Bệnh u lympho không hodgkin: Chẩn đoán và điều trị

Bệnh u lympho không hodgkin: Chẩn đoán và điều trị là vấn đề đang được nhiều sự quan tâm bên cạnh các bệnh ung thư ác tính khác xảy ra. Hệ mạch bạch huyết cùng hệ tuần hoàn có vai trò hỗ trợ lưu thông máu để vận chuyển cung cấp chất dinh dưỡng và đào thải các chất độc hại trong cơ thể. Hạch lympho nằm dọc trên đường đi của các mạch bạch huyết và các bệnh lý xảy ra ở hạch đang có xu hướng phổ biến hơn cần được sự quan tâm đến. Hãy cùng Docosan tìm hiểu về bệnh u lympho không hodgkin trong bài viết sau đây nhé!

Bệnh u lympho không hodgkin là gì?

Lympho không hodgkin (LKH) hay còn gọi là u lympho non hodgkin xuất phát từ một tế bào chuyển dạng ác tính thuộc bất cứ giai đoạn nào trong quá trình tăng sinh và biệt hóa của các tế bào dòng B hay T.

Bản chất của LKH là một nhóm các bệnh của những rối loạn tăng sản ác tính xảy ra tạo lympho bào với sự khác biệt rất nhiều trong tốc độ phát triển, diễn tiến bệnh và đáp ứng điều trị.

Dịch tễ học của bệnh u lympho không hodgkin

Tần suất mắc bệnh LKH thay đổi tùy từng vùng trên thế giới, cao nhất ở Mỹ, châu Âu và Úc, thấp nhất tại châu Á. Xuất độ hàng năm của bệnh khoảng 10 – 15 trường hợp / 100.000 dân, thường gặp gấp 4 lần so với Lympho hodgkin. Số người mắc bệnh hàng năm có khuynh hướng ngày càng tăng dần.

Bệnh thường gặp ở giới nam nhiều hơn giới nữ. Tuổi mắc bệnh trung bình nói chung khoảng 60-70 tuổi, một số loại LKH có tuổi mắc bệnh thấp hơn (ví dụ: khoảng 30 tuổi đối với các lympho Burkitt)

Các yếu tố thúc đẩy bệnh u lympho không hodgkin

Nguyên nhân không rõ, nhưng có nhiều bệnh lý về gen, tác nhân nhiễm trùng, yếu tố môi trường có mối liên quan đến sự phát triển của bệnh lympho này.

• Về mặt sinh học phân tử, bệnh có liên quan đến đột biến gen Cyclin – D1 (thường liên quan đến u lympho không hodgkin tế bào b lớn lan tỏa rộng)
• Vi rút – vi trùng: HTLV-1, HIV đưa đến AIDS, EBV và Helicobacter pylori đã được nghiên cứu có liên quan đến bệnh LKH 
• Tình trạng suy giảm miễn dịch: các hội chứng suy giảm miễn dịch bẩm sinh như thiếu hụt Gamma globulin máu cũng như AIDS hay người có tiếp nhận ghép cơ quan … có liên quan đến quá trình bệnh sinh.
• Liên quan đến điều trị: vai trò tiềm ẩn của xạ trị và hóa trị đối với sự phát triển bệnh LKH và những rối loạn tăng sinh tủy vẫn chưa được xác định rõ
• Tác nhân môi sinh: Dioxin, diphenylhydantoin, tia phóng xạ và thuốc độc tế bào có mối liên quan trong bệnh nguyên LKH.

Diễn biến tự nhiên của bệnh

• Bệnh thường cho di căn sớm hơn so với U lympho hodgkin, tới mô lympho ngoài hạch như khẩu hầu, da, ống tiêu hóa, tủy xương, hệ thần kinh trung ương.
• Trong đó, đường tiêu hóa là vị trí nguyên phát ngoài hạch thường gặp nhất của LKH, chiếm hơn ⅓ các trường hợp
• Kiểu lan rộng của bệnh không theo thứ tự, ở một số bệnh nhân chỉ với một hạch nhỏ đã cho di căn sớm vào các cơ quan và thường xuất hiện ở những vị trí ngoài hạch.hodgkin.

Chẩn đoán bệnh U lympho không Hodgkin

Tình huống lâm sàng

• Phần lớn bệnh nhân không có triệu chứng toàn thân, mặc dù có 20% bệnh nhân có vài yếu tố về thể trạng hoặc triệu chứng “B” (sốt, vã mồ hôi và sụt cân) trong bệnh án u lympho không hodgkin.
• Chỉ có 2/3 bệnh nhân có triệu chứng khởi phát với hạch sưng to và không đau ở các vùng ngoại vi như cổ, bẹn, nách hoặc khuỷu tay và rất khó dự đoán được nhóm hạch tiếp theo sẽ bị lan tràn đến.
• Còn 1/3 số bệnh nhân còn lại khởi bệnh với triệu chứng lympho ngoài hạch như ở da, đường tiêu hóa, hệ gan mật, não bộ, phổi, tuyến giáp, hốc miệng …
• Ngoài ra có khoảng 60-70% bệnh nhân sẽ có một tiền sử hạch có lúc to lúc nhỏ rất nhiều tháng trước khi chẩn đoán.
• Đặc biệt khi bệnh tiến triển sẽ có thêm triệu chứng ngứa da.

Triệu chứng thực thể

• Khám cơ thể cẩn thận, những chuỗi hạch nổi bật có thể sờ chạm được
• Đánh giá kích thước gan và lách, xem vòng Waldeyer
• Khám nhạy cảm đau do xương và chú ý đến triệu chứng toàn thân 
• Ở cả trẻ em thể hiện hạch trong ổ bụng lúc ban đầu cũng sẽ thường gặp
• LKH cũng xâm nhập hạch mạc treo, hạch trung thất, hạch sau phúc mạc.

Phương tiện cận lâm sàng

• Xét nghiệm sinh hóa: chức năng gan – thận, LDH, globulin trong máu 
• Hình ảnh học: chụp X-quang, nội soi hầu họng, CT-scan ngực – bụng, siêu âm vùng cổ, vùng nách, vùng bụng, vùng bẹn để đánh giá hệ thống võng nội mô
• PET scan dùng để đánh giá giai đoạn, và theo dõi sau điều trị.
• Sinh thiết hạch hoặc sang thương ngoài hạch để chẩn đoán xác định 
• Huyết đồ, tủy xương đồ đánh giá độ xâm lấn tủy xương.

Xếp giai đoạn bệnh u lympho không hodgkin

Hệ thống Ann Arbor cũng được sử dụng để xếp giai đoạn trên lâm sàng, tuy nhiên tiên lượng của bệnh nhân lại phụ thuộc nhiều hơn và độ ác tính của từng thể loại LKH.

Hình thái tổn thương của u lympho không hodgkin

Đại thể

Hạch to, chắc, mặt cắt đặc trơn láng như thịt cá 

Vi thể

Các tế bào lympho tân sinh ác tính có hai kiểu sắp xếp

• Tập trung thành từng đám giống nang lympho, được gọi là LKH dạng nang 
• Các tế bào lan tràn khắp nơi trong hạch, được gọi là LKH lan tỏa

Yếu tố tiên lượng bệnh

• Bị ảnh hưởng nhiều bởi kiểu mô học hơn là giai đoạn bệnh
• Lympho có độ ác tính cao hiếm khi trị khỏi và có tỷ lệ tử vong hằng năm bền vững, một số trường hợp ở giai đoạn sớm có thể trị khỏi bệnh được 
• Lympho loại có độ ác tính thấp và trung bình thì có 80-90% trong giai đoạn I-II và 30-40% giai đoạn II có khả năng điều trị khỏi.

Các phương pháp điều trị bệnh u lympho không hodgkin

Phẫu thuật

Chỉ định với mục đích:

• Sinh thiết chẩn đoán 
• Cắt lách với lách to và có dấu hiệu cường lách 
• Cắt đoạn dạ dày hoặc ruột trong trường hợp U lympho nguyên phát ở đường tiêu hóa.

Xạ trị

Từ lâu tia xạ được coi là vũ khí có hiệu quả trong điều trị U lympho, nhất là ở giai đoạn sớm I và II

Hóa trị

U lympho không hodgkin thường biểu hiện ở tình trạng lan tràn rộng ngay từ đầu, thậm chí nhiều trường hợp bệnh phát triển lan rộng ngay trong khi hoặc sau khi điều trị tia xạ.

Vì vậy việc chỉ định điều trị hóa chất được áp dụng cho phần lớn các bệnh nhân LKH.

Lựa chọn phương thức điều trị này được dựa trên các yếu tố:

• Độ ác tính của mô bệnh học
• Giai đoạn bệnh
• Tình trạng cơ thể
• Sức khỏe của người bệnh nếu mắc bệnh nền.

Bệnh U lympho không hodgkin rất phức tạp và tiên lượng bệnh cũng khá dày dặn. Vì vậy người bệnh nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa càng sớm càng tốt để dựa trên các đặc điểm về nguồn gốc, hình dạng tế bào ác tính, kiểu hình miễn dịch, cách sắp xếp, những biến đổi phân tử và di truyền. Để từ đó chẩn đoán được diễn tiến lâm sàng và yếu tố tiên lượng rồi đưa ra chiến lược điều trị thích hợp. 

---

Cảm ơn bạn đã dành thời gian để đọc và tìm hiểu Bệnh u lympho không hodgkin: Chẩn đoán và điều trị tại Docosan. Chúng tôi rất vinh hạnh chào đón và nhận được sự tín nhiệm từ các bạn.

Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Docosan Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch hẹn với bác sĩ có chuyên môn để điều trị.