Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe, đặc biệt là với những người đang gặp vấn đề về dạ dày. Vậy đau bao tử nên ăn gì và kiêng gì để hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả? Cùng Docosan tìm hiểu những thông tin bổ ích qua bài viết dưới đây nhé.
Tóm tắt nội dung
Giới thiệu về bệnh đau bao tử
Đau bao tử là gì?
Đau bao tử (đau dạ dày) là cảm giác khó chịu, đau âm ỉ hoặc đau dữ dội ở vùng bụng, nằm giữa ngực và háng. Cơn đau có thể nhẹ, vừa hoặc nặng, xuất hiện rồi biến mất hoặc kéo dài dai dẳng. Vị trí đau cũng có thể thay đổi, tập trung ở vùng thượng vị (dạ dày), vùng bụng dưới (ruột, ruột thừa) hoặc lan sang các khu vực lân cận như gan, túi mật.
Nguyên nhân gây đau bao tử
Đau bao tử có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ những thói quen sinh hoạt hàng ngày đến các bệnh lý tiềm ẩn. Dưới đây là một số nguyên nhân thường gặp:
- Chế độ ăn uống không lành mạnh: Ăn uống thất thường, bỏ bữa, ăn quá nhiều đồ chua cay, nhiều dầu mỡ, uống nhiều rượu bia, cà phê, nước ngọt có gas đều có thể kích thích niêm mạc dạ dày, gây đau và khó chịu.
- Nhiễm vi khuẩn HP (Helicobacter pylori): Đây là một loại vi khuẩn thường trú ngụ trong niêm mạc dạ dày, gây viêm loét và là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến ung thư dạ dày.
- Căng thẳng, stress: Áp lực công việc, cuộc sống, lo âu kéo dài khiến cơ thể sản sinh nhiều axit dạ dày, làm tổn thương niêm mạc dạ dày.
- Lạm dụng thuốc giảm đau, kháng viêm: Sử dụng thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs) trong thời gian dài làm giảm lớp bảo vệ niêm mạc dạ dày, tăng nguy cơ viêm loét.
- Hút thuốc lá: Chất nicotine trong thuốc lá kích thích dạ dày tiết acid, gây co thắt dạ dày và làm chậm quá trình lành vết loét.
- Một số bệnh lý khác: Đau dạ dày cũng có thể là triệu chứng của các bệnh lý khác như viêm tụy, viêm túi mật, sỏi mật, hội chứng ruột kích thích.
Dấu hiệu, triệu chứng nhận biết đau bao tử
Đau bao tử thường đi kèm với một số triệu chứng khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Một số dấu hiệu và triệu chứng phổ biến bao gồm:
- Đau vùng thượng vị: Đây là triệu chứng điển hình nhất, cơn đau có thể âm ỉ, nóng rát hoặc dữ dội, xuất hiện sau khi ăn hoặc lúc đói.
- Ợ hơi, ợ chua: Do axit dạ dày trào ngược lên thực quản gây ra cảm giác nóng rát, khó chịu ở ngực và cổ họng.
- Buồn nôn, nôn: Cảm giác buồn nôn, nôn có thể xảy ra bao tử bị kích thích.
- Chán ăn, khó tiêu: Người bệnh thường cảm thấy đầy bụng, khó tiêu, chán ăn, ăn không ngon miệng.
- Phân đen, đi ngoài ra máu: Đây là dấu hiệu cảnh báo tình trạng xuất huyết dạ dày, cần đi khám bác sĩ ngay lập tức.
Đau bao tử nên ăn gì?
Táo xay
Người bị đau bao tử thường được khuyên nên dùng các món ăn dễ tiêu hoá, trong đó có sốt táo. Sốt táo nằm trong chế độ ăn BRAT, bao gồm chuối, gạo, sốt táo và bánh mì nướng. Do được nấu chín và bỏ vỏ nên sốt táo dễ tiêu hoá hơn táo sống.
Hơn nữa, hàm lượng chất xơ trong sốt táo cũng thấp hơn táo tươi, giúp giảm tải cho hệ tiêu hoá, đặc biệt tốt cho những người bị tiêu chảy. Cụ thể, một quả táo tươi cỡ vừa (cả vỏ) chứa khoảng 4.37g chất xơ, trong khi một cốc sốt táo không đường chỉ chứa khoảng 1.24g chất xơ. Vì vậy, sốt táo là một lựa chọn phù hợp để bổ sung dinh dưỡng mà không gây khó chịu cho dạ dày.
Chuối
Chuối là nguồn cung cấp kali dồi dào, một chất điện giải quan trọng mà cơ thể dễ bị mất đi do các vấn đề dạ dày như buồn nôn và nôn mửa. Kali cùng với các chất điện giải khác như natri, đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì hoạt động bình thường của tế bào. Khi bị đau dạ dày, việc bổ sung kali thông qua chuối là rất cần thiết.
Ngoài ra, chuối cũng nằm trong chế độ ăn BRAT và chế độ ăn nhạt, vốn được khuyến nghị cho người bị đau dạ dày. Những chế độ ăn này tập trung vào các thực phẩm ít béo, ít chất xơ và dễ tiêu hoá, giúp giảm tải gánh nặng cho hệ tiêu hoá đang bị suy yếu.
Rau xanh lá
Một số loại rau củ khi được nấu chín có thể hỗ trợ làm dịu dạ dày khó chịu, chẳng hạn như củ cải đường, cà rốt và rau bina (rau chân vịt). Việc nấu chín giúp rau củ mềm hơn, dễ tiêu hoá hơn so với khi ăn sống, từ đó giảm tải áp lực lên hệ tiêu hoá. Vì vậy, nếu bạn đang gặp vấn đề về dạ dày, hãy ưu tiên lựa chọn rau củ đã được nấu chín nhé.
Thịt gà
Nếu bạn đang tìm kiếm nguồn protein phù hợp với chế độ ăn nhạt cho người đau dạ dày, thịt gà là một lựa chọn tốt. Các loại thịt trắng như thịt gà, cá trắng và động vật có vỏ thường dễ tiêu hoá hơn. Bạn nên chế biến chúng bằng cách nướng, hấp hoặc luộc để giữ được độ tươi ngon và hạn chế dầu mỡ. Tránh chiên rán vì có thể gây khó chịu cho dạ dày nhé.
Gelatin
Gelatin là một lựa chọn nhẹ nhàng, dễ tiêu hoá cho những người đang gặp vấn đề về dạ dày. Do không chứa chất xơ, gelatin thường không gây kích ứng niêm mạc dạ dày. Tương tự, kem que cũng là một món ăn nhẹ, mát lành, phù hợp với chế độ ăn nhạt và lỏng, đặc biệt khi bạn bị đau bụng.
Một số nghiên cứu cho thấy kem que có thể giúp giảm buồn nôn và nôn sau phẫu thuật. Tuy nhiên, nên chọn loại kem que không chứa trái cây, cùi trái cây hoặc sữa chua để tránh gây khó tiêu nhé.
Gừng
Gừng thường được sử dụng để làm dịu các triệu chứng buồn nôn, kể cả đối với phụ nữ mang thai. Một số nghiên cứu cho thấy gừng có thể giúp giảm co thắt dạ dày, từ đó làm giảm cảm giác buồn nôn và khó chịu.
Đối với những người bị đau bao tử, gừng có thể giúp làm giảm viêm niêm mạc dạ dày, giảm tiết acid dịch vị, hỗ trợ quá trình tiêu hóa và giảm đau. Bạn có thể thêm gừng tươi băm nhỏ vào trà, nước lọc hoặc thậm chí làm đá viên gừng để thưởng thức. Vị cay nồng và the mát của gừng không chỉ kích thích vị giác mà còn mang lại cảm giác dễ chịu cho dạ dày.
Ngũ cốc
Ngũ cốc nóng, đặc biệt là loại được chế biến từ ngũ cốc nguyên hạt, thường dễ tiêu hóa và có thể là một lựa chọn tốt cho người bị đau bao tử. Lượng chất xơ dồi dào trong ngũ cốc nguyên hạt giúp hỗ trợ tiêu hóa, tạo cảm giác no lâu và giảm tình trạng đầy hơi, khó tiêu.
Tuy nhiên, cần lưu ý lựa chọn loại ngũ cốc ít natri vì một số loại ngũ cốc ăn liền có thể chứa hàm lượng natri cao, không tốt cho sức khỏe dạ dày. Việc tiêu thụ quá nhiều natri có thể làm tăng tiết acid dịch vị, gây kích ứng niêm mạc dạ dày và làm trầm trọng thêm các triệu chứng đau bao tử.
Vì vậy, khi chọn ngũ cốc, bạn nên kiểm tra kỹ thành phần dinh dưỡng và ưu tiên những sản phẩm có hàm lượng natri thấp.
Khoai tây
Khoai tây, tương tự như chuối, là một lựa chọn tốt cho người bị đau bao tử nhờ đặc tính dễ tiêu hóa và giàu kali. Kali là một chất điện giải quan trọng giúp điều hòa cân bằng dịch trong cơ thể, hỗ trợ chức năng cơ và thần kinh. Đối với những người bị đau dạ dày, việc bổ sung đủ kali có thể giúp làm giảm các triệu chứng khó chịu.
Một củ khoai tây nhỏ đã cung cấp một lượng kali đáng kể, giúp bù đắp lượng kali bị mất do nôn mửa hoặc tiêu chảy. Bạn nên luộc hoặc hấp khoai tây và ăn không kèm thêm gia vị hay sốt để tránh kích ứng dạ dày. Khoai tây khi được chế biến đơn giản như vậy sẽ dễ tiêu hóa hơn và giúp làm dịu dạ dày đang bị khó chịu.
Bột mì trắng tinh luyện
Khi dạ dày đang khó chịu, các loại thực phẩm từ bột mì trắng tinh luyện như cơm trắng, bánh mì nướng, bánh quy giòn sẽ dễ tiêu hóa hơn ngũ cốc nguyên hạt. Hàm lượng chất xơ thấp giúp giảm tải cho hệ tiêu hóa, cho phép dạ dày nghỉ ngơi và phục hồi. Cơm trắng có thể giúp giảm tiêu chảy nhờ khả năng làm đặc phân.
Ngoài ra, bánh mì nướng và bánh quy giòn mặn là nguồn cung cấp carbohydrate, giúp bổ sung năng lượng và natri bị mất do nôn mửa hoặc tiêu chảy. Bạn có thể ăn kèm với một ít bơ đậu phộng nhưng không nên dùng quá nhiều vì chất xơ trong bơ đậu phộng có thể gây khó tiêu nếu ăn quá lượng.
Gạo
Gạo trắng được các chuyên gia khuyên dùng cho những người bị đau dạ dày. Nhờ tính dễ tiêu hóa, gạo trắng giúp làm dịu dạ dày đang bị viêm loét. Hơn nữa, hàm lượng chất xơ thấp của gạo trắng còn có tác dụng làm giảm tiêu chảy. Đây là lý do tại sao gạo trắng thường được đưa vào chế độ ăn BRAT để hỗ trợ quá trình hồi phục của dạ dày.
Bánh quy giòn
Bánh quy giòn, hay còn gọi là bánh quy soda, là một lựa chọn tốt khi bị đau bao tử, được nhiều chuyên gia khuyên dùng. Một nghiên cứu cho thấy gần 90% bác sĩ sản khoa khuyên dùng loại bánh này cho phụ nữ mang thai bị ốm nghén kèm buồn nôn.
Giống như bánh mì trắng, bánh quy giòn khá nhạt và có khả năng hấp thụ axit dạ dày. Khi dạ dày khó chịu, axit có thể tiếp xúc với niêm mạc dạ dày, gây ra cảm giác khó chịu. Bánh quy giòn giúp trung hòa axit, từ đó làm giảm đau bao tử hiệu quả.
Trà hoa cúc
Với hương thơm dịu nhẹ cùng khả năng giải nhiệt và kháng viêm, trà hoa cúc là thức uống phù hợp với nhiều người. Đặc biệt, trà hoa cúc còn có tác dụng chống co thắt cơ dạ dày, hỗ trợ hệ tiêu hóa. Vì những lợi ích này, bạn có thể thưởng thức trà hoa cúc mỗi ngày như một thức uống thay nước, không cần đợi đến khi cơ thể khó chịu.
Đau bao tử không nên và kiêng ăn gì?
Để giảm bớt triệu chứng khó chịu và hỗ trợ quá trình điều trị đau bao tử, việc điều chỉnh chế độ ăn uống là vô cùng quan trọng. Sau đây là những thực phẩm và gia vị mà người đau bao tử không nên ăn:
- Gia vị cay nóng: Hạn chế các loại gia vị như ớt, tiêu, quế, riềng,… vì chúng có thể kích thích niêm mạc dạ dày, gây ra tình trạng viêm loét nặng hơn.
- Thực phẩm có tính axit cao: Các loại quả chua như chanh, nhót hoặc dưa muối lên men cũng nên được hạn chế. Chúng làm tăng tiết axit dạ dày gây khó chịu.
- Thực phẩm khó tiêu: Ổi xanh, cóc xanh, rau già, thịt nhiều sụn, .. là những thực phẩm khó tiêu hóa, dễ gây đầy bụng, khiến dạ dày phải làm việc nhiều hơn, làm tình trạng đau bao tử thêm nghiêm trọng.
- Thực phẩm chế biến sẵn: Xúc xích, lạp xưởng, thịt nguội,… chứa nhiều chất bảo quản không tốt cho dạ dày.
- Chất kích thích: Các chất kích thích như rượu, bia, nước có gas và thuốc lá cũng là những tác nhân gây hại cho dạ dày.
Thực phẩm chiên, dầu mỡ
Thực phẩm chiên rán chứa nhiều dầu mỡ, khiến hệ tiêu hóa phải làm việc vất vả hơn. Ngay cả khi khỏe mạnh, bạn cũng nên hạn chế ăn đồ chiên, đặc biệt là khi bị đau dạ dày vì chúng có thể làm tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.
Các thực phẩm từ sữa
Người bị đau dạ dày nên hạn chế các sản phẩm từ sữa như sữa tươi, phô mai và kem do hàm lượng chất béo cao gây khó tiêu. Sữa chua không béo, ít đường có thể là một lựa chọn thay thế tốt hơn, nhưng hãy bắt đầu với một lượng nhỏ để xem cơ thể phản ứng như thế nào nhé.
Thực phẩm cay nóng
Đồ ăn cay là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến dạ dày khó chịu, vì vậy tốt nhất bạn nên tránh xa chúng khi bị đau bụng. Hệ tiêu hóa sẽ phải hoạt động mạnh hơn để xử lý gia vị cay nồng, từ đó gây kích ứng và làm tình trạng đau bụng trở nên tồi tệ hơn. Hãy ưu tiên các món ăn nhạt, dễ tiêu cho đến khi dạ dày của bạn ổn định trở lại nhé.
Soda
Nước ngọt có ga chứa nhiều bọt khí dễ gây đầy hơi, khó tiêu. Hơn nữa, lượng đường cao trong một số loại nước ngọt có ga còn có thể làm triệu chứng tiêu chảy trở nên tồi tệ hơn. Nếu muốn uống nước ngọt có ga, bạn nên chọn loại không đường và uống từng ngụm nhỏ.
Rau sống
Rau củ quả tươi rất tốt cho sức khỏe, nhưng khi bị đau bao tử, hàm lượng chất xơ cao trong chúng – vốn hỗ trợ tiêu hóa trong điều kiện bình thường lại có thể gây khó tiêu và làm tình trạng trở nên trầm trọng hơn.
Tốt nhất nên đợi cho đến khi bạn cảm thấy khỏe hơn rồi mới bổ sung lại chúng vào chế độ ăn uống. Hãy bắt đầu với một lượng nhỏ rau củ đã nấu chín mềm và nước ép trái cây nhé.
Lưu ý khi ăn uống cho người bị đau bao tử
Bên cạnh việc lựa chọn thực phẩm phù hợp, người bị đau bao tử cũng cần lưu ý một số điều khi ăn uống để hỗ trợ quá trình điều trị bệnh hiệu quả hơn:
- Chế biến kỹ: Nên nấu chín kỹ và thái nhỏ thức ăn để dễ tiêu hóa hơn.
- Ăn uống từ tốn: Ăn chậm, nhai kỹ giúp thức ăn được nghiền nhỏ, giảm gánh nặng cho dạ dày.
- Chia nhỏ bữa ăn: Thay vì ăn 3 bữa chính lớn, hãy chia thành nhiều bữa ăn nhỏ trong ngày để hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn.
- Điều chỉnh khẩu phần ăn: Tránh ăn quá no hoặc để quá đói, cả hai đều không tốt cho dạ dày.
- Kiểm soát nhiệt độ thức ăn: Nên dùng thức ăn ở nhiệt độ ấm vừa phải (khoảng 40-50 độ C) để tránh kích ứng niêm mạc dạ dày.
- Nghỉ ngơi sau khi ăn: Không nên làm việc ngay sau khi ăn, hãy dành thời gian nghỉ ngơi để cơ thể tập trung tiêu hóa thức ăn.
Mong rằng những thông tin về chế độ ăn uống khi bị đau bao tử đã giúp bạn hiểu rõ hơn về cách chăm sóc sức khỏe của mình. Hãy chia sẻ bài viết này đến bạn bè và người thân để cùng nhau có thêm kiến thức bổ ích và đừng quên theo dõi Docosan để cập nhật thêm nhiều thông tin sức khỏe hữu ích khác nhé!
Xem thêm:
- 07 bệnh dạ dày thường gặp bạn cần biết
- Dấu hiệu nhận biết đau dạ dày và cách điều trị hiệu quả
- Top 5 địa chỉ khám bao tử an toàn, uy tín, hiệu quả
Nguồn tham khảo:
1. Stomach ache and abdominal pain
- Link tham khảo: https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/stomach-liver-and-gastrointestinal-tract/stomach-ache-and-abdominal-pain/
- Ngày tham khảo: 28/11/2024
2. What To Eat (And Avoid) When Your Stomach Is Upset
- Link tham khảo: https://www.health.com/condition/digestive-health/the-9-best-foods-for-an-upset-stomach-according-to-doctors
- Ngày tham khảo: 28/11/2024
3. What To Eat (and Avoid) When You Have an Upset Stomach
- Link tham khảo: https://health.clevelandclinic.org/foods-for-upset-stomach
- Ngày tham khảo: 28/11/2024
4. What to Eat (or Not) When Your Stomach Hurts
- Link tham khảo: https://www.webmd.com/digestive-disorders/ss/slideshow-food-stomach-upset
- Ngày tham khảo: 28/11/2024
