó giữ thăng bằng khi đi lại, dễ bị ngã.

Nguy cơ tiềm ẩn luôn rình rập

Sự mất cảm giác khiến bàn chân dễ bị tổn thương và nhiễm trùng mà không được phát hiện kịp thời. Các vết thương nhỏ có thể tiến triển thành loét, nhiễm trùng lan rộng và dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như hoại tử, thậm chí là cắt cụt chi.

Tham khảo thêm: Chăm sóc đúng cách khi mất cảm giác ở chân

Loét bàn chân do tiểu đường

Loét bàn chân là một biến chứng thường gặp và nguy hiểm của bệnh tiểu đường, đặc biệt là ở những người mắc bệnh lâu năm. Biến chứng này là hậu quả của sự kết hợp tai hại giữa 3 yếu tố chính: giảm cảm giác, tuần hoàn máu kém và nhiễm trùng.

3 yếu tố chính gây loét bàn chân

Giảm cảm giác – “kẻ phá hoại” âm thầm: Bệnh thần kinh do tiểu đường gây tổn thương dây thần kinh, khiến người bệnh mất cảm giác đau, nóng, lạnh, áp lực ở bàn chân. Họ có thể bị thương tích mà không hề hay biết, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng.

Tuần hoàn máu kém – “lửa cháy thêm dầu”: Lượng đường trong máu cao cũng làm tổn thương các mạch máu, giảm lưu lượng máu đến nuôi dưỡng các mô ở bàn chân. Điều này khiến vết thương khó lành hơn do thiếu oxy và các dưỡng chất cần thiết cho quá trình chữa lành.

Nhiễm trùng – “giọt nước tràn ly”: Vết thương hở do giảm cảm giác kết hợp với môi trường tuần hoàn máu kém tạo điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn sinh sôi và gây nhiễm trùng. Nhiễm trùng có thể lan rộng rất nhanh và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Mối nguy hiểm không thể xem thường

Loét bàn chân do tiểu đường tiến triển rất âm thầm và có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời:

Nhiễm trùng lan rộng: Từ vết loét, vi khuẩn có thể xâm nhập vào xương, khớp và các mô xung quanh, gây ra viêm tủy xương, viêm bao hoạt dịch…
Hoại tử: Tuần hoàn máu kém và nhiễm trùng nặng có thể khiến các mô ở bàn chân bị hoại tử, có màu đen và có mùi hôi.
Cắt cụt chi: Trong một số trường hợp nặng, cắt cụt chi (ngón chân, bàn chân hoặc cả chân) là giải pháp cuối cùng để ngăn chặn nhiễm trùng lan rộng và cứu sống người bệnh.

Tham khảo thêm: Top 8 dấu hiệu nguy hiểm của bàn chân tiểu đường

Nhiễm trùng bàn chân do tiểu đường

Do lượng đường trong máu cao, người bệnh tiểu đường có hệ thống miễn dịch suy yếu và tuần hoàn máu kém, khiến vết thương khó lành và tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công.

Từ vết xước nhỏ đến mối nguy hiểm tử vong

Bất kỳ vết thương nào trên bàn chân, dù là nhỏ nhất như vết xước, phồng rộp, nứt nẻ da, móng chân mọc ngược… cũng có thể là cơ hội cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng. Ban đầu, vết thương có thể chỉ hơi đỏ, sưng nhẹ hoặc có mủ. Tuy nhiên, nếu không được xử lý đúng cách, nhiễm trùng có thể lan rộng rất nhanh vào các mô mềm, gân, xương và thậm chí đi vào máu.

Những biểu hiện cần đến ngay bác sĩ

Hãy lưu ý những dấu hiệu cảnh báo nhiễm trùng bàn chân do tiểu đường và đến gặp bác sĩ ngay lập tức nếu bạn thấy:

Vết thương sưng, đỏ, nóng và đau nhức dữ dội.
Chảy mủ hoặc dịch hôi từ vết thương.
Da xung quanh vết thương bị biến đổi màu sắc (tím tái, đen sạm).
Xuất hiện các vệt đỏ lan rộng từ vết thương.
Sốt, ớn lạnh, mệt mỏi hoặc lú lẫn.

Biến dạng bàn chân do tiểu đường

Quá trình biến dạng bàn chân do tiểu đường thường diễn ra âm thầm trong thời gian dài, bắt đầu từ những thay đổi nhỏ như:

Mất cảm giác: Dây thần kinh bị tổn thương khiến người bệnh mất cảm giác ở bàn chân, dễ bị thương tích mà không biết.
Yếu cơ, mất cân bằng: Tuần hoàn máu kém khiến cơ bàn chân suy yếu, dẫn đến việc phân bố áp lực lên bàn chân không đều, tạo điều kiện cho biến dạng.
Xương giòn, dễ gãy: Lượng đường trong máu cao ảnh hưởng đến quá trình tạo xương, khiến xương trở nên giòn và dễ gãy hơn.

Dần dần, bàn chân của bệnh nhân tiểu đường sẽ bị biến dạng, thường gặp nhất là:

biến dạng bàn chân ở bệnh nhân tiểu đường

Bàn chân cong vòm: Lòng bàn chân cong lên trên như hình vòm, khiến áp lực dồn lên gót chân và mu bàn chân.
Ngón chân búa hoặc cong quắp: Các ngón chân bị cong hoặc co quắp lại, có thể cọ xát vào giày dép gây đau đớn, thậm chí loét.
Gót chân nứt nẻ, lồi xương: Da gót chân dày lên, nứt nẻ và có thể xuất hiện các mụn nước, gây đau và khó khăn khi di chuyển.

Móng chân mọc ngược ở người tiểu đường

Móng chân mọc ngược xảy ra khi cạnh hoặc góc của móng chân, thay vì mọc thẳng ra ngoài, lại “quay đầu” đâm ngược vào phần da mềm xung quanh móng. Lúc này, móng chân như một vật thể lạ xâm nhập, khiến cơ thể phản ứng bằng cách:

Gây đau: Bạn sẽ cảm thấy đau nhức ở vùng móng bị mọc ngược, đặc biệt là khi bị chèn ép hoặc cọ xát.
Sưng tấy: Vùng da xung quanh móng sẽ bị sưng đỏ, căng bóng do viêm nhiễm.
Nhiễm trùng: Vi khuẩn có thể xâm nhập vào vết thương hở do móng gây ra, dẫn đến nhiễm trùng, mưng mủ.

Tuy là vấn đề thường gặp, nhưng móng chân mọc ngược lại gây ra không ít phiền toái, thậm chí có thể dẫn đến biến chứng nặng nề nếu chủ quan, nhất là với người bệnh tiểu đường. Vì vậy, khi những cách xử lý tại nhà không hiệu quả, bạn đừng chần chừ mà hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được điều trị kịp thời nhé!

Da khô, nứt nẻ do tiểu đường

Lượng đường trong máu cao ảnh hưởng đến da theo hai cơ chế chính:

Hư tổn dây thần kinh: Đường huyết cao làm tổn thương các dây thần kinh điều khiển tuyến mồ hôi. Khi đó, tuyến mồ hôi hoạt động kém hiệu quả, không tiết đủ mồ hôi để duy trì độ ẩm cho da, dẫn đến da bị khô.
Mất cân bằng dịch: Nồng độ đường trong máu cao khiến cơ thể cố gắng loại bỏ lượng đường th dư thừa qua đường nước tiểu. Điều này khiến da bị “hút nước”, trở nên khô ráp.

Da khô, thiếu độ ẩm sẽ mất đi lớp màng bảo vệ tự nhiên, tạo điều kiện cho vi khuẩn, nấm dễ dàng xâm nhập và gây nhiễm trùng. Các vết nứt nẻ trên da chính là “cánh cửa” mở toang cho vi khuẩn gây bệnh.

Thay đổi màu sắc da do tiểu đường

thay đổi màu sắc da ở bệnh nhân tiểu đường

Da bàn chân chúng ta vốn dĩ hồng hào do máu lưu thông tốt, nuôi dưỡng đầy đủ. Tuy nhiên, khi vùng da chân xuất hiện các màu sắc bất thường như:

Màu đỏ: Đây là dấu hiệu ban đầu, cho thấy vùng da này đang bị viêm nhiễm, kích ứng do móng chân đâm vào.
Màu tím: Khi tình trạng viêm nhiễm nặng hơn, máu khó lưu thông đến nuôi dưỡng tế bào, da sẽ chuyển sang màu tím tái.
Màu xanh đen (tím thẫm): Đây là dấu hiệu đáng báo động, cho thấy máu bị tắc nghẽn nghiêm trọng, thiếu oxy trầm trọng, thậm chí hoại tử mô có thể đã xảy ra.
Lạnh bàn chân: Do máu khó lưu thông đến bàn chân, bạn sẽ cảm thấy bàn chân lạnh hơn bình thường, kèm theo cảm giác tê bì.

Đây chính là dấu hiệu cho thấy bệnh đang trở nặng. Cần ngay lập tức đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân và có phương pháp điều trị kịp thời. Tuyệt đối không được tự ý nặn, chích, hoặc sử dụng các loại thuốc bôi không rõ nguồn gốc.

Rụng lông do tiểu đường

Tưởng chừng như vô hại, nhưng rụng lông ở người bệnh tiểu đường lại là dấu hiệu cho thấy:

Giảm tuần hoàn máu: Lượng đường trong máu cao khiến thành mạch máu bị tổn thương, máu khó lưu thông đến nuôi dưỡng các tế bào, khiến nang lông teo dần và yếu đi, dẫn đến rụng lông.
Thay đổi nội tiết tố: Tiểu đường cũng ảnh hưởng đến sự cân bằng nội tiết tố trong cơ thể, một trong những nguyên nhân góp phần gây rụng tóc và lông.

Cắt cụt chi do tiểu đường

Đây là biến chứng nặng nề nhất mà không ai mong muốn, thường xảy ra khi:

Các biện pháp điều trị khác không hiệu quả: Bàn chân bị tổn thương nghiêm trọng do biến chứng thần kinh và mạch máu, không thể phục hồi bằng thuốc hoặc các phương pháp điều trị khác.
Nhiễm trùng lan rộng không kiểm soát được: Vết loét, nhiễm trùng bàn chân không được điều trị kịp thời có thể lan rộng, đe dọa tính mạng, buộc bác sĩ phải chỉ định cắt cụt chi để ngăn chặn nhiễm trùng lây lan.

Phòng ngừa biến chứng bàn chân tiểu đường

Chăm sóc bàn chân là cực kỳ quan trọng với bệnh nhân tiểu đường bởi vì biến chứng ở chân, dù nhỏ, cũng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.

Hãy bảo vệ đôi chân của bạn bằng cách:

Kiểm soát đường huyết ổn định: Tuân thủ chế độ ăn uống và điều trị của bác sĩ để giữ lượng đường trong máu luôn trong tầm kiểm soát.
Khám bàn chân định kỳ bởi bác sĩ: Hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa để kiểm tra bàn chân ít nhất 6 tháng/ lần, hoặc thường xuyên hơn nếu bạn có nguy cơ cao bị biến chứng.
Tự kiểm tra bàn chân mỗi ngày: Dành vài phút mỗi ngày để quan sát kỹ bàn chân, lòng bàn chân, kẽ ngón chân để phát hiện sớm những bất thường.
Chăm sóc bàn chân đúng cách: Rửa chân hàng ngày bằng nước ấm và xà phòng dịu nhẹ, lau khô kỹ. Thoa kem dưỡng ẩm (tránh bôi vào kẽ ngón chân). Cắt móng chân cẩn thận.
Mang giày dép phù hợp: Chọn giày dép vừa vặn, thoáng khí, chất liệu mềm mại, tránh mang giày cao gót hoặc dép quá chật.
Bỏ thuốc lá: Hút thuốc lá làm giảm lưu thông máu, tăng nguy cơ biến chứng bàn chân.
Tập thể dục đều đặn: Vận động nhẹ nhàng 30 phút mỗi ngày để cải thiện tuần hoàn máu.

Để chăm sóc da chân và phòng ngừa các biến chứng tiểu đường, bạn có thể tham khảo sử dụng băng gạc UrgoStart Contact – giải pháp cho những vết thương chậm lành.

UrgoStart Contact với cấu trúc lưới polyurethane/polyester độc đáo, chứa polymer TLC-NOSF, tác động trực tiếp vào nền vết thương, giải quyết nguyên nhân chính gây chậm lành thương: Ức chế MMP dư thừa (Matrix Metallo Proteases).

Thành phần NOSF (Nano-Oligo saccharide Factor) trong gạc UrgoStart giúp:

Cân bằng độ ẩm: Tạo môi trường ẩm tối ưu, thúc đẩy quá trình lành thương.
Ức chế MMPs: Kiểm soát hoạt động của MMPs – tác nhân gây phá hủy mô trong vết thương mãn tính.

UrgoStart Contact là lựa chọn hiệu quả cho các trường hợp:

Loét bàn chân đái tháo đường
Loét do tì đè
Loét chân do suy giãn tĩnh mạch

Mua ngay TẠI ĐÂY!

Lời kết

Biến chứng bàn chân tiểu đường là vấn đề nghiêm trọng, nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh được nếu chúng ta có kiến thức và hành động kịp thời. Hãy chủ động chăm sóc sức khỏe đôi chân của mình và đừng ngần ngại tìm kiếm sự trợ giúp y tế khi cần thiết!