Xét nghiệm đường huyết là một phương pháp y khoa quan trọng giúp xác định lượng đường (glucose) trong máu. Đây là chỉ số quan trọng để đánh giá tình trạng sức khỏe, đặc biệt là trong việc phòng và điều trị bệnh tiểu đường. Có nhiều loại xét nghiệm đường huyết khác nhau, mỗi loại có đặc điểm và mục đích riêng. Cùng tìm hiểu chi tiết về các loại xét nghiệm này và cách chuẩn bị trước khi làm xét nghiệm đường huyết.
Tóm tắt nội dung
1. Xét nghiệm đường huyết là gì?
Xét nghiệm đường huyết là phương pháp y học quan trọng giúp đo lường lượng glucose trong máu, đóng vai trò thiết yếu trong việc chẩn đoán, theo dõi và kiểm soát hiệu quả bệnh tiểu đường.
Xét nghiệm đường huyết
Tham khảo thêm: Những điều cần biết về định lượng glucose trong máu
Đối tượng cần thực hiện xét nghiệm:
- Người có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường, bao gồm: tiền sử gia đình mắc bệnh, béo phì, ít vận động, phụ nữ có thai,…
- Người có biểu hiện nghi ngờ bệnh tiểu đường như: khát nước nhiều, tiểu nhiều, sụt cân không lý do,…
- Người đã được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường để theo dõi hiệu quả điều trị và phát hiện sớm các biến chứng.
Chỉ số đường huyết bình thường được đánh giá là an toàn khi:
- Đường huyết lúc đói: 73.8-126 mg/dl (4.1 – 7.0 mmol/l).
- Đường huyết sau ăn 2 tiếng: Dưới 200 mg/dl (11.1 mmol/l).
- Đường huyết trước khi đi ngủ: 110-150 mg/dl (6-8,3 mmol/l).
Vai trò quan trọng của xét nghiệm đường huyết:
- Chẩn đoán bệnh tiểu đường: Xác định người có mắc bệnh tiểu đường hay không dựa trên các chỉ số đường huyết cao hơn mức bình thường.
- Theo dõi hiệu quả điều trị: Giúp đánh giá mức độ kiểm soát đường huyết và điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp.
- Phát hiện sớm biến chứng: Nâng cao khả năng phát hiện sớm các biến chứng nguy hiểm do bệnh tiểu đường gây ra như: biến chứng mắt, thận, tim mạch,…
- Quản lý sức khỏe: Hỗ trợ người bệnh tiểu đường tự theo dõi và kiểm soát đường huyết tại nhà, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Xét nghiệm đường huyết là công cụ thiết yếu trong việc chẩn đoán, theo dõi và điều trị bệnh tiểu đường. Vì thế, bạn nên thực hiện xét nghiệm đường huyết theo hướng dẫn của bác sĩ và nhân viên y tế để đảm bảo kết quả chính xác.
2. Các loại xét nghiệm đường huyết
2.1 Xét nghiệm đường huyết lúc đói
Xét nghiệm đường huyết lúc đói (Glucose huyết tương lúc đói) là phương pháp đo lượng glucose (đường) trong máu sau khi nhịn ăn ít nhất 8 tiếng, thường được thực hiện vào sáng sớm khi chưa ăn gì.
Mục đích của xét nghiệm:
- Chẩn đoán bệnh tiểu đường: Nồng độ glucose máu lúc đói cao là dấu hiệu cảnh báo bệnh tiểu đường.
- Theo dõi hiệu quả điều trị: Xét nghiệm giúp đánh giá mức độ kiểm soát đường huyết của bệnh nhân.
- Phát hiện sớm biến chứng: Nâng cao khả năng phát hiện sớm các biến chứng nguy hiểm do bệnh tiểu đường gây ra.
Xét nghiệm đường huyết lúc đói
Tham khảo thêm: Bệnh tiểu đường có nguy hiểm không? Top 5 biến chứng cần lưu ý
Kết quả xét nghiệm được đánh giá như sau:
- Bình thường: Dưới 100 mg/dL.
- Tiểu đường: 126 mg/dL hoặc cao hơn.
- Tiền tiểu đường: 100 – 125 mg/dL.
2.2 Xét nghiệm đường huyết 2 giờ sau ăn
Xét nghiệm đường huyết 2 giờ sau ăn là phương pháp đo lường lượng glucose trong máu 2 tiếng sau khi ăn một bữa ăn chuẩn. Xét nghiệm này không nhằm mục đích chẩn đoán bệnh tiểu đường, mà thay vào đó, giúp đánh giá hiệu quả sử dụng insulin của bệnh nhân tiểu đường.
Quy trình thực hiện xét nghiệm:
- Bệnh nhân ăn một bữa ăn chuẩn theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Lấy mẫu máu tĩnh mạch đúng 2 tiếng sau khi ăn.
- Xét nghiệm glucose trong máu bằng phương pháp xét nghiệm sinh hóa.
Kết quả xét nghiệm được đánh giá là bình thường khi chỉ số đường huyết dưới 140 mg/dL. Trong trường hợp chỉ số đường huyết cao hơn bình thường, có thể là do việc sử dụng insulin không phù hợp (quá nhiều hoặc quá ít) hay một số yếu tố khác tác động như: Chế độ ăn uống không hợp lý, hoạt động thể chất quá mức, căng thẳng,…
2.3 Xét nghiệm đường huyết ngẫu nhiên
Xét nghiệm đường huyết ngẫu nhiên là phương pháp đo lường lượng glucose bất kỳ lúc nào trong ngày, không cần liên quan đến bữa ăn. Xét nghiệm này có thể được thực hiện nhiều lần trong ngày để theo dõi biến động đường huyết của bệnh nhân. Chỉ số đường huyết bình thường khi đạt dưới 100 mg/dL.
Xét nghiệm đường huyết ngẫu nhiên không nhằm mục đích chẩn đoán bệnh tiểu đường vì kết quả có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố. Tuy nhiên, xét nghiệm này có thể phát hiện ra những trường hợp đường huyết tăng cao bất thường, giúp bác sĩ chỉ định các xét nghiệm chẩn đoán chuyên sâu hơn nếu cần thiết. Việc thực hiện xét nghiệm đường huyết ngẫu nhiên nhiều lần trong ngày giúp theo dõi biến động đường huyết của bệnh nhân, đặc biệt là những người đang điều trị bệnh tiểu đường bằng insulin.
2.4 Xét nghiệm dung nạp glucose đường uống
Nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống (OGTT) là phương pháp chẩn đoán bệnh tiểu đường, tiền tiểu đường và đái tháo đường thai kỳ hiệu quả.
Quy trình thực hiện:
- Bệnh nhân nhịn ăn ít nhất 8 tiếng.
- Uống từ từ khoảng 200ml nước đã được hòa với 75g glucose.
- Lấy mẫu máu để xét nghiệm glucose hai lần: Trước khi uống dung dịch glucose và 2 giờ sau khi uống dung dịch glucose.
Nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống
Kết quả xét nghiệm:
Người bình thường:
- Glucose máu lúc đói: Dưới 100 mg/dL.
- Glucose máu 2 giờ sau khi uống glucose: Dưới 140 mg/dL.
Tiền tiểu đường:
- Glucose máu lúc đói: 100 – 125 mg/dL.
- Glucose máu 2 giờ sau khi uống glucose: 140 – 199 mg/dL.
Đái tháo đường:
- Glucose máu lúc đói: 126 mg/dL hoặc cao hơn.
- Glucose máu 2 giờ sau khi uống glucose: 200 mg/dL hoặc cao hơn.
Tuy nhiên, kết quả xét nghiệm dung nạp glucose có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố như: stress, hoạt động thể chất, sử dụng một số loại thuốc,… Vì vậy, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để đánh giá kết quả xét nghiệm chính xác và đưa ra chẩn đoán phù hợp.
Nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống là công cụ hữu ích để chẩn đoán bệnh tiểu đường và đánh giá mức độ dung nạp glucose của cơ thể. Việc chẩn đoán và điều trị sớm bệnh tiểu đường giúp bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
2.5 Xét nghiệm HbA1c máu
Xét nghiệm định lượng HbA1C (Hemoglobin A1c) là phương pháp quan trọng để đánh giá mức độ kiểm soát đường huyết trung bình trong 2-3 tháng qua của bệnh nhân tiểu đường.
Cơ chế hoạt động: Glucose trong máu có thể liên kết với hemoglobin (Hb) trong hồng cầu. Tỷ lệ HbA1c phản ánh lượng glucose gắn vào hemoglobin trong tổng số hemoglobin của cơ thể. Do tuổi thọ trung bình của hồng cầu là khoảng 120 ngày, nên xét nghiệm HbA1c chỉ cung cấp thông tin về mức độ kiểm soát đường huyết trong khoảng 2-3 tháng qua.
Mục đích của xét nghiệm:
- Chẩn đoán bệnh tiểu đường: Nồng độ HbA1c cao là dấu hiệu cảnh báo bệnh tiểu đường.
- Theo dõi hiệu quả điều trị: Xét nghiệm giúp đánh giá mức độ kiểm soát đường huyết của bệnh nhân và điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp.
- Phát hiện sớm biến chứng: Nâng cao khả năng phát hiện sớm các biến chứng nguy hiểm do bệnh tiểu đường gây ra.
Quy trình thực hiện: Xét nghiệm HbA1c bằng phương pháp sắc ký lỏng cao áp (HPLC).
Kết quả xét nghiệm được đánh giá như sau:
- Bình thường: Dưới 5,7%.
- Nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường: 5,7% – 6,4%.
- Tiểu đường: Trên 6,4%.
Lưu ý, kết quả xét nghiệm HbA1c có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố như: bệnh lý gan, thận, thiếu máu,…
Xét nghiệm HbA1c
3. Chuẩn bị trước khi làm xét nghiệm đường huyết
Có hai loại xét nghiệm đường huyết chính là xét nghiệm đường huyết lúc đói và xét nghiệm đường huyết bất kỳ.
Đối với xét nghiệm đường huyết lúc đói, bệnh nhân cần nhịn ăn ít nhất 8 giờ trước khi làm xét nghiệm và chỉ được uống nước lọc. Để dễ dàng hơn, bệnh nhân nên thực hiện xét nghiệm vào buổi sáng sớm. Ngược lại, xét nghiệm đường huyết bất kỳ không yêu cầu bệnh nhân phải chuẩn bị đặc biệt.
Chuẩn bị trước khi xét nghiệm đường huyết
Cả hai loại xét nghiệm đều có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như:
- Stress từ phẫu thuật, chấn thương, đột quỵ hoặc đau tim
- Tiêu thụ đồ uống có cồn, hút thuốc, uống nhiều caffeine
- Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến mức glucose trong máu
Chỉ số đường huyết là công cụ quan trọng để đánh giá nồng độ đường trong cơ thể và hỗ trợ chẩn đoán các vấn đề về chuyển hóa. Do đó, bệnh nhân nên thực hiện xét nghiệm tại các cơ sở y tế uy tín để đảm bảo kết quả chính xác.
Ngoài ra, nếu bạn có thể tham gia chương trình Thay đổi lối sống – Phòng ngừa đái tháo đường tuýp 2 của DiaB. Với thông điệp “Chậm lại để Tốt hơn”, DiaB mang đến cho người thừa cân, béo phì, có nguy cơ mắc đái tháo đường tuýp 2 tại Việt Nam chương trình Huấn luyện trong vòng 12 tuần, giúp phòng ngừa hoặc trì hoãn bệnh đái tháo đường tuýp 2 và những vấn đề sức khoẻ khác. Tham gia chương trình, người bệnh được tham dự nhiều buổi khai vấn trực tiếp cùng một huấn luyện viên sức khoẻ về các khía cạnh của lối sống.
Tham khảo chi tiết về chương trình TẠI ĐÂY.Xét nghiệm đường huyết là công cụ quan trọng giúp theo dõi và quản lý sức khỏe, đặc biệt trong phòng ngừa và điều trị bệnh tiểu đường. Việc hiểu rõ các loại xét nghiệm đường huyết khác nhau và cách chuẩn bị trước khi xét nghiệm sẽ giúp bạn có được kết quả chính xác và đáng tin cậy. Hãy luôn thảo luận với bác sĩ về tình trạng sức khỏe của bạn và tuân thủ các hướng dẫn để đảm bảo hiệu quả của xét nghiệm.
DIAVIT là sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe hàng đầu dành cho người đái tháo đường. Với công thức tiên tiến chứa 7 vitamin và 3 khoáng chất thiết yếu, DIAVIT hỗ trợ kiểm soát đường huyết hiệu quả, giảm thiểu nguy cơ biến chứng như bệnh tim mạch, thần kinh ngoại biên và suy thận. Sản phẩm giúp người bệnh năng động hơn, cải thiện chất lượng cuộc sống và tận hưởng cuộc sống trọn vẹn.
