Nhiễm virus Nipah ở người gây ra nhiều biểu hiện lâm sàng, từ nhiễm trùng không triệu chứng (cận lâm sàng) đến nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính và viêm não gây tử vong. Là một bệnh lý cực kỳ nghiêm trọng, trong bài viết này, Doctor có sẵn sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về loại virus nguy hiểm này.
Tóm tắt nội dung
- 1 Virus Nipah là gì?
- 2 Dấu hiệu khi mắc virus Nipah là gì?
- 3 Nguyên nhân gây nhiễm virus Nipah
- 4 Virus Nipah lây truyền như thế nào?
- 5 Các yếu tố nguy cơ mắc virus Nipah
- 6 Các biến chứng có thể xảy ra khi nhiễm virus Nipah
- 7 Nhiễm virus Nipah được chẩn đoán như thế nào?
- 8 Phương pháp điều trị khi nhiễm virus Nipah
- 9 Cách phòng ngừa nhiễm virus Nipah
- 10 Câu hỏi thường gặp
Virus Nipah là gì?
Virus Nipah (NiV) là một loại virus lây lan giữa động vật và người. Nó lây lan chủ yếu qua dơi ăn quả (còn gọi là cáo bay) nhưng cũng có thể lây lan qua lợn và các động vật khác như dê, ngựa, chó hoặc mèo. Virus lây lan khi:
- Người hoặc động vật tiếp xúc với chất dịch cơ thể (máu, phân, nước tiểu hoặc nước bọt) của động vật bị nhiễm bệnh.
- Người ta ăn thực phẩm đã bị ô nhiễm bởi động vật bị nhiễm bệnh.
- Tiếp xúc gần với người nhiễm virus Nipah, thường là trong khi chăm sóc họ.
Cách tốt nhất để tránh virus Nipah là tránh tiếp xúc với động vật bị bệnh (đặc biệt là dơi và lợn) ở những khu vực đã biết lây truyền. Điều này bao gồm tránh các sản phẩm thực phẩm mà động vật bị nhiễm bệnh có thể lây nhiễm như nhựa cây chà là thô hoặc trái cây. Vì virus có thể lây lan từ người sang người qua chất dịch cơ thể, bạn nên tránh hoặc đề phòng khi đến gần bất kỳ ai có virus Nipah.
Virus Nipah có thể gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nặng bao gồm viêm não (nhiễm trùng não) và tử vong. Không có thuốc hoặc vắc-xin để điều trị nó. Kiểm soát các triệu chứng là cách duy nhất để điều trị virus Nipah.
Ngăn ngừa virus Nipah bao gồm các biện pháp kiểm soát lây nhiễm như thiết bị bảo hộ và khử trùng bề mặt, cũng như tránh động vật bị bệnh hoặc các khu vực đã biết có bùng phát virus Nipah.
Đặt lịch hẹn khám bệnh do loại virus này gây ra:
Dấu hiệu khi mắc virus Nipah là gì?
Nhiễm virus Nipah (NiV) có thể gây bệnh từ nhẹ đến nặng, bao gồm sưng não (viêm não) và có khả năng tử vong.
Các triệu chứng thường xuất hiện sau 4 – 14 ngày sau khi tiếp xúc với virus. Bệnh ban đầu biểu hiện bằng sốt và nhức đầu từ 3 – 14 ngày và thường bao gồm các dấu hiệu của bệnh về đường hô hấp, chẳng hạn như ho, đau họng và khó thở. Có thể xảy ra giai đoạn sưng não (viêm não), trong đó các triệu chứng có thể bao gồm buồn ngủ, mất phương hướng và rối loạn tâm thần, có thể nhanh chóng tiến triển đến hôn mê trong vòng 24 – 48 giờ.
Các triệu chứng ban đầu có thể bao gồm một hoặc một số triệu chứng sau:
- Sốt
- Đau đầu
- Ho
- Đau họng
- Khó thở
- Nôn mửa
Các triệu chứng nghiêm trọng có thể xảy ra sau đó, chẳng hạn như:
- Mất phương hướng, buồn ngủ hoặc nhầm lẫn
- Co giật, hôn mê
- Sưng não (viêm não)
- Tử vong có thể xảy ra trong 40 – 75% trường hợp. Tác dụng phụ lâu dài ở những người sống sót sau khi nhiễm virus Nipah đã được ghi nhận, bao gồm co giật dai dẳng và thay đổi tính cách.
- Nhiễm trùng và đôi khi tử vong xảy ra muộn sau khi phơi nhiễm (được gọi là nhiễm trùng tiềm ẩn) cũng đã được báo cáo nhiều tháng và thậm chí nhiều năm sau khi phơi nhiễm.
Đặt lịch hẹn khám bệnh do loại virus này gây ra:
Nguyên nhân gây nhiễm virus Nipah
Trong đợt virus Nipah bùng phát đầu tiên được ghi nhận ở Malaysia, dịch virus Nipah cũng ảnh hưởng đến Singapore, hầu hết các ca nhiễm bệnh ở người đều do tiếp xúc trực tiếp với lợn bệnh hoặc mô bị ô nhiễm của chúng. Sự lây truyền được cho là xảy ra thông qua việc tiếp xúc không được bảo vệ với chất tiết của lợn hoặc tiếp xúc không được bảo vệ với mô của động vật bị bệnh.
Trong các đợt bùng phát virus Nipah ở Ấn Độ và Bangladesh, việc tiêu thụ trái cây hoặc các sản phẩm từ trái cây (chẳng hạn như nước ép chà là thô) bị nhiễm nước tiểu hoặc nước bọt của loài dơi ăn quả bị nhiễm bệnh là nguồn lây nhiễm có khả năng nhất.
Hiện tại chưa có nghiên cứu nào về sự tồn tại của virus trong dịch cơ thể hoặc môi trường bao gồm cả trái cây.
Việc lây truyền virus Nipah từ người sang người cũng đã được báo cáo trong gia đình và người chăm sóc bệnh nhân bị nhiễm bệnh.
Trong các đợt bùng phát sau đó, virus Nipah Ấn Độ và Bangladesh lây lan trực tiếp từ người sang người thông qua tiếp xúc gần gũi với chất tiết và chất bài tiết của người dân.
Tại Siliguri, Ấn Độ vào năm 2001, sự lây truyền virus cũng được báo cáo trong môi trường chăm sóc sức khỏe, nơi 75% trường hợp xảy ra giữa nhân viên bệnh viện hoặc khách đến thăm. Từ năm 2001 đến năm 2008, khoảng một nửa số trường hợp được báo cáo ở Bangladesh là do lây truyền từ người sang người thông qua việc chăm sóc bệnh nhân bị nhiễm bệnh.
Đặt lịch hẹn khám bệnh do loại virus này gây ra:
Vật chủ tự nhiên
Dơi ăn quả thuộc họ Pteropodidae, đặc biệt là các loài thuộc chi Pteropus, là vật chủ tự nhiên của virus Nipah. Không có bệnh rõ ràng ở dơi ăn quả.
Người ta cho rằng sự phân bố địa lý của Henipavirus trùng với phân loại Pteropus. Giả thuyết này được củng cố bằng bằng chứng về việc nhiễm Henipavirus ở dơi Pteropus từ Úc, Bangladesh, Campuchia, Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, Madagascar, Malaysia, Papua New Guinea, Thái Lan và Timor-Leste.
Dơi ăn quả châu Phi thuộc chi Eidolon, họ Pteropodidae, được phát hiện dương tính với kháng thể chống lại virus Nipah và Hendra, cho thấy những loại virus này có thể hiện diện trong phạm vi phân bố địa lý của loài dơi Pteropodidae ở Châu Phi.
Virus Nipah ở vật nuôi
Sự bùng phát virus Nipah ở lợn và các vật nuôi khác như ngựa, dê, cừu, mèo và chó được báo cáo lần đầu tiên trong đợt bùng phát đầu tiên ở Malaysia vào năm 1999.
Loại virus này rất dễ lây lan ở lợn. Lợn có khả năng lây nhiễm trong thời gian ủ bệnh, kéo dài từ 4 đến 14 ngày.
Một con lợn bị nhiễm bệnh có thể không có triệu chứng, nhưng một số con phát triển bệnh sốt cấp tính, khó thở và các triệu chứng thần kinh như run rẩy, co giật và co thắt cơ. Nói chung tỷ lệ tử vong thấp ngoại trừ ở heo con. Những triệu chứng này không khác biệt nhiều so với các bệnh về hô hấp và thần kinh khác ở lợn. Nên nghi ngờ virus Nipah nếu lợn cũng có biểu hiện ho sủa bất thường hoặc nếu có trường hợp viêm não ở người.
Đặt lịch hẹn khám bệnh do loại virus này gây ra:
Virus Nipah lây truyền như thế nào?
Virus Nipah có tính lây lan. Nó có thể lây lan qua các chất dịch cơ thể như nước bọt, phân, nước tiểu và máu. Điều này có nghĩa là nếu bạn đang chăm sóc người bị nhiễm virus Nipah, bạn có thể nhiễm virus này khi người đó ho hoặc hắt hơi.
Virus Nipah lây lan như thế nào?
Virus Nipah lây lan chủ yếu từ động vật sang người. Nhưng nó cũng có thể lây từ người này sang người khác. Đó là lý do tại sao điều quan trọng là người chăm sóc phải đeo thiết bị bảo hộ khi điều trị cho người bị nhiễm virus Nipah.
Virus Nipah có bay trong không khí không?
Có. Virus Nipah lây lan qua các giọt hô hấp. Điều này có nghĩa là nó có thể lây lan qua không khí khi một người ho hoặc hắt hơi.
Các yếu tố nguy cơ của virus Nipah là gì?
Yếu tố nguy cơ chính đối với virus Nipah là tiếp xúc với dơi, lợn và người bị nhiễm trùng đã biết, đặc biệt là ở những khu vực bùng phát virus Nipah.
Bạn nên cẩn thận hơn để tránh động vật bị bệnh. Tiêu thụ nhựa hoặc trái cây chà là thô cũng là một yếu tố nguy cơ vì dơi có thể để lại nước tiểu, phân và các chất lỏng khác trên chúng.
Đặt lịch hẹn khám bệnh do loại virus này gây ra:
Các yếu tố nguy cơ mắc virus Nipah
Yếu tố nguy cơ chính đối với virus là tiếp xúc với dơi, lợn và người bị nhiễm trùng đã biết, đặc biệt là ở những khu vực bùng phát virus Nipah. Bạn nên cẩn thận hơn để tránh động vật bị bệnh. Tiêu thụ nhựa hoặc trái cây chà là thô cũng là một yếu tố nguy cơ vì dơi có thể để lại nước tiểu, phân và các chất lỏng khác trên chúng.
Các biến chứng có thể xảy ra khi nhiễm virus Nipah
Một số biến chứng lâu dài được biết đến bao gồm co giật và thay đổi tính cách. Một số ít người phát triển các triệu chứng vài tháng hoặc nhiều năm sau khi tiếp xúc với virus vì virus không hoạt động (bạn có virus nhưng nó không gây ra các triệu chứng). Những người khỏi bệnh viêm não có thể tái phát (bị viêm não trở lại).
Đặt lịch hẹn khám bệnh do loại virus này gây ra:
Nhiễm virus Nipah được chẩn đoán như thế nào?
Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe có thể chẩn đoán virus Nipah bằng cách xem xét các triệu chứng của bạn và thảo luận về bất kỳ chuyến du lịch nào gần đây đến những khu vực phổ biến virus Nipah.
Trong giai đoạn lây nhiễm đầu tiên, nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe có thể thực hiện xét nghiệm phản ứng chuỗi polymerase thời gian thực (RT-PCR) để xác nhận virus Nipah. Xét nghiệm này sử dụng các chất dịch cơ thể sau đây để chẩn đoán tình trạng:
- Gạc mũi hoặc họng.
- Dịch não tủy (CSF).
- Mẫu nước tiểu.
- Mẫu máu.
Các chuyên gia có thể chẩn đoán tình trạng nhiễm trùng ở giai đoạn sau hoặc sau khi hồi phục bằng cách xét nghiệm máu của bạn để tìm một số kháng thể nhất định. Đây được gọi là xét nghiệm hấp thụ miễn dịch liên kết với enzyme (ELISA).
Chẩn đoán sớm nhiễm virus Nipah có thể gặp khó khăn do các triệu chứng ban đầu không đặc hiệu của bệnh. Tuy nhiên, việc phát hiện và chẩn đoán sớm là rất quan trọng để tăng cơ hội sống sót cho những người bị nhiễm bệnh, ngăn ngừa lây truyền sang người khác và quản lý các nỗ lực ứng phó với dịch bệnh.
Virus Nipah nên được xem xét đối với những người có các triệu chứng phù hợp với nhiễm virus Nipah đã từng ở những khu vực mà virus Nipah phổ biến hơn, chẳng hạn như Bangladesh hoặc Ấn Độ, đặc biệt nếu họ đã được xác định là có phơi nhiễm với virus.
Đặt lịch hẹn khám bệnh do loại virus này gây ra:
Phương pháp điều trị khi nhiễm virus Nipah
Không có thuốc kháng virus để điều trị virus Nipah. Điều này có nghĩa là việc điều trị bao gồm việc kiểm soát các triệu chứng của bạn. Điều này có thể bao gồm:
- Uống nhiều nước.
- Nghỉ ngơi nhiều.
- Dùng acetaminophen hoặc ibuprofen.
- Sử dụng thuốc để kiểm soát buồn nôn hoặc nôn.
- Sử dụng ống hít hoặc máy phun sương để cải thiện tình trạng khó thở.
- Dùng thuốc chống động kinh nếu bạn bị động kinh.
- Các nhà nghiên cứu đang nghiên cứu sử dụng phương pháp điều trị bằng kháng thể đơn dòng đối với virus Nipah.
Cách phòng ngừa nhiễm virus Nipah
Nếu bạn sống hoặc đi du lịch đến khu vực xảy ra virus Nipah, bạn nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau để tránh nhiễm virus:
- Rửa tay thường xuyên.
- Tránh tiếp xúc với lợn hoặc dơi bị bệnh.
- Làm sạch và khử trùng trang trại lợn.
- Động vật bị nhiễm virus phải được cách ly ngay lập tức.
- Tránh cây cối hoặc bụi rậm nơi dơi thường nghỉ ngơi hoặc ngủ.
- Tránh ăn hoặc uống những thứ có thể bị ô nhiễm, chẳng hạn như nhựa cọ hoặc trái cây. Nếu bạn thu thập nhựa cọ, hãy đun sôi trước. Rửa và gọt vỏ tất cả các loại trái cây trước khi tiêu thụ chúng.
- Vứt bỏ bất kỳ trái cây nào bị dơi cắn hoặc trái cây chạm đất.
- Tránh tiếp xúc với nước bọt, máu hoặc chất dịch cơ thể khác của người nhiễm virus.
Các biện pháp kiểm soát nhiễm trùng cũng có thể giúp ngăn ngừa sự lây lan của virus Nipah. Ví dụ: Nếu bạn đang chăm sóc một người nhiễm hoặc nghi ngờ nhiễm virus Nipah, bạn phải luôn sử dụng thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE). Ví dụ về PPE bao gồm:
- Áo choàng cách ly hoặc che phủ toàn bộ để bảo vệ khỏi chất dịch cơ thể.
- Găng tay y tế.
- Bảo vệ mắt như kính an toàn hoặc kính bảo hộ.
- Khẩu trang y tế hoặc phẫu thuật.
- Kiểu dáng của mặt nạ có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của đợt bùng phát.
Tại bệnh viện và các trung tâm chăm sóc sức khỏe khác, nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe nên thực hành các quy trình kiểm soát nhiễm trùng tiêu chuẩn. EPA (Cơ quan Bảo vệ Môi trường) khuyến nghị sử dụng chất khử trùng trong danh sách Q để khử trùng và vệ sinh tất cả các bề mặt lâm sàng.
Đặt lịch hẹn khám bệnh do loại virus này gây ra:
Câu hỏi thường gặp
Virus Nipah lây qua đường nào?
Virus Nipah có thể lây từ động vật sang người hoặc từ người sang người qua con đường tiếp xúc trực tiếp, do tiếp xúc với nước bọt, dịch tiết của động vật hoặc người mang virus.
Virus Nipah bùng phát ở đâu?
Trong đợt virus Nipah bùng phát đầu tiên được ghi nhận ở Malaysia, dịch virus Nipah cũng ảnh hưởng đến Singapore. Virus Nipah cũng xuất hiện ở Ấn Độ và Bangladesh.
Virus Nipah có ở Việt Nam không?
Cho đến thời điểm hiện tại, Việt Nam vẫn chưa ghi nhận ca nhiễm virus Nipah tại Việt Nam. Tuy nhiên, ngành y tế luôn tăng cường giám sát người nhập cảnh từ các vùng đang bùng phát dịch như miền Nam Ấn Độ để ngăn ngừa lây lan.
Virus Nipah là cực kỳ nguy hiểm, tuy nhiên có thể ngăn ngừa bằng cách tránh tiếp xúc với lợn và dơi bị bệnh ở những khu vực có virus và không uống nhựa cây chà là thô có thể bị ô nhiễm bởi dơi bị nhiễm bệnh. Trong thời gian bùng phát, các biện pháp kiểm soát nhiễm trùng tiêu chuẩn có thể giúp ngăn ngừa lây lan từ người sang người trong môi trường bệnh viện.
Nếu bạn đang có những băn khoăn về loại virus Nipah này, hãy liên hệ ngay với chuyên gia và bác sĩ của chúng tôi tại Doctor có sẵn trên website docosan.com trực tiếp.
