Bệnh lý tim mạch và các biến chứng đang là vấn đề sôi nổi của xã hội hiện nay, bệnh có xu hướng trẻ hóa so với trước. Việc chẩn đoán bệnh và biến chứng đa phần dựa vào triệu chứng và thăm khám lâm sàng. Tuy nhiên trong nhiều trường hợp cấp cứu tim mạch kịp thời cần một phương tiện khách quan giúp tiên lượng bệnh là Điện tâm đồ.
Tóm tắt nội dung
Điện tâm đồ là gì?
Điện tâm đồ hay ECG (Electrocardiography) là biểu đồ (đồ thị tuần hoàn) ghi hoạt động điện được phát ra từ tim trong hoạt động co bóp. Điện lực phát ra đó rất nhỏ, chỉ tính bằng milivon nên rất khó ghi nhận lại. Cho đến năm 1903, Einthoven mới lần đầu ghi được điện lực của tim bằng một điện kế có đủ mức nhạy cảm.
Ngày nay, người ta đã sáng chế ra rất nhiều loại máy ghi điện tim điện tử và mức độ tiện lợi cao. Các máy đó có bộ phận khuếch đại bằng thiết bị vi điện tử và ghi điện tâm đồ trực tiếp lên giấy.
Ngoài ra còn hiện đại hơn, những máy còn có thể có một hay nhiều kênh truyền tín hiệu cho phép ghi đồng thời được nhiều chuyển đạo cùng một lúc và ghi điện tâm đồ liên tục 24 giờ trên băng ghi điện tử kích thước nhỏ gắn vào người lưu động, gọi là thiết bị Holter ECG 24h.
Ý nghĩa của điện tâm đồ
Phép ghi điện tim là một phương pháp chẩn đoán đơn giản, không xâm lấn, rẻ tiền mà giúp phát hiện được các rối loạn nhịp, rối loạn dẫn truyền và bệnh mạch vành của tim.
Ngoài ra điện tâm đồ còn có thể phát hiện những dấu hiệu khác liên quan đến những rối loạn chuyển hóa – điện giải ( tăng hạ kali máu ) hay tăng nhạy cảm với đội tử do tim ( Hội chứng QT kéo dài )
Điện tâm đồ hoạt động như thế nào?
Phương pháp ghi điện tâm đồ
Nhìn chung cũng giống như cách ghi các đường cong biến thiên tuần hoàn khác: người ta mắc các chuyển đạo vào vị trí phù hợp rồi cho dòng điện tim ghi nhận được tác động lên một bút ghi làm bút ghi này dao động qua lại, lên xuống và vẽ lên mặt tờ giấy có sẵn.
Một động cơ được thiết kế sẵn điều khiển cây bút chuyển động đều và liên tục theo một vận tốc quy ước trước của người vận hành thiết bị, như thế ta được một đường cong tuần hoàn gồm nhiều đường sóng biến thiên theo thời gian chính là điện tâm đồ.
Như vậy, điện tâm đồ sẽ là một đồ thị với trục hoành là đơn vị thời gian và trục tung là đơn vị độ điện thế của dòng điện tim. Tùy thuộc điện thế này cao hay thấp, băng ghi trên giấy sẽ có làn sóng có biên độ trục tung cao hay thấp.
Điện sinh lý của tim
Dòng điện lan truyền trong tim được tạo ra bởi ba thành phần là các tế bào tạo nhịp tim, mô dẫn truyền biệt hóa và bản thân các tế bào cơ tim.
Tuy nhiên, điện tâm đồ chỉ ghi điện thế khử cực (kích thích) và tái cực (hồi phục) phát ra từ cơ nhĩ và cơ thất của buồng tim.
Khử cực
Là quá trình đầu tiên của co bóp cơ tim. Trong trạng thái nghỉ, các tế bào cơ tim bị phân cực do sự tích điện trên bề mặt của chúng gây ra bởi sự khác biệt nồng độ ion qua màng tế bào.
Khi các tế bào cơ tim bị kích thích vượt quá điện thế ngưỡng, chúng sẽ nhanh chóng khử cực và phục hồi sự phân cực qua màng tế bào. Quá trình khử cực này lan truyền theo dạng sóng qua tâm nhĩ và tâm thất làm tim co bóp toàn bộ.
Tái phân cực
Sự trở lại trạng thái nghỉ ban đầu của các sợi cơ tim khi không còn bị kích thích điện thế nữa, giúp hồi phục sự phân cực bình thường của tế bào để sẵn sàng đón nhận một kích thích mới.
Điện tâm đồ bình thường
Thiết bị đón nhận sóng điện từ tim và giấy băng ghi kết điện tâm đồ sẽ gồm 12 chuyển đạo cơ bản, chia thành 2 nhóm lớn:
- Chuyển đạo chi: D I, D II, D III, aVR, aVL, aVF.
- Chuyển đạo trước ngực: V1, V2, V3, V4, V5, V6.
Đôi khi có thể cần mắc thêm các chuyển đạo để khảo sát chính xác tình trạng bệnh lý: V3R, V4R, V7, V8 và V9.
Mỗi một điện tâm đồ, cần khảo sát có hệ thống đầy đủ từ trên xuống các đặc điểm:
- Tần số và sự đều đặn
- Nhịp tim và trục điện tim
- Sóng P
- Khoảng PR
- Phức hợp QRS
- Đoạn ST
- Sóng T
- Sóng U
- Khoảng QTc.
Những lưu ý khi thực hiện điện tâm đồ
Trước khi thực hiện:
- Người bệnh cần liệt kê đầy đủ các biểu hiện bệnh cũng như các thông tin quan trọng như tiền căn bản thân và gia đình cho bác sĩ nắm rõ
- Các yếu tố nguy cơ đến tim mạch cần được khai thác kỹ và người bệnh cần trả lời hợp tác tốt, đôi khi là các căng thẳng lo lắng trong cuộc sống
- Lưu ý hơn là nói rõ cho bác sĩ biết các loại thuốc hay thực phẩm chức năng đang và đã sử dụng có thể ảnh hưởng đến kết quả điện tâm đồ
- Người bệnh có thể được thực hiện đo sinh hiệu: huyết áp, nhiệt độ, nhịp thở, mạch để đánh giá tổng trạng trước
- Yêu cầu mặc đồ thoải mái, có thể thay đồ chuyên dụng. Cần bộc lộ vùng ngực để gắn các chuyển đạo trước ngực.
Trong lúc thực hiện:
- Người bệnh nằm yên không lo lắng suy nghĩ, vì hành động di chuyển hay run sợ tác động đến kết quả bị sai
- Nên nằm hít thở sâu và đều trong suốt quá trình thực hiện.
Lời khuyên từ bác sĩ
Điện tâm đồ là kỹ thuật chẩn đoán hiện đại phổ biến và không xâm lấn gây đau cho người bệnh, được sử dụng nhanh để kịp thời phát hiện các bệnh lý tim mạch cấp cứu và tầm soát các bệnh tim mới xuất hiện. Việc tầm soát bệnh tim mạch cần thực hiện định kỳ, thường xuyên đặc biệt với người từ trung niên đến cao tuổi.
Vitamin E là một chất chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp bảo vệ tim mạch bằng cách ngăn ngừa sự oxy hóa cholesterol xấu, bảo vệ tế bào nội mô mạch máu, giảm viêm và cải thiện chức năng tiểu cầu. Để bổ sung vitamin E, bạn có thể ăn các loại hạt, dầu thực vật, trái cây và rau xanh hoặc từ viên uống ENAT. Tuy nhiên, nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bổ sung vitamin E để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Mời bạn tham khảo Gói xét nghiệm tim mạch tại Docosan.
Bệnh viện, Phòng khám tầm soát bệnh tim
- Bệnh viện Quốc tế City
- Phòng khám đa khoa Singapore Indochina Healthcare group
- Phòng khám Đa khoa Olympus Gia Mỹ
- Electrocardiography – Medscape
- Electrocardiogram (ECG or EKG) – heart.org
- Electrocardiogram – Mayoclinic
