Bệnh bướu cổ lành tính là một trong số tình trạng sức khỏe đang được quan tâm hiện nay. Đây là một bệnh lý của tuyến giáp rất thường gặp, nhất là ở giới nữ. Vậy bệnh bướu cổ lành tính là gì, chẩn đoán và cách điều trị sẽ ra sao? Hãy cùng Doctor có sẵn tìm hiểu trong bài viết sau đây nhé!
Tóm tắt nội dung
Tổng quan về bướu cổ lành tính của tuyến giáp
Tuyến giáp là một cơ quan của hệ thống nội tiết trong cơ thể, đóng vai trò chủ yếu là sản xuất, lưu trữ và giải phóng hormon giáp vào máu. Quá trình này sẽ sử dụng iod từ thực phẩm ăn vào để tạo ra hai loại hormone chính là: Triiodothyronine (T3) và thyroxine (T4).
Tuyến giáp hoạt động phụ thuộc vào hai tuyến nội tiết khác có trong não, bao gồm vùng dưới đồi và tuyến yên đồng thời phối hợp với nhau để duy trì cân bằng T3 và T4 trong máu bình thường. Vùng dưới đồi sẽ tiết ra TRH (TSH releasing hormone), rồi truyền tín hiệu đến tuyến yên làm tăng hoặc giảm sản xuất TSH (thyroid stimulating hormone), sau đó sẽ trực tiếp điều chỉnh lượng hormone T3 và T4 mà tuyến giáp sản xuất ra bằng các cơ chế điều hòa tăng hoặc giảm sự giải phóng hormone kích thích tuyến giáp TSH.
Khi nồng độ hormone T3 và T4 ở mức thấp trong máu, tuyến yên sẽ điều hòa để tiết ra nhiều TSH hơn, từ đó tuyến giáp sẽ sản xuất và phóng thích nhiều hormone tuyến giáp hơn. Ngược lại nếu nồng độ T3 và T4 cao, tuyến yên sẽ giảm tiết ra TSH hơn, làm cho tuyến giáp hạn chế quá trình sản xuất các hormone.
Bướu cổ lành tính là bệnh gì?
Bướu cổ lành tính hay còn gọi là bệnh bướu giáp đa nhân không độc, là sự phì đại lành tính của tuyến giáp. Bướu đa nhân có hai dạng, đó là bướu đa nhân không độc và bướu đa nhân độc.
Khi bướu cổ lành tính được hình thành mà tuyến giáp vẫn sản xuất lượng hormone bình thường thì được gọi là bướu đa nhân không độc. Nếu bướu cổ lại làm tuyến giáp tăng tiết hormone quá mức dẫn đến ức chế tiết TSH của tuyến yên thì được gọi là bướu đa nhân độc hay ác tính.
Nguyên nhân chính xác của bướu cổ lành tính đa nhân của tuyến giáp vẫn chưa được xác định rõ. Sự hình thành và phát triển của bướu u có thể do sự kết hợp giữa di truyền và yếu tố môi trường xung quanh người bệnh, thiếu hụt iod cũng có thể là nguyên nhân thường gặp của bướu cổ lành tính.
Triệu chứng của bướu cổ lành tính
Biểu hiện của bướu cổ lành tính thường không rõ rệt và khiến nhiều bệnh nhân bị chủ quan không chú ý sức khỏe. Vì bệnh này có đặc tính phát triển chậm và tồn tại trong một thời gian dài khởi phát, người bệnh khó mà quan sát được sự lớn lên về kích thước khối bướu.
Tuy nhiên, một số người bị bướu cổ lành tính có thể có cảm giác khó chịu sớm là căng tức ở cổ, nghẹt thở, khó nuốt khi uống một viên thuốc lớn hoặc ăn đồ ăn khô cứng, ngủ ngáy và đôi khi tắc thở khi ngủ. Các triệu chứng này ngày càng rõ rệt hơn trong trường hợp bướu cổ đa nhân nằm dưới xương ức phát triển.
Chẩn đoán bướu cổ lành tính
Bướu cổ lành tính cũng như bướu cổ đa nhân khác sẽ thường được phát hiện thông qua khám sức khỏe định kỳ hoặc khi người bệnh đi khám vì lí do khác, chẳng hạn như thấy vùng cổ to lên bất thường. Cũng tương tự như các bệnh lý về tuyến giáp khác, chẩn đoán bướu cổ lành tính được dựa vào các lưu ý sau đây:
- Tiền sử gia đình có người thân đã hoặc đang mắc bệnh tuyến giáp nào đó
- Chính bệnh nhân mắc các triệu chứng của hội chứng cường giáp hoặc suy giáp
- Người bệnh đã từng chiếu xạ vùng đầu mặt cổ do điều trị ung thư.
- Các yếu tố gợi ý ác tính hóa bướu cổ lành tính, chẳng hạn như biến đổi tăng nhanh về kích thước, khối lượng bướu, sự hiện diện của hạch lympho hay triệu chứng khàn giọng.
Xét nghiệm hỗ trợ xác định bướu cổ lành tính
Đối với bệnh nhân bướu cổ lành tính đa nhân giai đoạn muộn, bác sĩ sẽ kiểm tra kích thước, mức độ mở rộng của bướu dưới xương ức và tầm soát có các dấu hiệu của hội chứng cường giáp như nhịp tim nhanh, loạn nhịp bất thường, run giật cơ.
Phần lớn bệnh nhân bị bướu cổ lành tính đơn thuần thì có chức năng tuyến giáp bình thường, tương ứng với điều kiện chẩn đoán xác định bệnh. Xét nghiệm hỗ trợ giúp ích cho khẳng định chẩn đoán là đo nồng độ hormone trong máu gồm TSH và T4 tự do.
Siêu âm tuyến giáp là một xét nghiệm quan trọng và phổ biến để chẩn đoán bướu cổ lành tính đa nhân. Đây cũng được xem là một công cụ đắc lực để đánh giá gián tiếp được kích thước bướu cũng như mức độ vôi hóa và đặc tính của nhân tuyến giáp một cách hoàn chỉnh.
Các đặc tính gợi ý cho thấy một nhân giáp có thể có dấu hiệu ác tính trên siêu âm, bao gồm như có bờ gồ ghề, tồn tại các nốt vôi hóa hoặc tăng sinh mạch máu bất thường. Siêu âm và sinh thiết chọc hút tế bào của bướu cổ lành tính thường được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa và có tay nghề cao.
Phương pháp siêu âm khá an toàn mà còn hỗ trợ chủ yếu cho kỹ thuật sinh thiết tế bào (FNA). Dựa vào kỹ thuật sinh thiết này mà các nhân tuyến giáp sẽ được đánh giá khẳng định là bướu cổ lành tính hay ác tính.
Điều trị bướu cổ lành tính
Bướu cổ lành tính thường là phát triển các nhân giáp tiến triển chậm nên những người mắc bệnh chỉ cần theo dõi sức khỏe bản thân và xét nghiệm định kỳ. Bệnh chỉ cần điều trị nếu có các dấu hiệu nghi ngờ ung thư trên lâm sàng như nhân giáp to trong thời gian nhanh, bướu quá to gây nên các biểu hiện chèn ép: khàn giọng, khó nuốt, khó thở.
Liệu pháp iod phóng xạ có thể là một lựa chọn điều trị cho bướu giáp lành tính phát hiện muộn và thường dành cho những bệnh nhân có chống chỉ định thực hiện phẫu thuật được.
Phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp được chỉ định kết quả sinh thiết nhân bướu cổ lành tính này đã hóa thành ác tính, thường kèm với triệu chứng bướu lớn nhanh về kích thước gây chèn ép các cơ quan xung quanh vùng cổ.
Một lưu ý trong chọn lựa phương pháp điều trị bướu cổ lành tính, đó là việc sử dụng liệu pháp hormone tuyến giáp có thể ức chế và làm co nhỏ khối bướu đa nhân, không nên dùng vì có thể làm tăng nguy cơ bị hội chứng cường giáp.
Bệnh bướu cổ lành tính là bệnh nội tiết thường gặp của tuyến giáp và xảy ra nhiều hơn ở phụ nữ. Nếu bạn đang gặp phải các vấn đề gợi ý tình trạng bệnh này thì hãy đi gặp bác sĩ sớm để thăm khám và làm các xét nghiệm chẩn đoán. Hiện nay các phương pháp điều trị đang rất tối ưu để dứt điểm bệnh, trong đó phải kể đến phẫu thuật cắt tuyến giáp. Quy trình phẫu thuật sẽ phụ thuộc vào các yếu tố như nhân giáp có dấu hiệu ác tính hay không và bệnh nhân có rối loạn chức năng tuyến giáp không hoặc nhân xuất hiện ở hai bên hay chỉ một bên.
Xem thêm:
Bài viết được tham khảo bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước.
Nguồn tham khảo: Mayoclinic.
